Schaakmagazine 2019 – februari

Webwinkel

Schaakklokken

Boeken

Wedstrijdformulieren en reglementen

Spelmaterialen

CD’s

Handleidingen

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

www.schaakbond-winkel.nl

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

Tuinschaakspel

Groot Tuinspel van hol gegoten kunststof met afschroefbare sokkel, zodat de stukken met zand of water verzwaard kunnen worden. Stukken zeer geschikt voor stoeptegels van 40x40cm. Ondergrond eventueel los te bestellen.

€ 395,-

The longest game – Jan Timman

Uitgeverij - New in Chess. In ‘The Longest Game’ keert Jan Timman terug naar de wedstrijden van Kasparov-Karpov. Hij beschrijft de vele wendingen en bochten van deze fascinerende sage, inclusief zijn indrukken achter de schermen, en werpt een frisse blik op de gespeelde wedstrijden.

€ 29,95

Weible Schaakfiguren

Verzwaarde Staunton 4 schaakstukken van het merk Weible. De stukken zijn gepolijst buxus hout met vilt afgewerkt en de loper is met de hand gesneden. Komt in een beukenhouten kistje.

€ 67,50

Schaaknotatieboekje

Edition Berlin

Elegante, opvouwbare schaakset met velden van Ahorn en Notenhout. Bijpassende stukken zijn van Buxus en Acacia. Stukken komen in een stoffen zakje. Veldmaat: 42 mm. KH: 70 mm

€ 82,50

Game Changer – Matthew Sadler & Natasha Regan

Vrolijk boekje voor het noteren van uw partijen.

€ 2,25

Uitgeverij: New in Chess

Hét verhaal achter het zelflerende kunstmatige intelligentiesysteem DeepMind met zijn verbluffende schaakvaardigheden.

€ 22,50

Chess opening traps for kids – Graham Burgess

Uitgeverij: Gambit. Leuk openingsboekje voor kinderen en beginners waarin verschillende opening strategieën worden uitgelegd. Let op Engelstalig!

van: €13,50 voor:

€ 9,50

U kunt online bestellen, per e-mail of telefoon. Ook kunt u een compleet bestelformulier per post laten toesturen.

Bestelling worden verzorgd door Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk 173, 1013 KH Amsterdam. Tel: 020 6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

OPENING

Tevreden

Eind vorig jaar heeft de KNSB een ledentevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Met gemiddeld een 8 tonen de leden zich heel tevreden over hun schaakclub, waarbij ze aangeven sfeer en competitie het belangrijkste te vinden. In dit nummer een aantal uitkomsten van het onderzoek waar KNSB voorzitter Marleen van Amerongen op reflecteert.

Sfeer is ook een sleutelwoord volgens onze columnist Paul van der Sterren wanneer hij denkt aan Wijk aan Zee. Magnus Carlsen was zeker heel tevreden met zijn zevende zege in Wijk aan Zee. Anish Giri moest net als vorig jaar de eindzege aan de wereldkampioen laten, maar was niettemin ook tevreden: hij won 14 ratingpunten en klom naar de vierde plaats op de wereldranglijst. In een interview met Gert Devreese kijkt ook Jorden van Foreest niet ontevreden terug op zijn debuut tegen de wereldtop.

Wijk aan Zee Challengers

Veel toernooien zouden trots op een veertienkamp met een gemiddelde rating van 2580, in Wijk aan Zee hebben we het dan over de zogenaamde ‘Challengers’ groep. De overtuigende winnaar werd de jonge Wit-Rus Vladislav Kovalev met de monsterscore van 10 uit 13. Zeven overwinningen en zes remises zorgden ervoor dat hij maar liefst anderhalf punt voorbleef op een drietal achtervolgers. Erwin l’Ami eindigde als hoogste Nederlander met een ‘normale’ score van 7,5 punt. Lucas van Foreest mocht met 6 punten tevreden zijn over zijn debuut. De Groninger versloeg op fraaie wijze Evgeny Bareev, een oud-winnaar van wat toen (2002) nog het Corustoernooi heette.

L.van Foreest - Bareev

r+-+-mknwQ

zp-+-wq-zpR -+-+pzpp+

+-+p+-+-

-+-zP-zP-+

+-tr-+N+P+-+-+PzP

tR-+-+-mK-

Stelling na 25…Txc3

Bart Stam dook in de verwerking van de resultaten voor de KNSB rating, en ontlokte KNSB ratingcommissaris Micha Jans de uitspraak: “Ik ben zeer tevreden over dit systeem”. Dezelfde Jans geeft aan dat hij nog tevredener zou zijn wanneer alle verenigingen in Nederland de resultaten van hun interne competities zouden gaan doorgeven voor de rating.

Het bestuur van de Bennekomse schaakvereniging was zo tevreden over alles wat Rini Kreeft voor de club betekent en heeft betekend dat ze hem opgaven als kandidaat voor de vrijwilliger van het jaar verkiezing. In een interview met Monique van de Griendt toont Jesús Medina zich pas tevreden wanneer iedereen de gelegenheid krijgt om kennis te maken met het schaakspel. Daarom pleit hij voor schaaktafels overal in Nederland.

Jeroen Bosch hoofdredacteur

PraggnanandhaaChigaev

26.Pe5! Een winnend offer. 26... fxe5 27.fxe5 Tf3! Zwart geeft noodgedwongen materiaal terug. Wit wint meteen na 27...Tac8 28. Tf1+ Ke8 29.Txg7. 28.gxf3 Tb8 29.f4 (29.Kh1!) 29...Dc7! 30.f5! exf5 (30...gxf5 31.Kh1! wint voor wit). 31.Te1 Tb7? (Juist was 31... Tb2!) 32.Th3 Da5 33.Dh4 Pe7? 34.e6 Dd2 35.Tb3 1–0

Een 13-jarige Indiase grootmeester verloor op fraaie wijze.

Stelling na 39.Ta5

39...Td2+! Heel fraai, wit moet het torenoffer aannemen.

40.Kxd2 fxg3+ 41.Kd3 Gedwongen, de koning mag niet in de weg gaan staan op de e-lijn. Zwart wint na 41.Ke2? gxh2 42.Txe5+ Kg6. 41...gxh2 42.Txe5+! Kxe5 43.Lg3+ Lf4 44.Lxh2 Lxh2 45.Ke3? De enige zet was 45.Ke2! het verschil met de partij is dat wit nu ook via de onderkant naar het hoekveld kan lopen. 45...Lg3 46.Kf1 is remise,

omdat zwart een loper en randpion van het verkeerde hoekveld heeft. 45...Lg3! Maar nu is de witte koning afgesneden van het hoekveld en wint zwart door tempodwang: 46.Kf3 Le1 47.a4 Kd5 48.a5 Kc5 49.b3 Kb5 50.b4 Lh4! 51.c4+ Ka6 en wit is in zetdwang. De koning mag niet bewegen vanwege 52...h2 en op 52.c5 volgt 52...Kb5 en alle witte pionnen gaan verloren. 0–1

In de hoogste tienkamp domineerden de Nederlanders. De jonge IM Max Warmerdam won overtuigend met een score van 7 uit 9 (en een TPR van boven de 2600) en promoveerde daarmee naar de Challengers groep van volgend jaar. De laatbloeier Barry Brink (geboren 1975) scoorde met 5 punten zijn laatste IM-norm en bracht zijn rating boven de 2400 – voldoende voor de meestertitel dus.

Wijk aan Zee Paul van der Sterren

Een bezoekje aan het Tata Steel Toernooi in Wijk aan Zee roept bij mij altijd veel herinneringen op. Dit jaar kon ik zelfs constateren dat het achterzaaltje van Café De Zon nog volkomen herkenbaar de plaats is waar ik in 1972 in een Jeugdgroep mijn debuut maakte in – toen nog – het Hoogoventoernooi. Nu werd hier het commentaar gegeven en dat was erg gezellig.

Wat maakt de sfeer van dit toernooi zo uniek, zo aantrekkelijk voor zo velen dat ze jaar in jaar uit terug blijven komen als naar een ritueel feest? Misschien is het de perfecte balans tussen traditie en vernieuwing die hier zo zorgvuldig in evenwicht wordt gehouden. De kracht van de traditie is enorm. Ieder jaar dezelfde deelnemers, dezelfde speelzaal, hetzelfde programma, dezelfde erwtensoepmaaltijd. En alles in dat schijnbaar eeuwige sprookjesdorp, dat daar ver van de boze buitenwereld in de duinen ligt.

Uiteraard is dit schijn. De inwoners van het sprookjesdorp ervaren de nabijheid van de staalfabriek in toenemende mate als verstikkend. Internationale handelspolitiek maakt al vele jaren het voortbestaan van het toernooi onzeker. De spelregels zijn ‘met hun tijd meegegaan’, waarmee ik bedoel dat een deelnemer uit 1938 hopeloos in het speeltempo en alle rook- en andere verbodsbepalingen van nu zou verdwalen. En ook het deelnemersveld blijft in werkelijkheid natuurlijk nooit écht hetzelfde.

Op de een of andere manier slaagt het toernooicomité erin om ieder jaar weer iets te veranderen, maar dat op zo’n manier te doen dat het de schijn van onveranderlijkheid juist versterkt. Om maar wat te noemen: is het verandering dat er altijd weer nieuwe jonge talenten in de Grootmeestergroepen opduiken? Of is dat nou juist traditie? De confrontatie tussen aanstormende jeugd en gevestigde orde loopt als een rode draad

Anne Haast heeft zaterdag 26 januari in Wijk aan Zee de tiende editie gewonnen van de jaarlijkse oploswedstrijd van ARVES, de Alexander Rueb Vereniging voor EindspelStudie. De Tilburgse behaalde maar liefst 33 van de maximale 45 punten.

