Vlaamse Volksbeweging

De stichtingsjaren: twee doodgeboren kinderen (1949-1956)

Binnen het nationalistische milieu in Vlaanderen rees eind jaren 1940 de vraag hoe men het Vlaams-nationalisme, uiteengeslagen door de collaboratie Collaboratie
Collaboratie verwijst naar de samenwerking met de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, in casu van het Vlaams-nationalisme en een deel van de Vlaamse beweging. Lees meer en de bestraffing ervan, en de Vlaamse beweging in het algemeen weer kon doen herleven. Een groot twistpunt in de discussies die in kleine en besloten kringen plaatsvonden was de vraag of het Vlaams-nationalisme zich opnieuw partijpolitiek moest organiseren. Velen meenden dat het beter was om een algemene beweging op te starten die druk zou kunnen uitoefenen op de traditionele partijen, met name op de Christelijke Volkspartij Christelijke Volkspartij
Lees meer (CVP). Vooral Hendrik Borginon Borginon, Hendrik
Hendrik Borginon (1890-1985) was lid van de leiding van de Frontbeweging en Vlaams-nationalistisch politicus in de Frontpartij en het Vlaamsch Nationaal Verbond. Tijdens de bezetting fung... Lees meer wierp zich op als een zeer actief pleitbezorger van deze strategie.

Toen een aantal nationalisten naar aanleiding van de parlementsverkiezingen van 1949 opteerde om met een nieuwe partij, de Vlaamse Concentratie Vlaamse Concentratie
De Vlaamse Concentratie was een naoorlogse Vlaams-nationale politieke partij (1949-1954) met Alex Donckerwolcke als voorzitter. Ze was voornamelijk anti-repressie. Lees meer , van start te gaan, viel die beslissing bij een aantal vooroorlogse Vlaams-nationalistische kopstukken niet in goede aarde: onder anderen Hilaire Gravez Gravez, Hilaire
Hilaire Gravez (1889-1974) was een Vlaams-nationalistische politicus en arts, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een prominente rol speelde in de Frontbeweging. Tijdens de jaren 1930 koos... Lees meer en Ernest van den Berghe Van den Berghe, Ernest (1897-1995)
Ernest van den Berghe (1897-1995) speelde een belangrijke rol in het Aalsterse Vlaams-nationalisme en trad op als nationaal algemeen secretaris van het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV).... Lees meer veroordeelden het initiatief, pater Jules Callewaert Callewaert, Jules
Dominicaan Jules Laurentius Callewaert (1886-1964) verwierf bekendheid als flamingantisch predikant. Zijn sympathie voor het VNV deed hem aan het begin van de Tweede Wereldoorlog de colla... Lees meer waarschuwde ‘laat u niet tellen’, Gerard Romsée Romsée, Gerard
Lees meer en Borginon steunden openlijk de toenmalige CVP-verruiming, die personen die bij de collaboratie waren betrokken geweest verkiesbare plaatsen aanbood. De verkiezingsuitslag van de Vlaamse Concentratie bleef ver beneden de verwachtingen. Een aantal initiatiefnemers besloot om er toch mee door te gaan, maar zelfs binnen de partijrangen bleef de twistvraag tussen partij of beweging spelen. Ook inhoudelijke en tactische discussies, zoals respectievelijk federalisme Federalisme
Sinds het begin van de 20ste eeuw behoort federalisme tot het programma van eerst de Waalse en vervolgens ook de Vlaamse beweging. Vanaf 1970 is de transformatie van België van unitaire t... Lees meer en het al dan niet deelnemen aan de verkiezingen van 1950, zorgden voor onenigheid.

Bij de wetgevende verkiezingen van 4 juni 1950 kwam de Vlaamse Concentratie niet op en adviseerde – in de nasleep van het referendum over de Koningskwestie Koningskwestie
Constitutioneel, politiek en maatschappelijk vraagstuk rond de persoon en de houding van koning Leopold III tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer – om op de CVP te stemmen, in de hoop dat die een absolute meerderheid zou behalen. De ontgoocheling over het aftreden van Koning Leopold III van Saksen-Coburg, Leopold III
Leopold III (1901-1983) werd aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog het boegbeeld van een autoritaire stroming in de Belgische politiek. Zijn controversiële houding en mee... Lees meer leidde even tot een hernieuwd dynamisme voor de partijuitbouw, maar lang duurde dat niet. Nadat de gemeenteraadsverkiezingen van 1952 de electorale zwakte van de Vlaamse Concentratie hadden aangetoond, ging op 30 november 1952 een aantal voorstanders van de bewegingsformule over tot de stichting van de VVB. De oprichting ervan werd al sinds 1951 besproken, met name in kringen van de Brusselse afdeling van het Algemeen Vlaams Oud-Hoogstudentenverbond Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond
Het Algemeen Vlaamsch Hoogstudentenverbond (AVHV) was een overkoepeling voor Vlaamsgezinde studentenverenigingen van verschillende universiteiten, gesticht door Leuvense en Gentse Vlaamse... Lees meer , waarvan Paul-Felix Beeckman Beeckman, Paul-Felix
Paul-Felix Beeckman (1900-1978) was als student actief in het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond en het KVHV. Later engageerde hij zich binnen het VNV. Na de Tweede Wereldoorlog... Lees meer voorzitter was. Bij de stichting waren vooral gewezen VNV Vlaamsch Nationale Volkspartij
Vlaams-nationalistische partij (1930-1933) opgericht op initiatief van Hendrik Elias en opgegaan in het Vlaamsch Nationaal Verbond. Lees meer -ers betrokken: de al genoemde Beeckman, Walter Bouchery Bouchery, Walter
Walter Bouchery (1908-1961) was een Antwerpse advocaat, die achtereenvolgens actief was in de studenten- en jeugdbeweging (AKVS en AVNJ). Na de oorlog zou hij in de Vlaamse beweging voora... Lees meer (secretaris), Hendrik Borginon, Gerard Romsée, Edmond van Dieren Van Dieren, Edmond
Edmond van Dieren (1879-1961) was een advocaat en een gematigd Vlaams-nationaal en onafhankelijk politicus. Hij was een pleitbezorger van de hereniging van Vlaamse katholieken en Vlaams-n... Lees meer , Hendrik Ballet Ballet, Hendrik
Hendrik Ballet (1901-1974) was een Vlaams-nationalistische politicus in Limburg (interbellum) en Antwerpen (jaren 1960-1970). Ballet trad tijdens de oorlog op als gouwleider van het VNV v... Lees meer , Jan Timmermans Timmermans, Jan
Jan Timmermans (1901-1962) was VNV-kamerlid (1939-1940) en oorlogsschepen (1941-1944) en -burgemeester (1944) van Antwerpen. Lees meer , Adiel Debeuckelaere Debeuckelaere, Adiel
Adiel Debeuckelaere (1888-1979) was een Vlaams-nationalistisch politicus. Hij zou zijn imago vooral opbouwen dankzij zijn leidende rol in de Frontbeweging. Lees meer , Filip de Pillecyn De Pillecyn, Filip
Filip De Pillecyn (1891-1962) was schrijver en journalist. Hij was actief in de Frontbeweging, werkte voor De Standaard en De Tijd en stichtte het satirisch weekblad Pallieter. Tijdens de... Lees meer , maar ook Edward Brieven Brieven, Edward
Edward Brieven (1900-1988) was van 1938 tot 1945 afgevaardigd bestuurder van het Vlaams Economisch Verbond en bleef ook daarna werken voor deze Vlaamse werkgeversorganisatie. Hij was zowe... Lees meer , Piet Tommissen Tommissen, Piet
Piet Tommissen (1925-2011) was een professor economie. Hij schreef voor diverse Vlaams-nationale bladen en publiceerde over kunst, economie en conservatief-revolutionaire figuren. Hij was... Lees meer , Wim Jorissen Jorissen, Wim (sr.)
Wim Jorissen (1922-1982) was een radicaal Vlaams-nationalistisch boegbeeld van de Volksunie (VU), die in de pioniersjaren van de partij en tot het midden van de jaren 1970 het succes en d... Lees meer , Eugeen de Facq De Facq, Eugène
Eugeen De Facq (1931-1996) was een academicus en volksvertegenwoordiger voor de Volksunie. Lees meer , Frans van der Elst Van der Elst, Frans
Frans van der Elst (1920-1997) was repressieadvocaat, medestichter van de Volksunie en voor die partij twintig jaar voorzitter (1955-1975) en bijna dertig jaar parlementslid (1958-1985).... Lees meer en Leo Wouters Wouters, Leo
Leo Wouters (1902-1987) was een radicaal Groot-Nederlandse VNV-politicus, die na de Tweede Wereldoorlog voor de Volksunie in Gent tot volksvertegenwoordiger (1961-1971) en senator (1971-1... Lees meer . Inhoudelijk pleitte de nieuwe vereniging voor een verregaande vorm van federalisme en kwam ze op voor amnestie Amnestie
Lees meer . Dankzij de betrokkenheid van Bouchery kon de VVB het weekblad Opstanding Opstanding (1949-1959)
Opstanding was een onafhankelijk Vlaams-nationaal weekblad, uitgegeven door NV Luctor en Walter Bouchery. Het blad sympathiseerde met, maar stond ook kritisch tegenover de Vlaamse Concent... Lees meer tot haar orgaan maken. Vanaf 4 juli 1953 verscheen het blad onder de titel De Volksbeweging. De eerste editie bevatte artikels van onder andere Beeckman, Jorissen, Van Dieren en Tommissen; hoofdredacteur bleef Antoon Mermans Mermans, Antoon
Lees meer , die vroeger hoofdredacteur was geweest van het VNV-dagblad Volk en Staat Volk en Staat
Volk en staat (15 november 1936 - 3 september 1944) was een Vlaams-nationalistisch dagblad en orgaan van het Vlaamsch Nationaal Verbond. Het blad verscheen als opvolger van De Schelde (1... Lees meer . Toch werd deze eerste VVB een doodgeboren kind. De maandelijkse vergaderingen lokten niet veel meer dan een tiental personen en de vorming van kaders kwam niet van de grond. De parlementsverkiezingen van 1954 zouden aan de eerste VVB de doodsteek geven.

