In 1510 verbond uurwerkmaker Jan Van Spiere in het stadhuistorentje van Oudenaarde de negen klokjes van de voorslag met een stokkenklavier “om te beyaedene”. De stadsrekening waarin deze uitgavepost vermeld wordt, is de oudst bekende archieftekst die met zekerheid verwijst naar een beiaardklavier. Tot nader order wordt 1510 dan ook beschouwd als het geboortejaar van het muziekinstrument beiaard. Het nationale muziekinstrument van de Lage Landen bestaat dit jaar dus precies 500 jaar en dat wordt gevierd met een heus feestjaar vol activiteiten.
Om dit jubileum passend te vieren, sloegen de Nederlandse Klokkenspelvereniging (NKV), de Vlaamse BeiaardVereniging (VBV), de Association Campanaire Wallonne (ACW) en de Guilde des Carillonneurs de France (GCF) de handen in elkaar en presenteren gedurende het hele jaar een rijk gevuld programma. Daarin zitten studiedagen en publicaties over de geschiedenis van het instrument, maar ook veel concerten en evenementen, waarbij het publiek zich ervan kan vergewissen dat de beiaard weliswaar van respectabele leeftijd is, maar tegelijk ook ingezet wordt voor zeer hedendaagse muzikale uitvoeringen. Klassieke klassiekers, populaire volksdeuntjes, hardrock, popmuziek, jazz, … ook op de beiaard kan het allemaal.
Zingend brons
De Leuvense universiteitsbeiaardier (tevens stadsbeiaardier van Tienen), Luc Rombouts, is één van de stuwende krachten achter het initiatief rond 500 jaar beiaard. Naast zijn activiteiten als beiaardier houdt hij zich ook bezig met onderzoek naar oude beiaardmuziek en naar de sociale aspecten van de beiaardkunst. In het kader van het feestjaar schreef hij een boek met als titel “Zingend brons” (Davidsfonds), waarin de geschiedenis en betekenis van de beiaard in de Lage Landen en de Nieuwe Wereld uit de doeken wordt gedaan. Het boek wordt voorgesteld op 12 mei om 20 uur in de Universiteitsbibliotheek op het Ladeuzeplein. De auteur houdt dan een met beeld en klank geïllustreerde lezing. Als prelude bespeelt Marc Van Eyck, beiaardier van Sint-Geertrui, een half uur voordien de beiaard.
19 juni: Dag van de beiaard
Zaterdag 19 juni wordt dan echt de hoogdag van het jubileumjaar. Op deze ‘Dag van de beiaard’ zullen namelijk alle beiaarden in België, Nederland en Noord-Frankrijk om 14.00 uur hetzelfde stuk spelen. Zo zal op het hele grondgebied van de Lage Landen, het ontstaansgebied van de beiaard, dezelfde compositie klinken. Geert D’hollander, stadsbeiaardier van Antwerpen, Gent, Lier en Sint-Niklaas, maar ook één van de beste beiaardcomponisten van het moment, heeft deze compositie met de naam 'Bell Canto' speciaal voor de 500ste verjaardag van de beiaard geschreven. Hier en daar zullen koperblazers op de begane grond het kleurenpallet van de klokkenklanken nog verrijken.
Fusion on Bells: interculturele beiaardklanken op Erfgoeddag
Op 25 april bewijzen de beiaardiers van de Leuvense Sint-Pieterskerk en van de universiteitsbeiaard alvast dat hun instrument ook de mulitculturele component van onze samenleving perfect kan verklanken. Het publiek dat op Erfgoeddag Leuven bezoekt, zal gratis getrakteerd worden op etnische muziek uit allerhande culturen die vanuit de klokkentorens weerklinkt. Voor het project 'Fusion on Bells' kregen mensen uit de diverse culturele gemeenschappen in Leuven een bezoek aan de beiaard aangeboden in ruil voor suggesties omtrent muziek uit hun herkomstcultuur die voor de beiaard zou kunnen bewerkt worden. Muziek uit de Filippijnen, China, Japan, Midden-Afrika, Rusland of Koerdistan: het zal die dag allemaal echt te beluisteren zijn in heel de stad. Zo bewijst de beiaard als het ethnische muziekinstrument van de Lage Landen meteen dat ook een nieuwe roeping als 'wereldinstrument' hem als gegoten zit. Matrix Centrum voor Nieuwe Muziek en het stadsmuseum M Leuven laten jongeren op 25 april creatief aan de slag gaan om in workshops de beiaardklanken te samplen tot een nieuwe compositie. De resultaten zullen op het einde van deze Erfgoeddag ten gehore worden gebracht.