Haast bleef drie deelnemers voor die ieder op 29 punten uitkwamen: Wouter van Rijn, Willem van Briemen en Martin van Essen. Van Rijn eindigde als tweede omdat hij minder bedenktijd nodig had. Er waren veertien deelnemers aan de jubileumeditie. Onder hen internationaal meester Piet Peelen en Harold van der Heijden. Laatstgenoemde is de beheerder van ’s werelds grootste database met circa 85.000 eindspelstudies. Anne Haast nam dan wel voor de

eerste keer deel aan de oploswedstrijd van ARVES, ze heeft wel ervaring met het ontrafelen van eindspelstudies. “Het oplossen is niet alleen leuk maar ook nuttig,” aldus de viervoudig dameskampioen. “Een aantal jaren geleden gebruikte ik ze regelmatig als schaaktraining. Tegenwoordig doe ik dat wat minder maar probeer ik nog steeds door het oplossen nieuwe patronen en motieven te ontdekken. Ik heb ook enkele boeken over eindspelstudies, onder

door de inmiddels ruim tachtigjarige geschiedenis van het toernooi. De gezichten veranderen, de aanwezigheid van de jeugd is blijvend. Toen ik in 1972 als vijftienjarige ademloos de partijen van Jan Timman in de Meestergroep volgde, was dat met hetzelfde opwindende besef dat hier een nieuwe generatie aan het doorbreken was naar de top, waarmee dit jaar al die piepjonge supertalenten in de Challengers door het publiek werden bekeken.

Alles verandert, alles blijft bij het oude. Dat is het geheim van Wijk aan Zee. Het zal een keer ophouden, zoals ook het schaakspel en de mensheid zelf een keer zullen ophouden te bestaan. Maar zolang het duurt, duurt het eeuwig.

andere van Yochanan Afek.”

Anne en haar dertien mannelijke collega’s moesten in Hotel Zeecroft in Wijk aan Zee drie uur lang aan de slag met negen pittige, niet eerder gepubliceerde studies. Dat er dit jaar een nieuwe winnaar zou komen was vooraf al

duidelijk, aangezien viervoudig winnaar Twan Burg in Bakoe verbleef. Burg won de wedstrijd in 2009, 2016, 2017 en 2018. Arbiter was wederom ARVESvoorzitter Luc Palmans uit België. Yochanan Afek verzorgde de organisatie.

CARLSEN WINT WIJK AAN ZEE VOOR DE 7E KEER

Nederlandse smaakmakers in prachtig Tata Steel Chess Tournament

Het is moeilijk om niet in superlatieven te spreken over de 81e editie van het ‘Wimbledon in Chess’. Magnus Carlsen herstelde zich van zijn remisevirus (hij haalde 21 remises in klassieke partijen op rij tijdens Tata Steel) en won het toernooi voor de zevende keer (record!). Anish Giri hield net als vorig jaar de wedloop met de wereldkampioen lang vol en moest pas na de dertiende ronde berusten in een mooie ongedeelde tweede plaats die hem en passant de vierde plaats op de wereldranglijst opleverde. Jorden van Foreest eindigde in zijn debuut in de hoofdgroep weliswaar op de laatste plaats, maar smaakte het genoegen om meerdere toppers met fris spel van het bord te zetten.

Alle verhalen over de ‘remisedood’ in het klassieke schaak, aangejaagd door de 12 remises in de afgelopen WK-match, kunnen weer de doos in. Het is absoluut ondoenlijk om al het fraais dat er in Wijk aan Zee te zien was weer te geven in dit toch al ruime toernooiverslag. Dat er zoveel mooie partijen te bewonderen waren heeft ook alles te maken met het uitnodigingsbeleid van de organisatie. Zoals toernooidirecteur Jeroen van den Berg vaststelde tijdens de sluitingsceremonie: ‘het budget ontbreekt om de nummers 1 tot en met 14 van de wereldranglijst uit te nodigen, maar als dat wel mogelijk was dan zouden we het toch niet doen.’ Het is nu juist die uitgekiende mix van wereldtoppers samen met iets zwakkere, maar nog steeds vreselijk sterke, creatieve grootmeesters die maakt dat er in Wijk aan Zee schaaktechnisch zoveel te genieten valt.

Vorig jaar ontspon er zich in Wijk aan Zee een tweestrijd tussen Anish Giri en Magnus Carlsen. Beide scoorden 9 uit 13 en pas in een snelschaaktiebreak stelde de Noor zijn zesde eindoverwinning zeker. Dit jaar begon Carlsen op zijn al bijna vertrouwde, trage manier met vier remises. Maar de start van Giri was ook bepaald niet geweldig.

r+-wqkvl-tr +lzpn+p+p psn-zpp+p+ +p+-+-+-+-zPP+P+ +-sN-vLP+N PzPPwQL+-zP +-mKR+-+R

Stelling na 10...e6 Een slimme, en op topniveau provocerende, openingskeuze van ‘Nepo’ zorgde ervoor dat de Nederlander veel tijd ging gebruiken en misplaatste actieve zetten ging doen: 11.Lg5

Beter is 11.Pf2 om h4 voor te bereiden, of 11.a3 om alvast ...b4 te verhinderen. De ruil van de zwartveldige lopers speelt zwart in de kaart.

11...Le7 12.De3 Lxg5 13.Pxg5 h6 14.Ph3 Dh4 15.Pf2 0–0–0 16.f4?

Een vreselijke zet in een stelling waarin het eerder wit is die moet oppassen. Er is nog niks verloren na solide zetten als 16.a3 of 16.Pd3 maar in beide gevallen kan zwart met 16...f5 een prettige stelling opeisen. 16...f5 17.Lf3 b4 18.exf5?

Een kansloos stukoffer, maar na 18.Pb1 verliest wit gewoon een pion bij slechte stelling: 18... fxe4 19.Lxe4 (of 19.Pxe4 Pd5

20.Db3 Thf8) 19...Lxe4 20.Pxe4 Dxg4.

18...bxc3 19.fxe6 cxb2+ 20. Kb1 Pf6

Wit heeft niks voor het stuk en Giri gaf op na 21.Lxb7+ Kxb7

22.Df3+ d5 23.Pd3 Pe4

24.Pc5+ Ka7 25.Da3 Pxc5

26.Dxc5 Kb7 0–1

Herstel volgde in de tweede ronde. In de onderlinge scoreverhouding tussen Kramnik en Giri is iets geks aan de hand. Onze landgenoot was vroeger een ‘vaste klant’ van de oudwereldkampioen. Maar sinds vorig jaar is de ban gebroken. Anish wist toen in Wijk aan Zee zijn eerste volle punt binnen te halen, waarna hij Kramnik hielp tijdens het Kandidatentoernooi, om ‘zijn baas’ vervolgens in Dortmund opnieuw te verslaan.

Kramnik-Giri, ronde 2

Stelling na 18...Pg6

19.e5?!

Kramnik heeft de opening goed behandeld en staat dankzij zijn loperpaar en centrum beter. Giri heeft er een pion voor, maar zou het zwaar hebben gekregen na 19.g3! zoals hij zelf aangaf na de partij. Wit opent lijnen richting de zwarte koningsstelling. Bijvoorbeeld 19...fxg3 20. Txg3 b6 21.Ld3 c5 22.Df2 De7 23.Dg2!? Lb7 24.d5 gevolgd door 25.c4 en La3–b2. 19...b6 20.Lf3 La6 21.Tf2

Zwart staat goed na 21.Lxa8 Lxf1 22.Lc6 Te6 23.De4 Ld3. 21...c5

Een kwaliteitsoffer a la Petrosian. 22.g3?

Het verkeerde moment om lijnen te openen. Kramnik had er beter aan gedaan de kwaliteit te nemen 22.Lxa8 Dxa8

23.Lc1 cxd4 24.cxd4 Tc8 en zwart heeft redelijk goede compensatie, maar wit staat wat beter.

22...fxg3 23.Txg3 cxd4 24. cxd4 Tc8 25.Df5?!

Na 25.De4 Lc4?! 26.Tfg2! staat wit goed, maar veel sterker is 25...Tc4!.

25...Lc4!

Dekt f7 en blokkeert veld d5.

26.Ld6 Le6 27.Db1 Pf4

Zwart blijft d4–d5 tegenhouden, maar Kramnik geeft de pion nu (terecht) toch maar.

28.d5 Pxd5

Maar niet 28...Lxd5? 29.Lxd5 Pxd5 en wit wint in de aanval met 30.Txf7!.

29.Dg1

Zo lijkt het toch nog wat, maar Giri heeft gezien dat inslaan op g7 niet fataal is.

29...Kh8! 30.Td2 (30.Txg7

Dh4!) 30...Pf4 31.Td4

Giri zag dat zwart zijn dame kan offeren na 31.Lf8 Txf8! 32.Txd8 Tfxd8 en de zwarte stukken werken fantastisch samen. Bijvoorbeeld 33.Txg7? Ph3. 31...Pg6 32.Le4 Tc4 33.Txc4

Lxc4 34.Dd4 Le6 35.Lc6

Na 35.Lxg6 fxg6 36.Txg6 Dc8 zal de witte koning de aanval met de ongelijke lopers niet overleven.

35...Pe7 36.Le4 Pf5 37.Lxf5

Lxf5

Nu is het helemaal uit. De ongelijke lopers maken de aanvalskansen van zwart alleen nog maar groter. Kramnik gaf op na 38.Kg1 Le6 39.h4 Dd7 40.De4 Tc8 41.h5 Tc1+ 42.Kh2 Dd8 0–1

Kort na het toernooi maakte Vladimir Kramnik bekend dat hij stopt als professioneel schaker. De veertiende wereldkampioen bleek het besluit al maanden eerder genomen te hebben, en dat verklaarde voor een deel ook zijn onevenwichtige spel in Wijk aan Zee. Giri was in zijn volgende zwartpartij opnieuw succesvol.