De VVB raakte begin 1954 betrokken bij de gesprekken om tot een nieuw partijpolitiek initiatief te komen. De organisatie als dusdanig engageerde zich niet, maar een aantal bestuursleden – vooral Jorissen – raakte persoonlijk betrokken bij de oprichting van de Christelijke Vlaamse Volksunie Christelijke Vlaamse Volksunie
De Christelijke Vlaamse Volksunie was een verkiezingskartel van Vlaams-nationalisten, ontevreden middenstanders en boeren. Het was de opvolger van de Vlaamse Concentratie en de voorloper ... Lees meer (CVV) en zou zich ook kandidaat stellen. In de aanloop tot de verkiezingen nam De Volksbeweging een dubbelzinnige houding aan tegenover de CVV. Na de nederlaag van de partij keerde men evenwel terug naar het volledig niet-partijpolitiek standpunt en werd de degelijkheid van de VVB-formule onderstreept. Een aantal belangrijke bestuursleden had echter de overstap naar de partijpolitiek gemaakt en zou in het najaar van 1954 mee aan de basis liggen van het ontstaan van de Volksunie Volksunie
Tussen 1954 en 2001 bepaalde de Volksunie (VU) als Vlaams-nationalistische partij mee de politieke evolutie in België, van unitaire staat tot federaal koninkrijk. Ze groeide uit tot de tw... Lees meer (VU).

De VVB bleef gedecimeerd achter en Beeckman stelde aan de ontgoochelde Alex Donckerwolcke Donckerwolcke, Alex
Alex Donderwolcke (1912-1988) was een ondernemer in de textielindustrie, rechter in handelszaken, Vlaams-nationalistisch politicus en voorzitter van de Vlaamse Concentratie (1949-1954).... Lees meer , die de strijd om het lijstaanvoerderschap in Antwerpen van Herman Wagemans Wagemans, Herman
De advocaat Herman Wagemans (1918-2006) was de eerste voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond, Vlaams-nationalistisch politicus, medestichter van de Volksunie en medestichter v... Lees meer verloren had, voor om de VVB en de restanten van de Vlaamse Concentratie samen te voegen tot een nieuwe uitgave van de VVB. Eind 1954 ging deze tweede VVB van start met beiden als voorzitters en de gewezen algemeen secretaris van de Vlaamse Concentratie, Carlo Reiners Reiners, Carlo
Carlo Reiners (1922-1976) raakte na de Tweede Wereldoorlog betrokken bij de Vlaamse Concentratie. In 1951 was hij één van de stichters van de Vlaamse Volkskunstbeweging (VVKB), waarvan hi... Lees meer , als secretaris. De organisatie zou vanaf januari 1955 de naam van haar weekblad veranderen in Vlaanderen Vlaanderen (1953-1955)
Vlaanderen (1953-1955) was het weekblad van de Vlaamse Concentratie (1953-1954) en de Vlaamse Volksbeweging (VVB) (1955). Lees meer (1953-1955), dat zou verschijnen met een nieuwe redactie. Bouchery was echter niet voor deze operatie te vinden en ging zelfstandig door met de uitgave van De Volksbeweging. Hierdoor kwam Vlaanderen al snel in de financiële problemen, het laatste nummer verscheen in augustus 1955. Inmiddels hadden velen van de nieuwe bestuursleden de facto afgehaakt en stierf ook de tweede VVB op die manier een wiegendood.

Om de VVB uit het slop te halen begon Reiners onderhandelingen met Flor Grammens Grammens, Flor
Onderwijzer Flor Grammens (1899-1985) verwierf tijdens zijn leven grote bekendheid door zijn herhaalde en soms spectaculaire acties tegen de schendingen van de taalwetgeving. Lees meer over een samenwerking met diens Strijdcentrale. Eind 1955 kwam het tot een akkoord. Inhoudelijk moest de VVB water bij de wijn doen: basis voor de samenwerking werd een Vlaams urgentieprogramma waarin de eis tot federalisme niet voorkwam en waarin ook de amnestie-eis werd afgezwakt. Dit feit bracht het al niet overdreven enthousiasme van de weinige overgebleven actieve VVB-leden onder het nulpunt. Men begon aan de uitgave van een gezamenlijk weekblad onder de titel Vrij dat vooral door Reiners werd volgeschreven, het kende een onregelmatige verschijning en verdween in mei 1956.

