Ons Volk

Oprichting

Het weekblad Ons Volk Ontwaakt, dat werd opgericht in 1911, was een van de eerste Vlaamse geïllustreerde bladen. Het ontstond in het katholiek-flamingantisch intellectueel milieu – met Arnold Hendrix Hendrix, Arnold
Arnold Jozef Hendrix (1866-1946) was een apotheker, ijverde voor de vernederlandsing van het onderwijs en was betrokken bij de oprichting van Ons Volk Ontwaakt en De Standaard. Lees meer , Frans van Cauwelaert Van Cauwelaert, Frans
Frans van Cauwelaert (1880-1961) was een Vlaamsgezinde katholieke politicus, die een hoofdrol speelde in de vernederlandsing van het openbare leven in Vlaanderen. Van Cauwelaert lag in 19... Lees meer en Alfons van de Perre Van de Perre, Alfons
Lees meer als leidende figuren – en vormde de aanzet tot een krant van dezelfde signatuur, die er uiteindelijk in 1914 – en de facto in 1918 – kwam met De Standaard De Standaard (1914-)
Het eerste nummer van het dagblad De Standaard verscheen op 4 december 1918. De krant was gedurende vele decennia hét blad bij uitstek van de katholieke Vlaamse beweging in al haar varian... Lees meer . In een flyer waarin het verschijnen van Ons Volk Ontwaakt werd aangekondigd, werd het weekblad als volgt gepresenteerd: ‘Volksontwikkeling op het gebied der politiek, godsdienst, wetenschap, sociologie, kunst en letteren, Vlaamsche beweging, enz. Het geheel aantrekkelijk gemaakt, aangevuld en toegelicht door prachtige illustraties, verhalen en novellen’.

De eerste aflevering van Ons Volk Ontwaakt, gedateerd 7 september 1911, bevatte een editoriaal van Frans van Cauwelaert. ‘Ons volk ontwaakt uit zijn sluimer van drie eeuwen en al de gevoeligheden, die de onfeilbare voortekens zijn van een nakende krachtsontvouwing, ontwaken mee bij deze toenemende bewustwording’, zo schreef de leider van het katholieke flamingantisme.

Het weekblad werd in Antwerpen geredigeerd in de kantoren van het Katholiek Vlaamsch Secretariaat, dat de werking van de overkoepelende en de provinciale katholieke oud-hoogstudentenbonden coördineerde. Ernest Claes Claes, Ernest
Ernest Claes (1885-1968) was een schrijver van volkse romans en verhalen en een leidend ambtenaar in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij vervolgd wege... Lees meer , die werkte voor deze organisatie, was de eerste redacteur. Kort daarna werd Alfons Martens Martens, Alfons
Alfons Martens (1888-1960) was hoofdredacteur van Ons Volk Ontwaakt en van De Standaard. Lees meer , die journalistieke ervaring had opgedaan als correspondent van de Nederlandse katholieke krant De Maasbode, aangesteld als hoofdredacteur. Ons Volk Ontwaakt bracht in de beginjaren en later populariserende artikelen en belichtte Vlaamse figuren uit het verleden en het heden die op de een of andere manier opmerkelijk of betekenisvol waren. De uitgave van het weekblad werd stopgezet bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog Eerste Wereldoorlog
De Vlaamse beweging is fundamenteel getekend door de Eerste Wereldoorlog. De oorlog maakte een verregaande democratisering onafwendbaar, met wezenlijke gevolgen voor het politieke draagv... Lees meer in augustus 1914.

Na de Eerste Wereldoorlog

Op 8 juni 1919 verscheen Ons Volk Ontwaakt opnieuw, nu in Brussel, waar het voortaan gevestigd zou blijven. Onder meer Jan Albert Goris Goris, Jan-Albert
Jan-Albert Goris (1899-1984) was een veelzijdig schrijver, ambtenaar en diplomaat. Als literator maakte hij naam onder het pseudoniem Marnix Gijsen. Hij debuteerde als expressionistisch d... Lees meer (die ‘Marnix Gijsen’ als pseudoniem hanteerde) en Jan Boon Boon, Jan
Jan Boon (1898-1960) was tijdens de Eerste Wereldoorlog betrokken bij het activisme. Later was hij hoofdredacteur van De Standaard. Van 1939 tot aan zijn overlijden had hij de leiding van... Lees meer , die allebei in de activistische pers Pers
Van bij het ontstaan van de Vlaamse beweging vervulde de Nederlandstalige pers een belangrijke rol als spreekbuis. De veelheid aan Vlaamse kranten en (week)bladen die in de 19de en 20ste ... Lees meer hadden gepubliceerd, werkten onmiddellijk na de Eerste Wereldoorlog mee aan het blad. In de jaren 1920 publiceerde Ons Volk Ontwaakt veel bijdragen over Vlaamsgezinden aan het IJzerfront IJzer
IJzer was een schuilnaam waarmee de leiding van de Frontbeweging artikelen ondertekende in Ons Vaderland. Lees meer en heel wat (kort)verhalen van Vlaamse auteurs (zie Literatuur Literatuur
De literatuur heeft een cruciale rol gespeeld in het ontstaan van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en ook in de daaropvolgende fasen van de Vlaamse natiewording zijn schrijvers vaak richting... Lees meer ). Martens bleef hoofdredacteur tot de Tweede Wereldoorlog, toen hij werd aangesteld als hoofdredacteur van de gelijkgeschakelde krant De Standaard, die tussen 1940 en 1944 verscheen onder de titel Het Algemeen Nieuws Het Algemeen Nieuws
Lees meer .

Van Ons Volk Ontwaakt tot Ons Volk

Intussen was de naam van het weekblad in 1932 ingekort tot Ons Volk, weliswaar met binnenin nog de oude benaming, die pas in 1937 helemaal wegviel. Het blad was ondertussen een algemeen gezinsmagazine geworden, zonder expliciet Vlaamsgezinde connotaties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog werd in Vlaanderen getekend door de onvoorwaardelijke collaboratie van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV). De samenwerking met de bezetter en de bestraffing erva... Lees meer verscheen het weekblad niet.

In de eerste naoorlogse jaren werd Ons Volk uitgegeven door de N.V. De Gids, die onder de naam De Nieuwe Standaard ook tijdelijk de plaats innam van de onder sekwester geplaatste De Standaard. Vanaf de lente van 1947 werd Ons Volk weer uitgegeven door de groep rond De Standaard.

Van 1945 tot 1960 was Pol Heyns Heyns, Pol
Pol Heyns (1906-1960) werkte als journalist voor diverse media en was ook bijzonder actief als heem- en volkskundige, in het bijzonder wat betreft het verzamelen en repertoriëren van volk... Lees meer hoofdredacteur van Ons Volk. De verdere ontwikkeling naar een ontspannend leesblad voor het hele gezin, die al tijdens het interbellum was ingezet, werd nog versterkt, zodat het blad in het geheel geen rol meer speelde in de Vlaamse beweging. Vanaf 1976, na het faillissement van de krant De Standaard, werd Ons Volk geïncorporeerd in het weekblad Het Rijk der Vrouw.