Rapport - Giri, ronde 4

-+rwqrvlk+

Stelling na 20...Lf8

Rapport is een originele speler, die zijn eigen weg gaat in de opening. Deze keer heeft hij met een van zijn systeempjes een gelijke stelling weten te bereiken met wit. In plaats van rustig te blijven staan kiest hij nu voor het foutieve 21.Pxb6? Dxb6 22.a4

Dankzij deze penning wint hij het stuk terug, maar de combinatie levert alleen zwart iets op: hij krijgt een potentiele vrijpion op de damevleugel. Rapport moet zich teveel hebben voorgesteld van de open c-lijn.

22...Ta8! 23.g4?

En deze agressieve (maar in feite alleen maar verzwakkende) zet liet de Hongaar vergezeld gaan van een remiseaanbod. Zwart staan nu op beide vleugels beter.

23...Dd8!

Richting de witte koning!

24.axb5 a4! 25.Dc3 cxb5 26. Dc6 b4 27.Lc7 Dg5 28.f4? Nog een verzwakking, maar Rapport wil niet passief afwachten.

28...Dg6

Ook goed is 28...Dh4 29.Kg2 b3 30.Tf2 Tec8 31.f5 De7. 29.e4 h5 30.g5 h4 31.Kf2? a3 32.b3 Tec8 33.Db7 dxe4! 34.dxe4 f6!

Naast een gedekte vrijpion opent onze landgenoot nu lijnen voor een directe koningsaanval.

35.Le5?

De laatste praktische kans was 35.Dc6 Df7 36.g6! maar zwart wint na 36...Dxg6 (maar niet 36...De8? 37.Dxe8 Txe8 38.d5! en wit is helemaal terug in de partij.) 37.Dxe6+ Kh7 38.Tg1 Te8!.

35...Txc2+ 36.Txc2 Te8 37. gxf6 gxf6 38.Kf1 Dreigt 39. Tg2. 38...Te7! 39.Dc6 Tg7! 40.Dxe6+ Kh7 om mat te voorkomen moet wit dameruil toestaan, waarna zwart ook nog de witte loper wint. 0–1

Jorden van Foreest had duidelijk de laagste rating in de Masters en moest het dan ook dagelijks opnemen tegen spelers die er nou juist tegen hem eens extra voor gingen zitten. Hij zou uiteindelijk 7 partijen verliezen, maar kon daar, naast 3 remises, ook 3 overwinningen tegenover stellen. En daar zaten hele fraaie punten bij.

J. van ForeestFedoseev, ronde 6

Stelling na 38...Te8

De zwartspeler is geen onbekende voor Jorden want een paar maanden geleden speelden ze in Hoogeveen in een match al eens 6 keer remise tegen elkaar. Deze keer golfde de strijd op en neer totdat in de diagramstelling Jorden weer de bovenliggende partij is. Dan moet je echter wel het fraaie 39.Td1!! spelen. Een prachtige zet die de gevaarlijke d-pion onschadelijk maakt.

39…Dc6

Want 39…Dxd1 40.Dc4+ gaat mat, en wit wint ook na 39...De4

40.Dxe4 Lxe4 41.Lh4. 40.Txd2 Txe7 41.Dg4

Winnend was het omspelen van de loper met 41.Ld6! Tf7 42.Lb4 De4 43.Dd8+ Kh7 44.Lc3. Gelukkig komt het in het vervolg alsnog goed.

41...De4 42.Dg5 Td7 43.Tf2 Tf7 44.Dd8+ Kg7 45.Lf4?! (45. Td2) 45...Dd5? (45...Kh7) 46.Db8! en zwart gaf op vanwege 46...Kh7 47.Le5. 1–0

In ronde 10 moest ook de koploper van het eerste uur eraan geloven.

J. van ForeestNepomniachtchi

‘Tata Steel on tour’ locaties), waar ook Giri succesvol was tegen Fedoseev (andermaal met zwart!). Ondertussen was Carlsen ook volledig op stoom gekomen. In de ronden 5 tot en met 8 had hij zich met een tussensprint van 3,5 uit 4 aan de kop gemeld. In Leiden nam de wereldkampioen het op tegen zijn voorganger.

Carlsen - Anand

-+-+-+-+ +-mk-+-+-zp-+K+n+ +-zp-+-+P+N+-+-+ +PzP-+-+-+-+-+-+

Stelling na 69...Pg6

De stelling is objectief remise, maar na een lange partij is het niet zo eenvoudig om nauwkeurig te blijven spelen, zeker niet wanneer je ruim twintig jaar ouder bent dan je tegenstander! 70.a5 b5?

76.Kxa4! en koos hij om die reden voor 70...b5? Zwart houdt echter remise met 73...Pc1! 74. Pb5+ Kb7 75.Pd4 Ka6.

71.Pe3 Pf4+ 72.Ke5 Pe2 73. Pd5+ Kc6 74.b4! Pxc3

Een laatste wanhoopspoging. Of 74...cxb4 75.cxb4 Pc1 76.Pe7+ Kb7 77.Kd4! en wint. Maar niet

77.Kd5? Pd3!.

75.Pxc3 cxb4 76.Pe2!

De enige zet die wint, nu heeft wit 77.Pd4 als volgende zet en dat is voldoende voor het punt. 1–0

Een gelukje voor Carlsen dat echter zeker gecompenseerd werd door wat Anish overkwam in ronde 11.

Giri - Shankland

geven. Nu lang gaan nadenken zou Shankland misschien ook wijzer maken, en dus speelde hij met veel zelfvertrouwen

45.b6! waarna Shankland zijn hand uitstak en Giri voor de zekerheid nog even vroeg of hij opgaf. 1–0

Dat bleek het geval waarna de Nederlander hem kon gaan uitleggen dat de slotstelling remise is vanwege 45...Kd6

46.Kg4 Kd7 47.Kxh3 Kc8

48.Lf4 De zet waarom de Amerikaan opgaf (48.Kg4 Kb8 gevolgd door ...Ka8 is de remisestelling die Shankland wel kende.). Maar wit kan nu ook niet verder komen: 48...Kd8

49.Kg4 Kc8 50.Kf5 Kd8 51. Ke6 Kc8 en nu is 52.Ke7 pat, en er zijn geen manieren om de zwarte koning ooit weg te krijgen van de b7–pion.

In ronde 12 mocht Anish andermaal niet klagen toen Radjabov remise aanbood in superieure stelling, maar Carlsen versloeg Duda in goede stijl en kwam zo wel een halfje voor op de Nederlander.

Stelling na 31...De4

Jorden heeft sterk gespeeld in een scherpe Najdorf, maar met zijn laatste zet biedt Nepo dameruil aan. Jorden speelde nu het zeer fraaie

32.h6! Dxg6

Zwart gaat geforceerd mat na 32...Dxg2 33.hxg7+ Kxg6 34. g8D+ Lg7 35.Th6+! Kf5 36.Df7+ Ke4 37.Df4+ Kd5 38.Txd6+ Kc5 39.b4.

33.hxg7+ Kxg7 34.Lh6+! Kf7 35.Tf1+ Df6 36.Dd5+! Ke7

Nog de beste kans, want wit wint eenvoudiger na 36...Te6

37.Txf6+! Kxf6 38.Lg5+ Kf7 39. Df5+.

37.Lg5! Dxg5 38.Tf7+ Kd8

39.Dxg5+ Le7 40.Dd5 en Jorden heeft al zijn geof ferde materiaal met rente teruggewonnen. Nepo gaf zich 20 zetten later gewonnen. 1–0

Deze overwinning behaalde Jorden in Leiden (samen met Alkmaar dit jaar een van de

En daar komt de blunder. Het is heel onlogisch om wit een vrijpion te geven, en nog veel onlogischer om geen pionnen te ruilen wanneer je minder staat. Dat weet Anand ook, dus hij moet iets gemist hebben in zijn berekening van 70...bxa5! 71. Kd5 Pf4+ 72.Kxc5 Pe2 73.Pa3! Misschien zag hij dat zwart het pionneneindspel verliest na 73... Pxc3? 74.Pb5+ Pxb5 75.Kxb5 a4

Stelling na 44...Kd5

In een gelijkstaand eindspel heeft Shankland het kort voor de tijdnoodfase onnodig ver laten komen. Toch is de stelling nog remise mits zwart de witte pion op b6 weet te krijgen (en met zijn koning veld c8 bereikt).

Giri wist dat, maar zag aan de lichaamstaal van de Amerikaan dat deze alle hoop al had opge-

En dan die allesbeslissende laatste ronde partij.

Giri-Carlsen, ronde 13

1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd4

4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 e5

Carlsen houdt vast aan de Sveshnikov die hem zulke goede diensten bewees bij zijn titelverdediging tegen Caruana.

6.Pdb5 d6 7.Lg5

Caruana speelde steeds 7.Pd5 tegen Carlsen in Londen, en dat is ook wat Jorden in Wijk aan Zee probeerde. Na 7...Pxd5

Jorden-Magnus Tata-2019 Alkmaar. (foto: Bas Beekhuizen)

8.exd5 Pe7 9.c4 Pg6 10.Da4 Ld7

11.Db4 Db8 12.h4 h5 13.Le3 a6

14.Pc3 f5!? (14...a5 15.Db3 a4

16.Dd1 Le7 was de tweede tiebreak partij Caruana-Carlsen, London 2018.) 15.0–0–0 Le7

16.g3 0–0 17.Le2 e4 18.Ld4?! (18.Lxh5!) 18...Lf6 19.Lxf6 Txf6

20.Db6? (20.Lxh5) 20...Pe5

21.Kb1 Le8 stond zwart beter in J.van Foreest-Carlsen, Wijk aan Zee (5) 2019.