1956-begin jaren 1970: De VVB als motor van de Vlaamse beweging

In het voorjaar van 1956 werd opnieuw een impuls gegeven door het aanzoeken van nieuwe mensen, ook buiten de nationalistische groep én met een concreter, actueler Vlaamsgezind programma. Tijdens een voorlichtingsvergadering op 4 maart 1956, met voor het eerst Maurits Coppieters Coppieters, Maurits
De progressieve Vlaams-nationalist en christelijke humanist Maurits Coppieters (1920-2005) was vanaf het midden van de jaren 1960 een van de boegbeelden van de Volksunie (VU). Lees meer als spreker, werd afgesproken om binnen de drie maanden een VVB-raad samen te stellen met vooraanstaande Vlaamsgezinden van alle ideologische strekkingen. Op 17 mei 1956 kwam deze raad voor het eerst samen, met onder meer: Marcel Boey Boey, Marcel
Marcel Boey (1905-1998) was een Brugse auteur en politiek journalist. Hij was Vlaams-nationalist en onder meer bestuurslid van de Vlaamse Volksbeweging. Lees meer , Edmond Sintobin, Paul-Felix Beeckman, Leo Lindemans Lindemans, Leo
Leo Lindemans (1923-2008) was een Vlaams politicus die zich hoofdzakelijk inzette ten voordele van de ‘Vlaamse zaak’, met bijzondere aandacht voor de institutionalisering van het Nederlan... Lees meer , Edgard van Cauwelaert Van Cauwelaert, Edgar
Edgard van Cauwelaert (1916-1987) was een advocaat, rechter en hoogleraar. Hij engageerde zich in Brussel binnen verschillende Vlaamsgezinde verenigingen, zoals het Vlaams Komitee voor Br... Lees meer , Edmond van Dieren, Jaak van Waeg Van Waeg, Jaak
Lees meer , Clemens Daenen Daenen, Clement
Clement Daenen (1901-1965) was actief in het onderwijs en besteedde veel aandacht aan taalgebruik, onder andere in de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal. Hij was bovendien redactiesec... Lees meer , J.R. de Smedt, Flor Grammens, Theo Weymans, Carlo Reiners, Maurits Coppieters, Ferdinand de Bondt De Bondt, Ferdinand
Ferdinand de Bondt (1923) was een Vlaamsgezinde politicus voor de CVP, die tevens een prominente rol speelde in de Vlaamse Volksbeweging. Lees meer , Daniël Merlevede Merlevede, Daniël
Daniël Merlevede (1911-2014) was als scholier en student en als jongvolwassene actief in het AKVS, de Jong Nederlandsche Gemeenschap, het DSV en de leiding van AKDS en DJV. Na de oorlog b... Lees meer en Lode Wils Wils, Lode
Lode Wils (1929) is een emeritus hoogleraar eigentijdse geschiedenis. Hij publiceerde voornamelijk over het katholieke flamingantisme en is een van de belangrijkste geschiedschrijvers van... Lees meer . Men was erin geslaagd mensen te vinden uit alle Vlaamse provincies, maar de pogingen om figuren uit linkse hoek te overtuigen bleven vooralsnog zonder resultaat. De verruiming van de raad buiten de nationalistische en katholiek flamingantische milieus bleef een constante zorg en een moeizaam te bereiken doel.

Op 8 juli 1956 pakte de VVB-raad uit met een nieuw Vlaams urgentieprogramma – gebaseerd op de nog ongepubliceerde verslagen van het Centrum-Harmel Centrum Harmel
Het Centrum Harmel is de benaming van een politiek studiecentrum dat drie jaar na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht om een regeling uit te dokteren voor de wrijvingen tussen de taalg... Lees meer – waarin alle eisen waren opgenomen die in de jaren 1960 de basis zouden vormen voor de herleving van de Vlaamse beweging: vastlegging van de taalgrens Taalgrens
Het begrip ‘taalgrens’ verwijst in het algemeen naar een grens die twee bevolkingsgroepen die een verschillende taal spreken van elkaar scheidt en in het bijzonder naar de grens tussen he... Lees meer ; culturele autonomie met splitsing van het ministerie van onderwijs Onderwijs
Lees meer en van alle diensten met een taak van opvoeding en voorlichting; verbetering van de taalwetgeving Taalpolitiek en -wetgeving
Situaties van taalonderdrukking vindt men wereldwijd. Daarom besteedt deze bijdrage eerst aandacht aan gehanteerde taalpolitieke strategieën. Ook in België verzette een gedomineerde taalg... Lees meer inzake bestuurszaken, onderwijs, gerecht en leger; een tweetalig statuut voor Brussel; de vernederlandsing van het bedrijfsleven; zetelaanpassing Zetelaanpassing
In 1965 werd door de regering-Lefèvre het aantal parlementszetels aangepast aan de bevolkingscijfers. Met het oog op de Waalse minorisatievrees werden daarbij garanties beloofd tegen een... Lees meer ; een regionaal economisch beleid. De amnestie-eis werd in gematigde termen opgenomen en het begrip federalisme werd vooralsnog niet gebruikt: het was het begin van het zogeheten 'idealistisch realisme' in de VVB. De sociaaleconomische klemtonen in het programma waren toen vernieuwend. De strijdpunten van de VVB weken niet veel af van deze van de Stichting-Lodewijk de Raet Stichting Lodewijk De Raet
De Stichting Lodewijk de Raet is een vormingsinstelling die in 1952 werd opgericht vanuit een Vlaamse, democratische, emancipatorische en pluralistische maatschappijopvatting en die – zij... Lees meer en het Algemeen Christelijk Werk(nem)ersverbond Algemeen Christelijk Werknemersverbond
Het Algemeen Christelijk Werkersverbond werd gesticht op 17 juli 1921 en in 1991 herdoopt als ACW Koepel van Christelijke Werknemers. In 2014 werd de organisatie omgevormd tot Beweging.ne... Lees meer -ACW (Vlaams Manifest, 1958). Het VVB-programma kon dus de basis vormen voor een brede mobilisatie van katholieke flaminganten. Contacten tussen de VVB en het ACW bleven dan ook niet uit. Herman Deleeck, directeur van de ACW-studiedienst, werd eind 1957 in de VVB-raad opgenomen. Ook de steun van de katholiek-flamingantische pers bleef niet achterwege. Eind 1957 werd ook De Standaard-redacteur Jozef Dupré lid van de VVB-raad. Mogelijk zagen sommigen in katholiek-flamingantische middens in de VVB een wapen om de mogelijke heropstanding van een Vlaams-nationalistische partij, in casu de Volksunie (VU), tegen te gaan. De verruimingspolitiek die Paul-Willem Segers Segers, Paul-Willem
Paul-Willem Segers (1900-1983) was secretaris van het ACW en achtereenvolgens KVV- en CVP-politicus, die na de Tweede Wereldoorlog verschillende ministerposities bekleedde. Hij was betrok... Lees meer binnen de CVP in 1949 had gepromoot, alsook de pogingen om in overwegend nationalistische organisaties als het IJzerbedevaartcomité IJzerbedevaartcomité
Lees meer en het Algemeen Nationaal Zangverbond Vlaamsch Nationaal Zangverbond
Lees meer (ANZ) meer invloed te verwerven lagen in de zelfde optiek, namelijk het vermijden van de uitbouw van een nieuwe nationalistische partij. Buiten de concurrentiepositie van de VVB (qua werking van militanten) en de twistvraag tussen partij of beweging, verklaart dit mede waarom er vanwege de VU met zeer weinig enthousiasme op de VVB werd gereageerd. Anderzijds werd de VVB door buitenstaanders of tegenstanders vaak afgeschilderd als een mantelorganisatie van diezelfde VU. Tussen de VVB en de Vlaams-nationalistische partijpolitiek zou er steeds een haat-liefderelatie blijven bestaan, hoewel tal van VU-kaderleden ook actief waren in de VVB.