7...a6 8.Pa3 b5 9.Pd5 Le7 10. Lxf6 Lxf6 11.c3 Lg5 12.Pc2 Tb8 13.Le2

Een rustige variant die twee

ronden eerder ook door Radjabov was geprobeerd tegen Carlsen. Voor een begrip van wat er in de partij volgt is deze variant van belang: 13.a4 bxa4

14.Pcb4 Ld7 15.Lxa6 Pxb4 16. cxb4!? 0–0 17.0–0 Lc6 18.Txa4!? Hetzelfde kwaliteitsoffer als in de partij. 18...Lxa4 19.Dxa4 en nu geldt 19...Kh8 als de beste zet met ongeveer gelijke kansen. -tr-wq-tr-mk

Meestal gaat de loper in de Sveshnikov naar e6 en niet naar b7. Giri had in zijn voorberei ding er niet echt rekening mee gehouden dat Carlsen 14...Kh8 zou herhalen, en hij dacht ook dat b7 geen goed veld was voor de loper. Achter het bord kwam hij erachter dat de wereldkam pioen het wel degelijk goed gezien had. Wit zou beter staan na 15...Le6?! 16.Lxe6 fxe6 17. Pdb4 Pxb4 18.Pxb4 Tb6 19.Dg4. 16.Pcb4?!

Origineel, maar objectief minder goed dan de standaardzet 16. Dd3 waarna zwart antwoordt met 16...Pe7. 16...Pxb4 17.cxb4

Wit heeft zijn structuur een beetje verminkt, maar wel een sterk paard op d5. Zwart heeft echter voldoende dynamische tegenkansen.

Deze stelling moet u vergelijken met de partijvoortzetting op zet

21! Van Wely speelde tegen Anand (in Wijk aan Zee 2006) overigens 19...De8?! waarna het eindspel na 20.Dxe8 Tfxe8 21.b5 beter stond voor wit.

13...0–0 14.0–0 Kh8

Zo speelde Carlsen ook tegen Radjabov. De koningszet is altijd nuttig, maar het ziet er een beetje traag uit. Veel vaker speelt zwart 14...a5 of 14...Le6 waarna 15.Dd3 bekend is uit de modelpartij Karpov-Dolmatov, Amsterdam 1980.

15.Lg4

In ieder geval veel doelgerichter dan het solide 15.a3, na 15...Pe7

16.Pcb4 Pxd5 17.Pxd5 Le6 18. Dd3 Dc8 19.Tad1 a5 20.Dg3 h6 21.h3 eindigde de partij in een zetherhaling na 21...Dc6 22.Dd3

Dd7 23.Dg3 Dc6 24.Dd3 Dd7 25.Dg3 ½–½ Radjabov-Carlsen, Wijk aan Zee (11) 2019.

-trlwq-tr-mk

17...g6!

Het is belangrijk om te weten dat de stelling na 17...Lxd5 18. Dxd5 zeker niet makkelijk remise is vanwege de ongelijke lopers. Wit staat serieus ‘iets beter’ omdat zijn loper sterker is.

18.a4

Zwart krijgt mooi tegenspel na 18.Dd3 f5 19.Lf3 Tc8 gevolgd door ...Tc4.

18...bxa4 19.Txa4 Lc6 -tr-wq-tr-mk +-+-+p+p p+lzp-+p+ +-+Nzp-vl-

wit kan niet en de b-pion en de e-pion gedekt houden en ook nog eens al zijn stukken op normale velden krijgen. Daarom besloot onze landgenoot tot het riskante 20.Le2? Lxa4 21.Dxa4

-tr-wq-tr-mk +-+-+p+p p+-zp-+p+

+-+Nzp-vlQzP-+P+-+

+-+-+-+-

Nu heeft wit hetzelfde kwaliteitsoffer gebracht als in AnandVan Wely (zie diagram bij zet 13), maar met 3 tempi minder zoals Anish zelf opmerkte. 21...f5 22.exf5 Txf5 Zwart staat ook wat beter na 22...gxf5.

23.Ld3?! Tf8 24.Dxa6 Ld2! De witte stelling is na deze krachtzet kritiek.

25.Dc4?

15...Lb7!

Giri vertelde na afloop hoe hij zag dat een tevreden Magnus dacht dat de partij snel in remise zou eindigen na 20.Txa6 Lxd5 Giri was er zeker van dat de wereldkampioen voor deze afwikkeling zou kiezen die hem de toernooioverwinning zou geven. (Objectief is 20...Lb5 21. Le2 Lxa6 22.Lxa6 Dd7 een sterkere voortzetting. Zwart kan op winst spelen met het plan ...Lg5–d8–b6, ...Da7 en ...f5.) 21.Dxd5 Txb4 22.Txd6 De8! en

25.b5 La5! gevolgd door ...Lb6 is het idee.

25...Dc8?

Hier blijkt toch een verschil met een maximalist als Kasparov. Ik denk dat de 13e wereldkampioen zeker geprobeerd zou hebben om zijn toernooioverwinning extra glans bij te zetten door een overwinning op een directe concurrent. Sterk was hier 25...Tc8! 26.De4 Tc1! en na torenruil wordt f2 zwak. Concreet is wit in grote moeilijk-

heden vanwege bijvoorbeeld

27.b5 Da8! 28.g3 Txf1+ 29.Lxf1 Da2 en de achterste b-pion gaat eraf omdat 30.b4? niet helpt: 30...Lxb4 31.Pxb4 Dxf2+. 26.De4!

Een goede zet vanwege de afwikkeling

26...Lxb4 27.Pxb4 Tf4 28.Dc6! Tfxb4 29.Dxd6 Df8

Niet 29...De8? 30.Df6+ Kg8 31. b3! en alleen wit kan (iets) beter staan.

30.Dxe5+

en Giri informeerde beleefd of Carlsen op winst wilde spelen wat niet het geval bleek. Na 30...Dg7 31.Dxg7+ Kxg7 32.g3 Txb2 33.h4 kan zwart het eindspel niet winnen. ½–½

En zo behaalde Carlsen zijn zevende toernooioverwinning in Wijk aan Zee binnen. Volgens eigen zeggen is dat record ‘niet onbreekbaar’, waarmee hij duidelijk bedoelde dat hij er graag nog een aantal overwinningen aan toe zal voegen in de toekomst. Het lijkt aan Anish Giri om hem de Noor er volgend jaar van af te houden.

‘Ik zie een leven als profschaker wel zitten’

Sinds hij van school af is, stort Jorden van Foreest (19) zich volledig op schaken. Binnen anderhalf jaar beslist hij of hij inderdaad profschaker wordt. Het voorbije Tata-toernooi heeft hem gesterkt in die ambitie. ‘Goed debuut, met 3 overwinningen op topspelers. Ik had vooraf geen idee of ik dat wel kon. En ja, ik zie zo’n leventje als topschaker helemaal zitten.’

Tata was jouw eerste krachtmeting met de echte wereldtop. Ben je tevreden? Kijk, ik heb een enerverend toernooi gespeeld. Ik heb op Tata 3 partijen gewonnen en 7 partijen verloren. En maar 3 remises. Dat heb ik veel liever, dan dezelfde score als nu (4,5/13), met 9 remises en 4 verloren partijen. Ik ben heel tevreden dat ik bij mijn debuut een paar partijen heb gewonnen. Vooraf wist ik niet of ik van dit soort topspelers wel kon winnen. 3 zeges in één toernooi is best wel veel, maar die 7 nederlagen maken dan weer duidelijk dat ik genoeg punten heb om aan te werken. Ik ben op Tata wel een paar keer hard aan de kant gezet. Die 4,5 uit 13 was geen heel bijzonder resultaat, maar ik heb nu wel duidelijke richtlijnen gekregen over waaraan ik moet werken en wat er beter kan. Zo heb ik op Tata echt enkele keren onnodig een eindspel verloren. Een paar keer had ik iets teveel respect voor mijn tegenstander

en had ik er misschien vol voor moeten gaan. Tegen Carlsen kon ik op een gegeven moment een pion slaan. Ik deed het niet, want ik was te bang dat slaan niet zo goed zou blijken te zijn. Ik speelde soms iets te terughoudend.

In het begin van Tata ben je wel een paar keer flink afgemaakt. Ja, in de eerste partij tegen Anand werd ik gewoon overklast. Tegen Anand had ik geen schijn van kans. Ik denk dat ik in 3, 4 partijen kansloos ben geweest. In andere partijen was er zeker ruimte voor verbetering: tegen Carlsen, in de laatste ronde tegen Rapport… en dan vergeet ik er allicht nog één. Ja, die eerste partij was moeizaam. Maar in de tweede partij vocht ik wel goed terug tegen Duda. Dat was ook mijn beste partij van het toernooi, denk ik. Daarna verloor ik 3 keer op rij, voor ik weer een partij kon winnen. Het was zeker een toernooi met

veel ups en downs voor me.

En Tata had natuurlijk heel anders kunnen lopen als ik mijn partij tegen Duda had verloren, en in de zesde ronde tegen Fedoseev niet met wat geluk had gewonnen. Maar gelukkig gebeurde dat niet. En aan het eind van het toernooi had ik er echt wel meer uit kunnen halen. Ik speelde toen tegen Kramnik en Mamedyarov, die allebei echt ver onder hun normale niveau speelden. Maar ik haal tegen die twee maar 0,5 uit 2. Tegen Kramnik werd ik helemaal overspeeld in de opening, maar daarna, in het eindspel had ik de partij helemaal niet meer moeten verliezen.

Vertel eens over je beste partij, die tegen Duda?