Op 7 oktober 1956 volgde ten slotte de stichtingsvergadering van de VVB. Bij gebrek aan een consensuskandidaat trad Theo Weymans voorlopig op als dienstdoend voorzitter, verder zaten Coppieters, Daenen, De Bondt, Beeckman, Grammens en Reiners in het bestuur. Voorlopig werd er geen tijdschrift uitgegeven. De kosten van het secretariaat werden gedragen door het Grammensfonds Grammensfonds
Het Grammensfonds werd in 1937 opgericht om steun te verlenen aan de taalactie van Flor Grammens. Het fonds reikt jaarlijks de Flor Grammensprijs uit aan ‘verenigingen die in de geest van... Lees meer . Toch kwam de werking van de VVB niet meteen van de grond: het plan om een aantal grote voorlichtingsvergaderingen te organiseren moest zelfs worden afgelast wegens gebrek aan belangstelling. Ook ontstond er binnen de VVB een scherp geschil over de aanstelling van een bezoldigd secretaris. Grammens hoopte deze functie te krijgen, maar uiteindelijk werd -- na een weigering van Clem de Ridder De Ridder, Clem
Clem de Ridder (1920-2013) speelde tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw een belangrijke rol in het flamingantische middenveld, onder meer als bestuurder van het Davidsfonds en ... Lees meer -- Robert van Mieghem op 25 april 1957 benoemd. Toen de VVB-raad op 14 oktober 1957 Coppieters tot VVB-voorzitter verkoos, gebeurde dit opnieuw tegen de zin van Grammens die niet veel later definitief met de VVB zou breken. Desondanks kon de VVB nu eindelijk echt van start gaan.

Een eerste groot succes boekte de VVB met haar actie tegen het Franstalige karakter van de wereldtentoonstelling Wereldtentoonstelling van 1958
Naar aanleiding van de ondervertegenwoordiging van Nederlandstaligen bij de organisatie van de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel ontstond commotie vanuit het flamingantische midde... Lees meer van 1958. Van een door De Ridder geschreven brochure hierover werden 7000 exemplaren verkocht en de VVB kreeg door allerhande acties bekendheid bij het grote publiek. Tevens kwam er een vruchtbare samenwerking tot stand tussen de VVB en het Vlaams Jeugdkomitee voor de wereldtentoonstelling; op die manier vond een aantal jonge en getalenteerde mensen hun weg naar de VVB, onder meer Wilfried Martens Martens, Wilfried
Lees meer , Staf Verrept Verrept, Staf
Staf Verrept (1921-1985) engageerde zich op jonge leeftijd in de Dietse jeugdbeweging. Als sociaal-flamingant richtte hij in de jaren 1960 mee de Vlaamse Demokraten op. Lees meer , Paul Daels Daels, Paul
Paul Daels (1921-1989) werd na de Tweede Wereldoorlog voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging en van het IJzerbedevaartcomité. Ook was hij medeoprichter van het Overlegcentrum van Vlaamse... Lees meer , Vic Anciaux Anciaux, Vic
Vic Anciaux (1931-2023) was geneesheer en militeerde vanaf 1950 in het partijpolitieke Vlaams-nationalisme. Voor de Volksunie, waarvan hij voorzitter was van 1979 tot 1986, vervulde hij ... Lees meer en Paul Kempynck. Een verdere doorbraak bereikte de VVB met haar agitatie tegen de geplande talentelling Taaltelling
Talentellingen waren gekoppeld aan de tienjaarlijkse volkstellingen in België (1846-1947). De resultaten hadden grote gevolgen voor het taalstatuut van de gemeenten rond Brussel-hoofdsta... Lees meer . Eind 1958 werd daartoe een werkgroep opgericht onder voorzitterschap van Borginon die een manifest opstelde tegen de talentelling dat onder de andere Vlaamsgezinde verenigingen werd verspreid. Op 24 maart 1959 verenigden zich op uitnodiging van het Davidsfonds Davidsfonds
Het Davidsfonds is een katholieke Vlaamse cultuurvereniging, die werd opgericht in januari 1875. Lees meer 25 verenigingen tegen de plannen voor een nieuwe talentelling, daarbij naast de VVB ook het socialistische August Vermeylenfonds August Vermeylenfonds
Het August Vermeylenfonds, opgericht in 1945 door Vlaamse socialisten, beoogde de versmelting van socialistische en Vlaamse idealen. In de jaren 1960 en 1970, onder leiding van Gerlo, koo... Lees meer en het liberale Willemsfonds Willemsfonds
Het Willemsfonds (1851-heden) is een liberaal-vrijzinnige culturele vereniging en drukkingsgroep die het gebruik van het Nederlands promoot en ondersteunt. Lees meer . Daarmee was het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens Vlaams Aktiekomitee Brussel en Taalgrens
Lees meer (VABT) geboren dat organisatorisch werd overheerst door de VVB. Het VABT slaagde erin de talentelling in Vlaanderen te saboteren en organiseerde in 1961 en 1962 met groot succes de Marsen op Brussel Marsen op Brussel
De Mars(en) op Brussel waren twee flamingantische massabetogingen die in Brussel op 22 oktober 1961 en 14 oktober 1962 werden georganiseerd. Lees meer .

Begin jaren 1960, boekte de VVB organisatorisch grote vooruitgang. Het ledenaantal steeg fors van 1265 eind 1958 naar ongeveer 4000 eind 1961 en 8702 eind 1962. Ook het lokale afdelingsleven van de VVB kwam in dezelfde periode van de grond. Talloze nationale, gewestelijke en plaatselijke acties werden op het getouw gezet, onder meer de jarenlange acties voor de vernederlandsing van de Vlaamse kust. Tevens werd er aan de vereniging statutair en structureel meer vorm gegeven. Het hoogste orgaan van de VVB was de Algemene Raad waarvan de leden per arrondissement werden verkozen door alle VVB-leden van de plaatselijke afdelingen. Deze VVB-raad verkoos in zijn schoot het Hoofdbestuur van de VVB – het uitvoerend orgaan daarvan was het Politiek Bureau. Deze structuur zou tot vandaag niet meer fundamenteel veranderen. Daarnaast werkten er binnen de VVB nog allerlei, al dan niet tijdelijke, diensten en werkgroepen. Vernieuwend was ook dat de VVB het niet louter hield bij slogans, acties en betogingen, maar ook zorgde voor inhoudelijke dossiers die tot stand kwamen op congressen en kaderdagen en leidden tot onderbouwde tijdschriftartikels.

Vanaf 1960 werden er regelmatig congressen georganiseerd met een brede waaier aan referaathouders. De partijpolitieke onafhankelijkheid werd streng bewaakt. Daarom was een bestuursfunctie in de VVB onverenigbaar met een politiek mandaat. De VVB begon in 1958 met de uitgave van het bescheiden Berichtenblad voor ‘werkende en steunende’ leden. In het voorjaar van 1961 kwam de leiding daarvan in handen van Wilfried Martens, onder wiens impuls het uitgroeide tot een volwaardig ledenblad dat vanaf 1962 begon te verschijnen onder de titel Doorbraak. Daarnaast werd in januari 1959 gestart met de uitgave van een vooral door Martens gedragen Documentatieblad van de Vlaamse Volksbeweging waarin een breed persoverzicht werd gegeven van allerlei binnen- en buitenlandse kranten en tijdschriften. Eind 1964, met de overstap van Martens naar de CVP-jongeren, was de VVB niet langer in staat het blad voort te zetten en werd de uitgave ervan overgedragen aan de Kultuurraad voor Vlaanderen Kultuurraad voor Vlaanderen
De Kultuurraad voor Vlaanderen was een vereniging zonder winstoogmerk opgericht op 21 april 1959, omgevormd tot Interprovinciale Cultuurraad voor Vlaanderen vzw (ICV) op 31 januari 1976 e... Lees meer .

De doorbraak van de VVB stelde het specifiek probleem dat heel wat dynamische bestuursleden van het VVB- kader de overstap maakten naar de partijpolitiek. Dat gebeurde onder meer met Coppieters (1964), Martens (1965), De Bondt (1968), Edgard Bouwens Bouwens, Edgard
Edgard Bouwens (1927-1926) was als politicus actief in de Volksunie, onder meer als senator. Zijn interesse ging vooral uit naar het leger, taaltoestanden en onderwijs. Lees meer (1968), Frans Baert Baert, Frans
Jurist Frans Baert (1925-2022) was actief in de Volksunie als parlements- en gemeenteraadslid. Hij legde zich vooral toe op de staatshervormingen. Daarnaast speelde hij een prominente rol... Lees meer (1968), Willy Kuijpers Kuijpers, Willy
Willy Kuijpers (1937-2020) was een Vlaams-nationalistisch politicus voor de Volksunie en de N-VA. Lees meer (1970), Robert Vandezande (1971), Jan Jambon Jambon, Jan
Jan Jambon (1960), informaticus, brak in 1988 met de VU en werd een prominente figuur in de Vlaamse Volksbeweging. Hij pleitte voor een onafhankelijk Vlaanderen in de EU. In 2006 trad hi... Lees meer (2006), Rita de Bont De Bont, Rita
Tandarts Rita de Bont (1954) was voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging en Kamerlid voor Vlaams Belang. Lees meer (2007), Eric Defoort Defoort, Eric
Historicus Eric Defoort (1943-2016) werkte als leraar, bibliothecaris en hoogleraar, en was ook bedrijvig als auteur van historische boeken en als publicist. Hij was actief in de Volksuni... Lees meer (2010), Peter de Roover (2014), Matthias Diependaele Diependaele, Matthias
Lees meer (2006) en Brecht Vermeulen Vermeulen, Robrecht
Cardioloog dr. Robrecht Vermeulen (1938-2018) engageerde zich als Vlaamsgezinde arts in het Vlaams Geneesheren Verbond, het OVV, het Doktersgild van Helmont en de afdeling Brussel van het... Lees meer (2012). Daarnaast zouden nog vele andere VVB-raadsleden een politiek mandaat opnemen, bijvoorbeeld Lindemans (1958), Ballet (1965) en Frans van Mechelen Van Mechelen, Frans
Frans van Mechelen (1923-2000) was professor aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven en politicus voor de Christelijke Volkspartij. Hij was volksverte... Lees meer (1965). Coppieters werd als algemeen voorzitter in 1963 opgevolgd door Paul Daels. De opname van mensen uit linkse hoek bleef problematisch voor de VVB, hoewel zowel Coppieters als Daels er het grootste belang aan hechtten. De VVB weerhield zich aanvankelijk van een duidelijke stellingname voor federalisme om de aantrekking op mensen uit die hoek te vergroten. Om die reden werd ook het amnestiethema op het eerste congres in 1960 niet echt beklemtoond. Op de Eerste Kaderdag, 15 juni 1958, heette het nog ‘Meesterschap in eigen huis’. Toch werd omzichtig de poort geopend naar links toen de VVB zich niet afkerig noemde van een nationalisering van de energiesector. Maar in het zelfde jaar, op 20 september 1959, werd ook tegemoet gekomen aan de nationalisten met een VVB-betoging in Antwerpen voor amnestie, onder het motto ‘Elias Vrij!’. Slechts een handvol prominente vrijzinnigen uit socialistische of liberale hoek trad in 1959, na het sluiten van het Schoolpact, toe tot de VVB onder meer Renaat Merecy Merecy, Renaat
Renaat Merecy (1909-1987) was een Vlaamsgezinde socialist, die als overtuigde vrijzinnige een fervente verdediger was van het rijksonderwijs, waarin hij gedurende heel zijn beroepsloopbaa... Lees meer , Georges Jassogne en Emiel Janssens. Velen namen echter ontslag toen de VVB zich op haar congres van 4 februari 1962 bij monde van Martens duidelijk uitsprak voor 'unionistisch federalisme'.

De radicalisering van de VVB zorgde eveneens voor grote spanningen in het VABT. Een aantal organisaties mobiliseerde niet meer voor de tweede Mars op Brussel. Zelfs binnen de CVP werd bij monde van Jos de Saeger De Saeger, Jos
Jos de Saeger (1911-1998) voerde als CVP-politicus in Mechelen en als minister van Openbare Werken een beleid van economische expansie en ijverde als partijleider voor een verregaande fed... Lees meer afstand genomen van de ‘federalistische extremisten’. Toch was de VVB in die periode uitgegroeid tot een vereniging met heel wat afdelingen en een ledenaantal dat eind 1963 was gestegen tot ongeveer 12.800. In de aanloop tot de derde Mars in 1963, die uiteindelijk plaats vond in Antwerpen, verdwenen nog heel wat verenigingen uit het VABT, dat daarmee aan zijn einde kwam. Onder stimulans van onder meer de marxistisch georiënteerde Antoon Roosens Roosens, Antoon
Antoon Roosens (1929-2003) was een flamingantisch en links georiënteerd denker, opiniemaker, publieke intellectueel en (para)politicus, die zijn hele leven consequent heeft geprobeerd om ... Lees meer en van Ferdinand de Bondt De Bondt, Ferdinand
Ferdinand de Bondt (1923) was een Vlaamsgezinde politicus voor de CVP, die tevens een prominente rol speelde in de Vlaamse Volksbeweging. Lees meer was er een groeiende aandacht voor het sociaaleconomische aspect van de Vlaamse beweging, maar de slogan ‘Voor federalisme en economische structuurhervormingen’ leidde tot spanningen en tweespalt, waardoor niet alleen linksgeoriënteerde verenigingen, zoals het Vermeylenfonds, afhaakten, maar ook organisaties als het Vlaams Economisch Verbond Vlaams Economisch Verbond
Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) is een Vlaamsgezinde belangengroep en patronale organisatie, die werd opgericht in 1926. Tijdens het interbellum zette het VEV zich in voor algemeen ec... Lees meer (VEV). Op haar congres van 9 en 10 maart 1963 trachtte de VVB wel nog om het tij te keren door de federalistische stellingname bij monde van Raymond Derine Derine, Raymond
Raymond Derine (1926-1987) was jurist, hoogleraar, politicus, auteur en polemist. Hij was Antwerps schepen voor de CVP en voorzitter van het Davidsfonds (1970-1972), en zette zich in voor... Lees meer te laten afzwakken tot 'pragmatisch federalisme', maar dit sorteerde geen effect en werd evenmin lang volgehouden aangezien de houding van de VVB na Hertoginnedal Hertoginnedal-besprekingen
Lees meer weer verstrakte. De rooms-rode regering Lefèvre had met het taalcompromis van Hertoginnedag gedacht om communautaire rust te kunnen brengen en ook gematigden hoopten dat deze aanpassingen aan de taalwetgeving voor een pacificatie zouden zorgen, maar de meer radicale flank ging toen al voluit voor structurele hervormingen, waardoor aan de derde Mars uiteindelijk enkel VU-volksvertegenwoordigers zouden deelnemen.