Toen ik die partij achteraf kort bekeek met de computer, bleek dat ik een behoorlijk goede partij had gespeeld. Daar ben ik echt tevreden over. Ik heb nergens echt minder gestaan in die partij en ook in tijdnood, toen ik heel weinig tijd had op de klok, bleef ik goede zetten spelen. Dat was wel mijn beste Tata-partij, ook omdat ik met zwart won.

Niet je partij tegen Nepomniachtchi, waar de pers veel lof voor had?

Ja, maar Nepo heeft me wel een handje geholpen in de opening. We speelden een Siciliaanse Najdorf. Hij deed me als het ware een tempo cadeau in de hoofdvariant van de Najdorf, die al redelijk riskant is voor zwart. Ik had dus al direct een redelijk groot voordeel. Ik speelde het toen verder niet helemaal accuraat, maar dat belette me niet om ten slotte wel te winnen.

Je deed wel een spectaculaire zet tegen

Ja, h6! Maar tegen Duda was het echt een heel spannende partij, daarom verkies ik die. Maar tegen Nepo was het zeker ook een leuke partij, en winnen tegen de nummer 8 van de wereld is niet niks.

Je bent nu aan het uitzoeken of je profschaker kan worden of niet. Hoeveel tijd geef je jezelf daarvoor?

Ik ben eigenlijk al sinds ik van school af ben, sinds juni, profschaker. Of ik daarmee blijf doorgaan, hangt af van mijn resultaten de komende tijd. Over anderhalf jaar bekijk ik of ik genoeg progressie heb gemaakt of dat ik een beetje stil ben blijven staan. Maar ik heb de eerste helft van 2018 de handen vol gehad met school. Daardoor had

ik minder tijd voor schaakstudie. Misschien ten gevolge daarvan waren mijn eerste toernooiresultaten als profschaker niet goed.

Waar speel je de volgende maanden?

Ik doe mee aan het Open Aeroflot-toernooi in Moskou. Daarna volgt half maart het EK Individueel: daar is het mijn ambitie om bij de top-26 te finishen, dan plaats ik me voor de World Cup. In april ga ik naar het Reykjavik Open. En ik doe mee aan het Nederlands kampioenschap.

Begon je een beetje te twijfelen na de Olympiade en het WK Junioren, waar je het niet zo goed hebt gedaan?

Dat waren gewoon twee slechte toernooien. Daarvoor had ik het ook al slecht gedaan in het toernooi van Vlissingen. Ik heb daardoor een flink aantal ratingpunten verloren: ik zakte van 2640 naar net boven 2600. Dat vond ik niet leuk.

Maar toen speelde ik meteen daarna in Hoogeveen die match tegen Fedoseev. Ik was wel gemotiveerd voor die tweekamp, want na de Olympiade was mijn Live Rating teruggevallen tot 2603. En ik zag het echt niet zitten om met een rating van minder dan 2600 naar Wijk aan Zee af te zakken. Dat zou ik wel pijnlijk hebben gevonden. Ik wou tegen Fedoseev ook tonen dat ik echt wel goed kan schaken als het goed loopt. Gelukkig liep die match wel redelijk (het werd 3-3, red.)

Ja, het Nederlandse lijstje van de jongste jaren is behoorlijk lang. Ja, mensen die ongeveer zo goed zijn als ik.

Van Kampen, Smeets,… Stellwagen, Piket… Ja, inderdaad, het is geen ongebruikelijke keuze om vroeg of laat te gaan studeren.

Wat zijn je criteria om over anderhalf jaar een beslissing te nemen over profschaken? Een bepaalde plaats op de wereldranking, of ratingprogressie? Die twee criteria hangen natuurlijk wel een beetje samen. Ik heb al lang de ambitie om een keertje in de wereld-top 100 binnen te komen, vooral omdat ik een paar maanden geleden al aardig in de buurt daarvan kwam. Had ik toen nog één goed toernooi gespeeld, dan was dat gelukt. 2700 blijft op lange termijn mijn doelstelling. Als dat binnen anderhalf jaar zou lukken, zou dat mooi zijn. Maar eerst mik ik op een rating van 2650, dat moet er wel in zitten. Met ongeveer 2650 sta je ook in de top-100. Mijn hoogste rating tot nu toe was 2641.

Heb je al nagedacht over een plan B? Ik ben daar niet echt mee bezig nu. Plan B zou natuurlijk altijd studeren zijn.

En wát dan? Heb je daar een idee van? (Lacht). Nee, ik zou het op dit moment echt niet precies weten. Maar volgens mij is dat de keuze die uiteindelijk heel veel jonge schakers maken.

Maar ik heb het gevoel dat jij echt wel profschaker wil worden, dat het jouw droom is.

Ik zie een leventje als profschaker wel zitten, ja.

Je volgt trainingen in Papendal. Heb je ook een coach?

Op dit moment heb ik niet echt een eigen coach. Ik werk wel samen met andere spelers: zo had ik in Wijk aan Zee iemand mee. Dat was Johan-Sebastian Christiansen, een Noorse grootmeester.

In Papendal heb ik schaaksessies met verschillende coaches, samen met andere spelers: Giri zie je er vaak, mijn broertje Lucas… En mijn zusje Machteld is ook een keertje komen kijken laatst, mogelijk gaat ze daar later ook trainingen volgen. Over het hele jaar gespreid ga ik toch zes, zeven weken trainen in Papendal. Vóór Wijk aan Zee ben ik daar twee weken geweest, en vóór de Olympiade anderhalf à 2 weken. In de aanloop van Tata heb ik ook een beetje met Anish (Giri, red.) samengewerkt.

Neemt Giri daar geen zeker risico mee? Ja kijk, hij ziet mij op dit moment niet echt als een concurrent.

Volgens sommige schaakvolgers kan je zusje Machteld (nu 11) ooit een betere schaker worden dan jij.

Dan moet ze wel grote stappen gaan doen. (lacht) Het zou wel leuk zijn. Als ze mijn niveau zou halen, zou ze zo binnen zijn.

Met jouw huidige rating wordt Machteld ongeveer wereldkampioene.

Ja, dat is wereldkampioenenniveau bij de vrouwen. Als ze zo doorgaat als ze nu bezig is, hoop ik wel dat ze heel goed wordt. Haar niveau is in elk geval top.

Machteld (die naast Jorden aan tafel zit, licht dreigend): Goed voor jou!

Jorden: Je ziet wel weinig vrouwen het niveau van de beste mannen halen. Ik weet niet of dat alleen met het harder trainen van de mannen te maken heeft. Veel vrouwen ontwikkelen later ook andere interesses dan schaken. Maar als ik Machteld zo hard zie trainen zoals nu, heb ik er het volste vertrouwen in dat ze heel sterk gaat worden. Ze is nu al beter dan ik toen ik haar leeftijd had.

Machteld is de laatste tijd wel wat wisselvalliger in haar resultaten. Ze speelt heel vaak goeie toernooien, maar soms zit er ook een slecht toernooi tussen. Maar ze is in elk geval op de goeie weg. Hoe ver ze komen kan, zal de toekomst uitwijzen. Maar de kans dat ze uiteindelijk beter wordt dan ik, is zeker wel aanwezig. (Machteld lacht stilletjes)

Raten is weten

Jaarlijks verwerkt ratingcommissaris Micha Jans zo’n 38.000 partijen van circa tienduizend KNSB-leden. De Meppelaar zou het toejuichen als meer schaakverenigingen de uitslagen van hun interne competities voor senioren en jeugdspelers insturen. “Meer partijen maken de ratings betrouwbaarder. Dat geldt zeker voor jeugdspelers.”

Het is natuurlijk een understatement van jewelste maar er is nogal wat veranderd in de ratingverwerking van de KNSB-leden sinds de jaren zeventig. Destijds pionierde wiskundige èn clubschaker Kees Dekker (71) met de computer. Dekker: “In 1974 of 1975 kwam ik tijdens het Open Nederlands kampioenschap in contact met Henk Jonker, journalist en jurist van Elsevier. Hij rekende de ratings van de Nederlandse topspelers uit op papier, gebaseerd op het werk van prof. Arpad Elo. Al brainstormend vroegen we ons af of het niet mogelijk was daarvoor de computer te gebruiken.” Hij vervolgt: “Ik werkte destijds aan de wiskundefaculteit van de UvA. Hierdoor had ik toegang tot de supercomputer van SARA, de Stichting Academisch Rekencentrum Amsterdam. De snelheid was met 200 megahertz (MHz) heel behoorlijk maar het geheugen bedroeg slechts 500 kilobytes (kB). Desondanks ging het natuurlijk veel sneller dan de handmatige verwerking.” De KNSB huurde in die dagen rekentijd van de UvA om in het weekend de supercomputer te mogen gebruiken voor de ratingverwerking.