Na de teloorgang van het VABT, ging de VVB opnieuw een belangrijke rol spelen in het eind 1965 opgerichte Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen
Lees meer (OVV), waarvoor ze ‘de leverancier was van ideeën en teksten’. Ze was niet alleen een denktank die politieke partijen– vooral de Volksunie – bijstond, ze was ook de kweekschool voor politiek personeel van vooral de Vlaamsgezinde politieke partijen. De VVB werd bovendien de wegbereider van een groter draagvlak voor federalisme, waardoor ook in het OVV de aandacht verschoof van loutere taalkwesties naar de herstructurering van de Belgische staat. Vanaf 1964 spitst de VVB zich toe op onder meer de grondwetsherziening Staatshervorming
Tussen 1970 en vandaag werden zes staatshervormingen doorgevoerd die België omvormden van een unitaire in een federale staat met drie gewesten, het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoo... Lees meer en de splitsing van de Leuvense universiteit Leuven Vlaams
Lees meer . Vaak nam de VVB het initiatief voor het uitbrengen van moties en ze was telkens bijzonder betrokken bij de pogingen om met andere verenigingen in het OVV gelegenheidscomités te vormen voor de organisatie van massabetogingen rond het algemeen eisenpakket van de Vlaamse beweging. Mede onder druk van VVB-West-Vlaanderen was Komen-Moeskroen Komen-Moeskroen
Beide gemeenten, Komen en Moeskroen, zijn nu gelegen in de provincie Henegouwen, maar behoorden tot 1963 tot de provincie West-Vlaanderen. De overheveling hebben ze te danken aan de resul... Lees meer , zeker na het vastleggen van de taalgrens in 1962, een belangrijk actiepunt met het afdwingen van Nederlandstalig onderwijs in de Komense gemeenteschool. In 1965 trok de VVB fel van leer tegen de geplande grondwetsherziening waarbij de Waalse minderheidspositie grondwettelijk beschermd zou worden door het invoeren van grendels ten nadele van de Vlaamse meerderheid. Deze acties verzuurden het tot dan goed onderhouden contact met de Waalse federalisten. De VVB gaf ook impulsen aan onder meer het Vijf November Komitee Nationaal Komitee 5 november
Het Nationaal Komitee 5 november organiseerde op 5 november 1967 een nationale betoging in Brussel rond actuele thema’s uit de Vlaamse beweging, zoals de kwestie Leuven, de splitsing van ... Lees meer dat in 1967 betoogde in Antwerpen en datzelfde jaar was de VVB actief in de protesten tegen de sluiting van de steenkoolmijn van Zwartberg Zwartberg
Zwartberg (1966) was een sociaal conflict naar aanleiding van de sluiting van de Limburgse steenkoolmijnen. Lees meer , die ze alleen wilde aanvaarden als er in Limburg door industrialisering nieuwe werkgelegenheid zou worden gecreëerd.

Een ander zwaartepunt in de acties van de VVB was haar inzet voor het splitsen van de Leuvense universiteit in 1968. Ze zette de schouders onder betogingen en nam deel aan debatten. Zo ging Paul Daels in discussie met de voorman van de Mouvement Populaire Wallon Mouvement Populaire Wallon
Lees meer André Genicot en Anderlechtse burgemeester Henri Simonet.

Jaren 1970 en 1980: terugval

Na het begin van de jaren 1970 beleefde de VVB op organisatorisch vlak een terugval, maar het bleef wel een rol spelen in meerdere actiecomités: in het 24 novembercomité dat in 1974 betoogde in Halle, in het 27 maartcomité dat in 1983 betoogde in Hasselt, het Anti-Egmontkomitee Anti-Egmontkomitee
Het Anti-Egmontkomitee verenigde een 50-tal niet-partijpolitieke Vlaamse verenigingen in hun verzet tegen het Egmontpact. De uitgeoefende druk lag aan de basis van de val van de regering-... Lees meer dat in de periode 1977-1980 verscheidene manifestaties organiseerde en het Aktiekomitee Vlaanderen ‘90, dat in 1990 en 1991 in Brussel betoogde.

Het ledenaantal ging in dalende lijn, het lokale afdelingsleven ging achteruit en de beweging gaf blijk van veel minder dynamiek dan voorheen. Het federalistische VVB-programma was nauwelijks veranderd en klonk in de jaren 1970 niet bijzonder radicaal meer. Vlaams-nationalistische jongeren kozen daarom eerder voor de nieuwe en dynamische beweging Taal Aktie Komitee Taal Aktie Komitee
Het Taalaktiekomitee (TAK) (1972) is een partijpolitiek-onafhankelijke Vlaams-nationalistische actiegroep met – zeker tot in de jaren 1990 – als handelsmerk ludieke stunts en verrassende ... Lees meer (TAK). Regelmatig kreeg de VVB vanuit die hoek het verwijt een lamme vereniging te zijn. Een VVB-betoging op 15 oktober 1972 in Vilvoorde, ter beklemtoning van het Vlaams karakter van de Brusselse Rand Vlaamse Rand
De Vlaamse Rand omvat de negentien gemeenten grenzend aan Brussel of aan een faciliteitengemeente. De relatie tot Brussel leidt er tot specifieke uitdagingen. Lees meer , lokte toch nog 15.000 deelnemers (volgens de rijkswacht 15.000); en een VVB-kaderdag in Dilbeek op 27 maart 1976 verzamelde nog een honderdtal personen. Vernieuwing en wederopbouw van de vereniging werden er tot een prioriteit verklaard. De VVB streefde er ook naar om de Belgische communautaire problematiek meer internationale bekendheid te geven. Met dat doel voor ogen werd Doorbraak regelmatig in vier talen uitgegeven. Duizenden exemplaren werden dan uitgedeeld aan toeristen op de Grote Markt in Brussel of aan de kust. De complexiteit van de Vlaamse eisen en het feit dat een groot deel van de Vlamingen niet meer dagdagelijks werd geconfronteerd met de problemen van verfransing zorgden er mede voor dat de Vlaamse publieke opinie niet meer gemakkelijk te mobiliseren viel. Niet alleen de VVB als Vlaamse drukkingsgroep, maar ook de Volksunie stagneerde en slaagde er niet langer in om forse verkiezingswinst te boeken. Na de grendelgrondwet was het verkiezingsresultaat voor de VU in 1971 teleurstellend. Na een tweede electorale ontgoocheling in 1974 nam de partij, onder impuls van Hugo Schiltz Schiltz, Hugo
Hugo Schiltz (1927-2006) was een advocaat en politicus voor de Volksunie. Hij zetelde in de Antwerpse gemeenteraad, de Kamer en maakte deel uit van een Vlaamse Regering. Hij zetelde in he... Lees meer , deel aan de regering-Tindemans, met het Egmontpact Gemeenschapspact
Het Egmontpact of Egmontakkoord maakt samen met de Stuyvenbergakkoorden deel uit van het zogenaamde Gemeenschapspact, dat de definitieve pacificatie van de communautaire problemen tot doe... Lees meer als resultaat.