Jaarlijkse ratinglijst

Hoewel de personal computer en internet destijds nog niet bestonden, maakte Dekker reeds in 1978 een jaarlijkse ratinglijst van de 2500 beste schakers die daarna elk jaar zou verschijnen. Deze lijst baseerde hij op de partijen uit de KNSB-competitie, de promotieklassen en circa negentig toernooien. Dekker: “In de beginjaren was ik er zo’n 160 uur per jaar mee kwijt maar dat was in 1981 al opgelopen naar zo’n 500 à 600 uur. Gelukkig kon ik met steun van de KNSB een aantal studenten inhuren om mij te helpen met programmeren maar ook met invoer van gegevens.” De meest tijd ging destijds zitten in het ontwikkelen van protocollen, waardoor de computer fouten in de rapportage kon opsporen. Dekker: “Het aanleveren van de gegevens gebeurde nog op papier, internet bestond nog niet. De

kans op fouten was dus reëel. Dan had bijvoorbeeld speler A wel tegen B gespeeld maar B niet tegen A! Daarom was ik voort durend bezig om in programmeertalen als Pascal en C deze fouten eruit te halen.” Volgens Dekker ging er ook veel tijd zitten in het invoeren van de gegevens met pons kaarten in de computer, zoals de uitslagen maar ook de namen en registratienummers van de deelnemers. “Niet het leukste werk om te doen,” zegt hij nu lachend. Dekker bleef zich tot 1992 actief bezighouden met de ratingverwerking. “Daarna viel het niet meer te combineren met mijn baan en mijn privéleven.” Wel is hij, lid van zowel De Scheve Toren in Pijnacker als Het Witte Paard in Zaandam, de ontwikkelingen blijven volgen. Dit verklaart zijn lidmaatschap

de dagen van de eerste ratinglijst van Dekker. Micha Jans, de huidige ratingcommissaris van de KNSB, verwerkte in 2018 zo’n 38.000 partijen van zo’n tienduizend spelers. Dit om eenmaal per kwartaal de nationale ratinglijst te verversen. “Het verwerken hiervan kost maar één minuut,” zegt Jans trots. “Inmiddels hebben ruim 23.000 Nederlandse schakers een officiële rating, ook degenen die niet of nauwelijks meer spelen.”

van 15 tot 25, afhankelijk van de speelsterkte. Jan Schut is ook lid van de ratingcommissie.

“Ik ben zeer tevreden over dit systeem,” vertelt Jans. “De kinderziekten zijn er inmiddels uit, af en toe is er een update nodig. In de dertig jaar daarvoor was de ratingverwerking gebaseerd op zogeheten iteraties (wiskundige term voor herhalingen, BS). Zo’n systeem is echter niet erg transparant en in het huidige internettijdperk kan dat niet meer.”

Interne competitie meenemen

De verwerking van 38.000 partijen van tienduizend spelers is indrukwekkend. Jans weet echter dat er nog veel meer mogelijkheden zijn. “Ook bij schaken geldt: meten is weten. Hoe meer partijen, des te betrouwbaarder de rating. Momenteel geldt dat voor slechts tien procent van de senioren en hooguit vijf procent van de interne jeugdcompetities. Vooral bij spelers tot zestien jaar is het belangrijk om zo actueel mogelijk te zijn, aangezien zij heel snel progressie

Ter informatie: van ongeveer 3000 jeugdleden van de KNSB worden partijen verwerkt voor de landelijke jeugdrating (er zijn in totaal 5000 jeugdleden tot en met 20 jaar). Terug naar de interne competities. Jans: “Van de 483 schaakclubs in ons land levert slechts zo’n tien procent de uitslagen aan.” Bang voor een soort tsunami aan nieuwe data als ook de overige verenigingen dit alsnog gaan doen is hij niet. “Als alle interne competities en jeugdtoernooien erbij komen, duurt het dan misschien tien seconden langer voordat ik de nieuwe lijsten heb. Belangrijk is natuurlijk wel dat de competitieen wedstrijdleiders de juiste bestanden gebruiken om de uitslagen door te geven zodat ik deze gegevens gemakkelijk kan uploaden. “Ter ondersteuning van de clubs is op www.schaakbond.nl onder het kopje ‘voor de clubs’ veel uitleg te vinden over ratingverwerking en de koppeling met veelgebruikte indelingsprogramma’s als Swissmaster, Netstand, WinStand, Sevilla en Rokade. Jans, lid van de Meppeler SchaakVereniging,

kent de bezwaren die sommige spelers hebben tegen het opnemen van partijen uit de interne competitie in de landelijke ratinglijst. ’Vooral sterkere schakers vinden het vervelend dat zij ratingpunten kunnen verliezen. Dat is overigens gemakkelijk op te vangen; competitieleiders kunnen aan het begin van het nieuwe seizoen aangeven van welke schakers de uitslagen niet mogen worden meegeteld. De competitieleider houdt hier dan rekening mee bij het rapporteren. Uit ervaring weet ik dat zo’n tachtig procent van alle clubschakers er geen problemen mee heeft als de interne competitie ook gaat meetellen.”

In rap tempo noemt hij de voordelen hiervan op: “Leden die geen KNSB-rating hebben, kunnen die op zo’n manier alsnog krijgen. Ook leden die alleen in de interne competitie spelen kunnen hierdoor toch een KNSB-rating krijgen en deze actualiseren.”’

Noordelijke jeugdrating

Roland Kroezen, voorzitter van de NOSBO en lid van SISSA uit Groningen, heeft zich tot medio 2018 zeven jaar intensief beziggehouden met de ratingverwerking voor noordelijke jeugdschakers. “Dankzij de medewerking van de clubs hebben wij hierdoor een betrouwbare, actuele jeugdrating opgebouwd voor onze regio. Maandelijks verschijnt er een nieuwe versie. Dat moet ook wel want als jeugdspelers veel partijen spelen, kan hun speelsterkte ook razendsnel veranderen. Het is belangrijk dat zij bij elk toernooi goed worden gedeeld. Een kwartaalrating loopt te veel achter op de actuele speelsterkte.”

Minder uitgesproken is hij over het verwerken van de resultaten van de interne competities bij de volwassenen. “Ik weet dat veel clubs in Friesland dat doen maar hier in de stad Groningen wordt er toch anders over gedacht. Vooral sterkere spelers gebruiken de interne competitie om ideeën uit te testen en willen daarbij liever geen ratingpunten verliezen die ze dan in de KNSBcompetitie weer moeizaam moeten terugwinnen. Met deze spelers moet je ook rekening houden, anders bestaat de kans dat ze vertrekken.”

www.schaakbond.nl/voor-clubs/ratingverwerking-van-toernooi

Rini Kreeft schaakvrijwilliger van het jaar

Eind januari verraste KNSB-ambassadeur Jan Stomphorst schaakvrijwilliger van het jaar Rini Kreeft (79) van BSV Bennekom met een oorkonde en bloemen. Rini was ontroerd en verguld met zijn verkiezing die volop aandacht kreeg in de regionale pers.

Teunis Bunt, voorzitter van de Bennekomse schaakvereniging: ‘We hebben Rini aangemeld als vrijwilliger van het jaar 2018, maar eigenlijk willen we hem bedanken voor alles wat hij al jarenlang doet. Als bestuurslid Wedstrijdzaken is hij teamleider van al onze teams, in de KNSB en de regionale competitie. Hij onderhoudt de contacten met de tegenstanders, regelt de opstellingen, het vervoer, de tactiek. Eigenlijk beheert Rini de portefeuille ‘Alles’: hij springt in waar dat nodig is, bijvoorbeeld als iemand ziek wordt.’

‘Dat terwijl Rini zelf een zwakke gezondheid heeft’, vertelt Teunis. ‘Hij heeft COPD, een longaandoening, en kan daardoor de club niet meer bezoeken. Maar achter de computer of aan de telefoon is hij in zijn element. Hij houdt ook de clubwebsite bij en zorgt voor publiciteit. Elke dinsdag stuurt hij een artikel met foto’s over de afgelopen clubavond naar de lokale media.’

Tranen

KNSB ambassadeur Jan Stomphorst: ‘Ik heb Rini’s verkiezing eerst op de vereniging bekend gemaakt en daarna zijn we naar zijn huis gegaan. Rini was totaal verrast en ik zag een paar traantjes. Maar hij zat al snel weer op zijn praatstoel. Af en toe moest hij wel even op adem komen. Hij zit vol anekdotes, als je hem eenmaal hebt ontmoet, vergeet je hem nooit meer.’

Het KNSB bezoek overrompelde Rini compleet: ‘Ik stond perplex en was best emotioneel, in een korte tijd kwam mijn hele schaakleven voorbij, ik heb zoveel gedaan en meegemaakt. Ik begon in 1956 met schaken, op de ambachtsschool. Daarna ging ik correspondentieschaken, ik speelde soms wel tachtig partijen tegelijk, dat ging toen per briefkaart. Ik zette altijd alle stellingen op en dan maar openingen bestuderen en analyseren, dat bleek echt iets voor mij.’

OSBO

Rini: ‘Ik rolde als vanzelf in het organiseren, grote schoolschaakkampioenschappen bijvoorbeeld, waar mijn goede vriend Berry Withuis na afloop simultaan gaf. Ik hielp

hem bij het Hoogovenstoernooi en de V&D simultaans in Gelderland. Vanaf 1968 zat ik negen jaar in het bestuur van de Oostelijke Schaakbond waar ik als jeugdleider begon en het bondsblad de OSBOde maakte. Ook was ik jarenlang perschef van het Nederlands Dameskampioenschap en het Open Nederlands Kampioenschap.’

‘Ik werd journalist, nadat ik voor de krant over schaken had geschreven’, vertelt Rini. ‘Tot 2001 werkte ik bij verschillende kranten, ik schreef over sport en later vooral over politiek en heb ook leiding gegeven. In 2005 ben ik mijn eigen bedrijf gestart maar dat moest ik vanwege mijn gezondheidsproblemen opgeven.’

Voorzitter Teunis: ‘Rini’s bedrijf Kreeft Consultancy, sponsorde tien jaar ons jaar

lijkse toernooi. Rini vond dat Bennekom een internationaal toernooi moest hebben, met grootmeesters. Op de deelnemerslijst prijken elk jaar namen als Epishin, Van den Doel, Dgebuadze, Orlov, Levin. Rini is de drijvende kracht en hij regelde Albert Heijn als nieuwe sponsor.’