De agitatie tegen het Egmontpact gaf de VVB tijdelijk weer een nieuwe dynamiek en plaatste de vereniging op het voorplan. Op 25 augustus 1977 werd het Anti-Egmontkomitee gevormd met Clem de Ridder als algemeen voorzitter en Paul Daels als voorzitter van het uitvoerend bestuur. Daels speelde een prominente rol in de buitenparlementaire strijd tegen het Egmontpact. De VVB en haar periodiek Doorbraak besteedden in die periode al hun aandacht aan deze zaak. Er werden tal van bijeenkomsten georganiseerd met VVB-bestuursleden als spreker. In de relatie tot de partijpolitiek, in het bijzonder tot de Volksunie (VU), bracht dit voor de VVB een kentering teweeg. Kreeg de VVB vanwege de VU tot dan regelmatig het verwijt te horen dat het een tamme vereniging was, dan stelde de VVB zich nu radicaler op dan de Vlaams-nationalistische partij.

In 1980 gaf Daels zijn voorzitterschap van de VVB op om voorzitter te worden van het Ijzerbedevaartcomité, maar er stond geen opvolger klaar. Uit plichtsbesef tegenover zijn vriend Daels, nam daarom vanaf 1 september 1981 Jaak van Waeg het voorzitterschap over. De achteruitgang van de VVB begon nu dramatische vormen aan te nemen. Het congres van mei 1981 lokte slechts een honderdtal personen en was meteen het laatste congres van de jaren 1980. Op een academische zitting in september 1982 waren amper vijftig aanwezigen. Vele lokale afdelingen vielen gewoon stil, enkel in West-Vlaanderen hield de VVB min of meer stand dankzij de West-Vlaamse provinciale voorzitter Jean-Pierre Dewijngaert en acties voor Nederlandstalig onderwijs in Komen. In oktober 1983 moest Doorbraak erkennen dat het voor het voortbestaan van de Vlaamse Volksbeweging vreesde. Van Waeg was als VVB-voorzitter nog steeds actief in het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen en de VVB verspreidde nog regelmatig persmoties en dergelijke, maar dit belette niet dat de vereniging stilaan in de vergetelheid begon te raken. In de kwestie Voeren Voeren
Lees meer en de fel gecontesteerde benoeming van José Happart als burgemeester nam vooral het TAK het voortouw.

Na de dood van Daels in 1989, stelde Van Waeg zich niet langer kandidaat voor het voorzitterschap. De vereniging telde dan nog een 2000-tal leden.

Jaren 1990: een nieuwe start?

Al in haar nieuwe urgentieprogramma van januari 1985 pleitte de VVB resoluut voor confederalisme. Naast de blijvende aandacht voor taalwetsovertredingen in onder andere Brussel kwam de focus in toenemende mate op de staatsfinanciering van de Waalse staalindustrie te liggen, maar ook op sociaaleconomische problemen (werkloosheid in Limburg en het gebrek aan industrialisatie). Een ander prominent thema werd migratie. In Doorbraak poneerde Jan Stassino dat het toenemende aantal arbeidsmigranten (‘gastarbeiders’) in Brussel een ernstige bedreiging betekende voor de Vlamingen in de hoofdstad. Binnen de VVB groeide de overtuiging dat het probleem Brussel niet kon worden opgelost indien men blind bleef voor de migratiekwestie.

Aansluiting vinden bij jongeren was in deze periode een kernprobleem, niet alleen voor de VVB, maar ook voor de hele Vlaamse beweging. Eind 1989 trad een nieuwe bestuursploeg aan met daarin een aantal nieuwe en jonge leden, onder meer de nieuwe voorzitter Peter de Roover en algemeen secretaris Jan Jambon. De meesten onder hen waren gewezen kaderleden van de Volksunie die het eind de jaren 1980 in die partij voor bekeken hielden na het uitblijven van de derde fase van de geplande staatshervorming. Het vernieuwde bestuur spande zich in om de VVB een nieuw elan te geven en de uitgave van het blad Doorbraak te verbeteren. Binnen het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) werden onder impuls van de VVB nationalistische verenigingen verzameld in het Aktiekomitee Vlaanderen '90 dat in mei 1990 en april 1991 betogingen hield rond een radicaal eisenpakket. Op het algemeen VVB-congres van april 1991 werd een onafhankelijke Vlaamse staat in Europa Europa
Lees meer officieel het hoofddoel van de vereniging. Deze openlijke, separatistische stellingname zorgde ook voor spanningen binnen het OVV. Tot de acties behoorden de campagne ‘Stop Euro-Brussel’ in 1992 tegen het functioneren van Brussel als hoofdstad van de Europese Unie, met onder meer de vestiging van bemiddelde Europese ambtenaren in de Vlaamse rand tot gevolg; een onafhankelijkheidscampagne met een grote meeting in Gent in 1993 en in 1994 werd er gecongresseerd over een Vlaamse strategie voor Brussel. Na het Sint-Michielsakkoord Sint-Michielsakkoord
Het Sint-Michielsakkoord (1992) was een regeerakkoord rond de vierde fase van de federale staatshervorming. Het vormde België om tot een federale staat. Lees meer (1993) richtten de VVB-acties en die van TAK zich immers op de splitsing van het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde, een eis die terugging tot de betoging in Halle (1974) en waarrond nog ruime eensgezindheid kon worden bereikt in het Komitee Halle-Vilvoorde (1992). Daarnaast werd de splitsing van de sociale zekerheid een prominent actiepunt, ook binnen het OVV. In 1996 vormde de VVB mee het Aktiekomitee Vlaamse Sociale Zekerheid met een meeting in Antwerpen. Over al die thema's gaf de VVB ook een reeks boeken en brochures uit.

De hernieuwde activiteit en de radicalisering van de VVB resulteerden in een ruime verdubbeling van het ledenaantal sinds 1989. Daarbij vonden vooral traditionele nationalisten hun weg terug naar de VVB. Onder hen heel wat leden van de VU, zoals bijvoorbeeld Walter Peeters Peeters, Walter
De arts Walter Peeters (1935) was politicus voor de Volksunie en later de N-VA. Hij verliet de Volksunie omdat hij van mening was dat de partij onder voorzitter Jaak Gabriëls de Vlaams-na... Lees meer en Huguete de Bleecker-Ingelaere, die niet langer akkoord gingen met de koers van hun partij. Ook traden veel Vlaams-nationalisten van Vlaams Blok Vlaams Belang
Vlaams Belang is een radicaal-rechtse Vlaams-nationalistische partij, die in 1978 ontstond onder de naam ‘Vlaams Blok’, als verkiezingskartel van de Vlaamse Volkspartij en de Vlaams Natio... Lees meer -signatuur toe, in het bijzonder in het Antwerpse. Hun sterke vertegenwoordiging in de beweging verklaart meteen meer waarom de VVB een erg beperkte aantrekkingskracht uitoefende op links georiënteerde Vlaamsgezinden. Heel wat mensen van TAK kwamen ook in het VVB-bestuur en vice versa. Zo werd TAK-woordvoerder Guido Moons Moons, Guido
Guido Moons (1954) was onder andere regieassistent van de IJzerbedevaart, medeoprichter van het IJzerbedevaardersforum, woordvoerder van het Taal Aktiekomitee en (onder)voorzitter van de ... Lees meer in 1995 VVB- ondervoorzitter. Eind 1991 werd de band officieel gemaakt met de sluiting van een verregaand samenwerkingsakkoord tussen de twee verenigingen. De facto werd TAK zowat de actiegroep van de VVB. In 1995 werd ook het periodiek van TAK voortgezet als een rubriek van het blad Doorbraak.