Perfectionist

‘Regelen zit Rini in het bloed’, denkt Teunis. ‘Hij denkt overal aan en is een perfectionist. Hij wil dat zaken goed en op tijd geregeld zijn en spreekt anderen aan op hun verantwoordelijkheden. We schaken in De Commanderij. Rini is actief in de beheerscommissie van dit gebouw en bemoeit zich met alles: van de financiën tot de verwarming. Rini mag dan van de regels zijn, hij zorgt ook voor de sfeer. Als schakers een tijdje niet op de clubavond komen, belt hij ze op. Toen een jeugdig lid naar het Europees Kampioenschap in Riga ging, riep Rini clubgenoten op om hem financieel te steunen. Als iemand wat langer ziek is, stuurt Rini namens de club een bloemetje. Hij heeft dan ook een enorm netwerk: ieder-

Jeugdkatern Schaakmagazine

In deze

Voorloper:

Jule heeft veel plezier

Vooruitdenken was moeilijk

Won Stokes-cup Aanstekelijk enthousiast

“Veel plezier in schaken houden!”

Jule is 12 jaar en heeft in 2018 met het Nederlandse team t/m 12 jaar in Glasgow de Stokes Cup gewonnen. Ze werd vorig jaar SGA kampioen bij de meisjes D! Ze deed twee keer mee aan het NK-D in Rijswijk, een keer bij de meisjes en een keer bij de jeugd. Afgelopen november won ze overtuigend het kwalificatietoernooi voor het NK C meiden! Reden voor Schaakmagazine om een portret te maken van … Jule Cordes.

Jule Cordes

“Jule was vier jaar oud en speelde graag met een marmeren schaakspel dat ik van mijn vader kreeg”, vertelt moeder Gundula. “Veel later heb ik uitgelegd hoe de stukken bewegen.” Op haar zevende ging Jule naar de naschoolse schaakles die werd gegeven door Joël de Vries van Zukertort. Jule (‚Joele‘): “Joël heeft mij enthousiast gemaakt voor het schaken! Behalve lesgeven met de stappenmethode liet hij bijvoorbeeld video‘s zien van Bobby Fischer.” Joël: “Het sociale aspect vindt Jule belangrijk. Samen met andere mensen schaken.”

Jule werd lid van schaakclub VAS. “Daar kreeg ik les met de ‘Stappenmethode’ en speelde competitie in de pionnengroep. Ik speelde altijd mee in de Grandprixtoernooien en de Chess League. Daar won ik mijn eerste beker.” Later werd ze ook lid bij Caïssa Amsterdam en dat beviel uitstekend. “Ik speel graag lange partijen bij de senioren. Het is fijn

om na afloop te analyseren.” Vorig jaar werd Jule bij Caissa Algemeen Jeugdkampioen. “Toen kreeg ik mijn mooiste beker! Ook help ik nu bij het lesgeven en dat is hartstikke leuk.” Jule heeft naast schaken ook zes jaren niet onverdienstelijk gejudood. Maar haar hart ligt bij het schaken.

Afgelopen jaar boekte Jule mooie progressie met onder andere snelschaken in Hoevelaken (winst van de D groep) en een 3e plaats bij de SGA-D! Op het NK viel haar score tegen, maar Jule is niet iemand die zich uit het veld laat slaan. “Nu merk ik verbetering tegen diezelfde tegenstanders.” ”Ik vond het heel bijzonder om met het Nederlandse team in Schotland te spelen en de Stokes Cup te winnen. Het was intensief en super gezellig. Anne Haast was onze coach en ik heb heel veel van haar geleerd.”

“Een maand later in Vlissingen ging ik ook partijen voorbereiden op de computer met Chessbase.” Jule haalde een overscore van 2

punten. Nu krijgt Jule schaaktraining van Frank Erwich. Ze leerde hem kennen als toernooicoach in Maastricht en Leiderdorp en dat klikte. “Frank is heel rustig en kijkt goed wat ik doe en vraagt waarom. Zo analyseren we mijn partijen. Mijn strategisch inzicht is toegenomen door het bespreken van pionstructuren en klein plan.” Frank: “Jule heeft zo veel plezier in het spel dat ze het liefst elke dag schaakt! Haar enthousiasme is aanstekelijk. Ze werkt hard en secuur, ook als het even niet lukt. Jule is een doorzetter.”

Wat vindt ze leuk aan schaken? “Ik vind het leuk om te rekenen, blind oefeningen te doen en vooruit te denken. De eerste keer dat ik ‘Stap 2 Vooruitdenken’ deed vond ik dat super moeilijk. Veel moeilijker dan ‘Stap 3’!”

Inmiddels zit ze in de 5e Stap. Haar doel? “Veel plezier in schaken houden!”

Geboortedatum: Uit:

School: Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

26-4-2006

Amsterdam

Vossius Gymnasium 1e klas

Latijn & Geschiedenis afspreken met vriendinnen van mijn moeder

Caïssa Amsterdam en VAS dat weet ik nog niet Boerenkool

Partijen van Jule

Lucien DeschuyteneerJule

WLC Eindhoven 2018 r+-+-+k+ +q+-+pzp-+nzp-vl-zp

+PzPPvL-+P

-wQL+-zPP+

tR-+-+-mK-

26...b4!

Een sterke zet waarna zwart duidelijk voordeel heeft. De loper op c2 is passief en de pion op f5 kwetsbaar.

27.Ld2 bxc3 28.Lxc3 Txa1+ Al enige zetten lang kunnen zowel wit als zwart de torens ruilen. Misschien kon wit ruilen met 27. Txa8+. Zwart kon ruil vermijden met …Te(b)8. Moeilijke keuzes.

29.Dxa1 Pe7 30.g4?

Wit dekt zijn pion, maar verzwakt zijn koningsstelling.

Na 30.Da4 Pxf5 31.De4! Dxe4 32.dxe4 Pd4 33.Lxd4 heeft zwart een pion meer, maar de ongelijke lopers geven wit goede remisekansen.

30...Pd5 31.Lb2?

Na 31.Ld2 Lg5! 32.Lxg5 hxg5 staat zwart dik op winst omdat het paard beter is dan de slechte witte loper. De engine vindt de briljante verdediging 32.d4 om die loper actief te maken. Hoe is het mogelijk!

31...Pf4 32.Df1 Df3

De zwarte stukken vallen de witte stelling binnen en er is geen verdediging meer mogelijk. Twee zetten geleden dekte de pion op g2 nog veld f3 en pion h3.

33.Lc1

Het eindspel na 33.Ld1 Pxh3+ 34.Kh2 Dxf2+ 35.Dxf2 Pxf2 36.

Le2 e4 37.Lxf6 gxf6 38.dxe4 Pxe4 is kansloos voor wit.

33...Pxh3+ 34.Kh2 Pxf2 35. Dg2 Pxg4+ 36.Kg1 Dxg2+ Jule ruilt af naar een gewonnen eindspel. Met 36...e4! komt de loper van f6 naar d4, met winst. Er zijn meerdere winstwegen. Ook 35...De2 kon.

37.Kxg2 Lg5 38.Ld1 Pf6 39.

Lb2 Pd5 40.Kf3 Pe3 41.Le2 Pxf5 42.Kg4 Pe3+ 43.Kf3 Kf8

44.Lc1 Pc2 45.Lxg5 Pd4+ 0–1

Jule-Marc Smeets

WLC Eindhoven 2018 -+-tr-+-+

vleugel wel.

30.Td1+! Kc7 31.Txd8 Kxd8

32.Ke2 Kd7 33.h4 Ke6 Zwart kon zijn achtergebleven pion ruilen met 33...Kc6 34.Kd3 b5 35.axb5+ Kxb5 maar na 36.Kc3

a4 37.e4 c4 38.g3 Kc5 39.f4 exf4

40.gxf4 g6 41.e5 Kd5 42.Kb4 wint wit. Met 33.Kd3 Kc6 34.Kc4 kon wit …b7-b5 verhinderen en winnen zonder te rekenen.

34.Kd3 Kd5

34...Kf5 35.Kc4 e4 36.fxe4+! Kxe4

37.Kxc5 Kxe3 38.Kb6 Kf2 39.Kxa5 Kxg2 40.Kb6 en wit wint. 35.e4+ Ke6 36.Kc4 b6

36...Kd6 37.Kb5

37.Kb5 g5 38.g3 g4 39.fxg4 1–0

Jule-Frank Beusen Prinsenstad Delft 2018

41.Kg2 Ke7 42.Kf3 Th6 43. Kxf4 Tf6+ 44.Kg3 Th6 45.f4 Kf6 46.Kf3 Th8 47.Kg4 Th6 48.f5 Th8 49.Lg6 Th6 50.Kf4 Th8 51.h4 Th6 52.Ke4 Th8

53.Kd5 Td8+ 54.Kc6 Td4

Jule ziet goed dat het pionneneindspel wint! Zwart heeft de meerderheid op de damevleugel, maar kan daar geen vrijpion maken. Wit op de konings-

40.h5 Th8

Materieel staat wit er goed voor, maar is het voldoende voor winst? Duidelijk is dat de zwarte koning de e-pion moet tegenhouden en de toren de h-pion. Anders komt 40...Kg7

41.h6+! Kxh6 42.e7.

Zwart ziet goed dat afwachten niet helpt wegens h6-h7 en Lg6-f7-g8. 54...Ta8 55.h6 Ta7 56.h7 Ta8 57.Lf7 – 58.Lg8. 55.h6 Txh4

55...Td6+ 56.Kxd6? is pat, maar

56.Kc7 wint.

56.h7 Ke7 57.Kd5 Kf6

Schaakjes vanaf de 1e rij helpen niet: 57...Th1 58.Ke5 Te1+ 59. Kf4 Tf1+ 60.Kg5 Tg1+ 61.Kh6 Th1+ 62.Lh5 wit zet zijn loper ertussen en wint.

58.Kd6 Td4+ 59.Kc7 Tc4+ 60. Kd7 Td4+ 61.Ke8 Tg4

Na 61...Th4 62.Kf8 helpt de witte koning de e-pion te promoveren. Pat zit er ook niet in na 61...Kg7

62.f6+ Kh8 63.f7 Tf4 64.e7 Txf7

65.Lxf7 (65.Kxf7? is pat).