In 1995 was De Roover één van de initiatiefnemers van het IJzerbedevaartsforum IJzerbedevaardersforum
Het IJzerbedevaartsforum was een afscheuring van het meer gematigde IJzerbedevaartcomité en werd officieel opgericht op 13 mei 1995. Het was een uiting van de tweespalt tussen de traditi... Lees meer . Hij was daarvan wel alleen in persoonlijke naam lid, maar de VVB verleende als vereniging haar volle medewerking aan het initiatief en kwam op die manier terecht in de turbulente contestatie van het IJzerbedevaartcomité tijdens de tweede helft van de jaren 1990. De spanningen tussen een gematigde en radicaal-rechtse strekking binnen de Vlaamse beweging bereikten daarbij een nieuw hoogtepunt en leidden tot de organisatie van een uiterst rechts alternatief voor de IJzerbedevaart, de IJzerwake IJzerwakes
De IJzerwake is een Vlaams-nationale manifestatie die, na een eerste editie in 1995, sinds 2003 plaatsvindt als radicaal alternatief voor de IJzerbedevaart. Lees meer . Binnen dit conflict riep de VVB bij monde van voorzitter De Roover vergeefs op tot dialoog.

Eind jaren 1990 zette de VVB in op Vlaamse onafhankelijkheid en de profilering van Vlaanderen als autonome regio. Daarbij beriep ze zich op nieuwe media, zoals het internetmagazine Vlaamse Persselectie, en probeerde een internationaal doelpubliek aan te spreken. Het kon niet verhinderen dat voorzitter Ivan Mertens, de opvolger van De Roover, in juni 2000 ontslag nam omdat hij er niet in geslaagd was de VVB om te bouwen tot ‘een eigentijdse Vlaamse vereniging’. TAK-woordvoerder Guido Moons nam de leiding over en bleef VVB-voorzitter tot 2004. Vlaanderen vlagt Vlaanderen Vlagt
Vlaanderen Vlagt was een vereniging die van 2000 tot 2010 met Vlaamse Leeuwenvlaggen op sport- en andere publieksmanifestaties Vlaanderen promootte. Lees meer , een initiatief van Mertens, bleef intussen een publiek erg zichtbaar onderdeel van de VVB-acties.

Na 2000: continuïteit en tanende impact

Parallel aan de verschraling van de niet-partijpolitieke Vlaamse beweging werd de Vlaamse Volksbeweging in de 21ste eeuw steeds meer een perifere organisatie, die nog wel stelling nam in het politiek-maatschappelijke debat, maar niet langer op dat debat kon wegen. In de lijn van haar 20ste-eeuwse eisen en acties vertolkte ze een sceptisch Vlaams-nationalistisch standpunt in communautaire dossiers, zoals het Lambermontakkoord Lambermontakkoord
Na de verkiezingen van 1999, vormden socialisten, liberalen, groenen en VU&ID een coalitie onder leiding van premier Verhofstadt. Op 16 oktober 2000 kwam het Lambermontakkoord tot st... Lees meer van de regering Verhofstadt dat volgens haar te weinig rekening hield met de zogenaamde ‘ Vlaamse resoluties Vlaamse resoluties
Op 3 maart 1999 keurde het Vlaams Parlement vijf resoluties goed die bekend zouden worden als de ‘5 Vlaamse resoluties’. Ze kunnen omschreven worden als een Vlaams minimumprogramma waarin... Lees meer ’ en nam ze deel aan de kritiek op de uitblijvende splitsing van B-H-V.

Ook rond sociaaleconomische thema’s bleef de VVB zich positioneren. Ze ijverde voor een Vlaamse sociale zekerheid en nam stelling tegen financiële transfers. Een andere continuïteit, ten slotte, was haar belangstelling en sympathiserende houding tegenover andere nationale bewegingen, zoals de Catalaanse en Schotse, waarmee de VVB contacten uitbouwde (zie Internationaal-comparatief Vlaamse beweging in internationaal-comparatief perspectief
De Vlaamse beweging heeft zich altijd internationaal georiënteerd. Niet alleen vertoonde ze opvallende gelijkenissen met andere nationale bewegingen in Europa en elders, ze maakte geregel... Lees meer ; Spanje Spanje
De 19de-eeuwse Vlaamse beweging cultiveerde een overwegend negatief beeld van Spanje als vreemde overheerser tijdens de 16de eeuw. In de loop van de 20ste eeuw ontstond daarnaast een acti... Lees meer ). De sterk meebeleefde commotie rond het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum in oktober 2017 vormde in dit verband een impuls voor solidariteitsacties van de VVB. Een nieuwe evolutie lijkt een explicietere stellingname inzake partijpolitiek, daar waar de VVB zich in de 20ste eeuw als partijneutraal profileerde. Als erevoorzitter stelde Peter de Roover in 2002 ‘dat een stem voor de rechtse Vlaams-nationale partij nauwelijks of niet communautair nuttig is’. En een week voor de verkiezingen, op 10 mei 2003, lanceerde de VVB samen met TAK en het Komitee Halle-Vilvoorde het stemadvies: ‘Paars-Groen, pest voor Vlaanderen, stem anders’. Frustraties over B-H-V oefenden in dit verband een radicaliserende invloed uit.

Tussen 2000 en heden wijzigde de VVB-leiding zich diverse malen. Nadat voorzitster Rita de Bont (2004-2007) zich engageerde in het Vlaams Belang, werd het roer achtereenvolgens overgenomen door Eric Defoort (2007-2009), gewezen Oost-Vlaams VU-provincieraadslid Huguette de Bleecker (2009-2010), gewezen TAK-woordvoerder Guido Moons (2010-2013) en Bart de Valck De Valck, Bart
Leerkracht Bart de Valck (1965) engageerde zich vanaf 16-jarige leeftijd in verschillende flamingantische organisaties en initiatieven, waaronder het Taal Aktie Komitee en de Vlaamse Volk... Lees meer in 2013. Als partner van Kamerlid Barbara Pas Pas, Barbara
Barbara Pas (1981) is een politica voor het Vlaams Belang (VB) en leidt sinds 2013 de VB-fractie in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Lees meer nam hij ontslag in 2019 wegens te duidelijke binding met het Vlaams Belang. Hugo Maes werd vervolgens voorzitter en sinds november 2023 nam Michael Discart de voorzittersfakkel over. Nick Peeters is directeur van VVB.

Intussen bleef de VVB haar rol als Vlaams-nationalistische drukkingsgroep spelen. Met jaarlijkse activiteiten zoals bevlaggingsacties tijdens de Ronde van Vlaanderen, de wandeldagen in Voeren en het Gordelfestival De Gordel
Oorsponkelijk gestart als extrapolitieke manifestatie om de problematiek van de toenemende verfransing van de gemeenten rond Brussel aan te kaarten, is de gordel uitgegroeid tot een van ... Lees meer probeerde ze zoals in de 20ste eeuw een groter draagvlak te creëren voor meer Vlaamse autonomie (thans vertaald als confederalisme), een doelstelling die ook doorklinkt in de nieuwe naam van het ledenblad Onaf (sinds februari 2021). Ondanks de pogingen van de opeenvolgende voorzitters om de beweging een nieuw elan te geven, illustreerde het teruglopende ledenaantal echter jaar na jaar haar tanende impact.