62.h8D+ 1–0

De onderbreking

-+-tr-trk+ zp-zp-+pzpp -+p+-+-wq +-+-+-+-+L+-sn-+

+-wQ-+-+P

PzP-sN-zP-mK +-+R+R+-

In het eerste voorbeeld is zwart aan zet. Wat graag zou hij … Dxh3+ willen spelen, maar de witte dame dekt h3. Zwart wint met de onderbreking 1...Td3! 2.Lxd3 Dxh3+ 3.Kg1 Dg2 mat.

In een rapidpartij in 2017 werd oud-wereldkampioen Garry Kasparov het slachtoffer van een dergelijk idee:

Er zijn verschillende manieren om, als je bezig bent met een koningsaanval, verdedigers uit te schakelen. Bijvoorbeeld door ze te slaan, weg te jagen, te pennen, maar ook door te onderbreken: een eigen stuk in de baan van een verdediger zetten. Naar die laatste vorm gaan we kijken.

-+-+r+-mk +-+-+L+p -+-+-zpp+ zp-+-+-wq-vl-zP-zp-+ +P+Q+-zP-+-+-zPK+ +-+-+-+R

Zijn tegenstander, Ian Nepomniachtchi, speelde hier 35...Te3! zodat de dame niet langer f3 en g3 verdedigt: 36.fxe3 (na bijvoorbeeld 36. Da6 f3+ loopt wit mat) 36... Dxg3+ 37.Kf1 f3. Wit gaf op, er dreigt niet alleen 38…Dg2 mat, maar ook, na bijvoorbeeld 38.Dc2, 38…De1 mat.

Opgaven

1. Wit aan zet

-+-+-trk+ zppwq-+-zp-+n+-vL-zp +-+-+-+-zP-+-+Q+ zP-+-+-+-

-+P+-zPK+ +-+-tR-+-

4. Zwart aan zet

-+-+r+k+ +pzpltr-zpp p+-zp-+-+ +-+P+-+-+P+-wq-+ +-zPQ+L+P+-+-vL-zP tR-+-+-tRK

Bij de opgaven mag jij telkens de onderbreking zoeken. Kijk wat er wordt aangevallen en of je iets tussen de verdediger hiervan kan zetten!

2. Wit aan zet r+l+-tr-+ +-+-+p+k pzpq+-+-sn +-sN-zp-wQ-zP-zp-+-+ zP-+P+-+L+-+-zPP+ +-mK-+-+R

5. Zwart aan zet -+-+-+rmk +-+-+p+p -+-+-+q+ zp-+pzP-+P+-zP-+-vl +-+-vL-+Q -+-+-+-zP +-+-+R+K

3. Zwart aan zet

-+-+r+k+ zpp+-+-+p -+p+-zpp+ +-+p+-+q -+PzP-+-+ +P+Q+NvLP+-+rzP-zP tR-+-+-mK-

6. Wit aan zet

-+-tr-+-mk zp-+-wQp+p -+-+p+-+ +ptR-+-+-+-wqr+-+ zP-+-+-tR-+-+-zPP+ +-+-+-mK-

Dxe5 4.Dxd8 mat

Txd5) 1...Da1+ (Of 1...Dxe5 2.Dxd8 mat; 1...Txe5 2.Df6 mat) 2.Kh2 Th4+ 3.Dxh4

Da1+! 2.Kh2 Th4+ 3.Dxh4

tot een gelijke stelling: 1...

6) 1.Te5! (Ook 1.Td5 is een onderbreking, maar dit leidt

Dg1 mat

5) 1...Lf2! (een novotny: twee verdedigers worden -onder broken) 2.Lxf2 De4+ of 2.Txf2

4) 1...Te3! 2.Lxe3 Dxf3+ 4. Tg2 Lh3 wint materiaal

Dxf3 is mat onvermijdelijk

3) 1...T8e3! want na 2.fxe3

2) 1.Le6! (dreigt 2.Txh6 mat)

1) 1.Te7! Pxe7 2.Dxg7 mat

NK Voortgezet Onderwijs

Op 16 januari vond in Alkmaar de finale plaats van het NK Voortgezet Onderwijs. Als onderdeel van het sfeervolle ‘Tata Steel on Tour’ speelden de scholieren in de fraaie Laurenskerk in Alkmaar op een steenworp afstand van de wereldtoppers die waren neergestreken in TAQA Theater de Vest. Het Stedelijk Gymnasium Leiden won in zowel de categorie algemeen als in de categorie eerste twee leerjaren. De prijsuitreiking werd verzorgd door Loek van Wely samen met KNSB bestuurslid Iozefina Paulet. Alle eindstanden zijn te vinden op: https://knsb.netstand.nl/scores/index/16

Afgelopen december werd in Moskou een Jeugd tegen Ervaring toernooi georganiseerd zoals ze in Nederland ook wel zijn gehouden met steun van wijlen Joop van Oosterom. Zoals zo vaak in dergelijke toernooien presteerde ‘de jeugd’ naar behoren. De oudere garde werd in dit ‘Nutcracker’ toernooi naast Evgeniy Najer vertegenwoordigd door de ouduitdagers om de WK-titel Boris Gelfand, Nigel Short en Peter Leko. Ze verloren in het klassieke schaak nipt van de jeugd (Sarana, Esipenko, Lomasov en Paravyan), maar wisten het rapid onderdeel nog wel te winnen. In de volgende klassieke partij trekt de 16–jarige Andrey Esipenko (die dit jaar ook meespeelde in de Tata Steel Challengers) aan het langste eind tegen de 39-jarige Peter Leko. Speelt u mee?

Esipenko - Leko, Moskou 2018

1.d4 Pf6 2.Pf3 e6 3.c4 d5 4. Pc3 Lb4

De Ragozin variant van het Damegambiet is nog steeds heel populair onder topspelers.

5.Lg5 h6 6.Lxf6 Dxf6 7.Da4+ De absolute hoofdvariant is 7.e3 0–0 8.Tc1 Het schaak met de dame dwingt het zwarte paard naar het in het Damegambiet onnatuurlijke veld c6 (voor de c-pion).

7...Pc6 8.e3 0–0

Esipenko kreeg in een eerdere partij te maken met 8...Ld7

9.Db3 dxc4 10.Lxc4 0–0 11.0–0 Ld6 12.Pe4 De7 13.Pxd6 Dxd6 14.Dc3 Tfc8 15.Tfd1 Db4 16.Tac1 Dxc3 17.Txc3 Pe7 18.Pe5 en wit had een plezierig klein voordeeltje in Esipenko-Lazarev, Zuerich 2017, dat vakkundig werd uitgebouwd door de tiener.

9.Td1

Deze zet wordt maar zelden gespeeld.

Leko deed eerder ervaring op

met 9.Tc1 Td8 10.Le2 dxc4 11.Lxc4 Ld7 12.Dc2 Ld6 (12... Pa5!? gevolgd door 13...c5 is een idee hier.) 13.0–0 a6 14.Tfd1

De7 15.a3 Tac8?! 16.La2 Pb8 en nu stond wit na 17.e4! duidelijk beter in Navara-Leko, Biel 2017. Zwart stond goed na 9.cxd5 exd5 10.Le2 Le6 11.0–0 a6 12. Tfc1 Ld6 13.Dd1 Pe7 14.Pa4 b6 15.a3 g5!? 16.g3 Dg7 17.Lf1 f5 in Wang-Leko, Danzhou 2016. 9...Td8 10.Db3 Dg6 11.h3!? Een interessante wachtzet die zwart provoceert tot 11...dxc4 Hoe slaat u terug op c4?

r+ltr-+k+

zppzp-+pzp-

-+n+p+qzp +-+-+-+-

-vlpzP-+-+

+QsN-zPN+P PzP-+-zPP+ +-+RmKL+R

De lezer heeft Wit

De Nederlandse jeugdschakers speelden voortreffelijk in het open toernooi van Groningen. De winst ging namelijk met 7 uit 9 naar Liam Vrolijk. Hij deelde

de eerste plaats met de Est Ottomar Ladva, maar miste een GM-norm vanwege te weinig buitenlandse tegenstanders. Gedeeld derde eindigden Sergei

Tiviakov en Casper Schoppen. Voor Casper betekende dit wél een GM-norm. Verder haalde Nick Maatman een IM-norm. Karel van der Weide

-+-+-trk+ zp-+-+p+-

-+-wQpwqp+

+-+n+-sNp

-zp-+-+-zP

+Pvl-+-+-

P+R+-zPP+ +-+-+RmK-

1. Wit is aan zet

-+-trr+k+ +-zp-+pzpp

p+-+-+-+

+-zp-vl-+l -+-+P+-+

zP-zP-+N+P

-+-+-zPP+

tR-vL-tR-mK-

5. Wit is aan zet

-+k+-+-+ zpp+-+p+p -+-+p+-+ +-+-+-+-+-snq+P+ +P+-+-+P P+-wQ-+R+ +-+-+-+K

2. Zwart is aan zet

-tr-tr-+k+ +-+-wqpvlp pzp-+psnp+ +-sn-wQ-+-+P+-zP-+ +PsN-+N+PvL-tR-+PzP +-+R+-+K

6. Wit is aan zet

-+-+-trlmk

+pwq-+-zpp

-+-+P+-+ zpP+-vL-vlP+N+-+-+

+-wQ-+-zP-+-+p+LzP +-tR-+-+K

3. Zwart is aan zet

-+-+rtr-+ +-+l+-mkp -+-zp-+p+ zpp+Pvlp+-+-sN-zp-wq zP-zPL+Q+-zP-+R+PzP +-+-tR-+K

-+-+-+rmk +-+-+-vl-+-wQ-vL-zp +-+-+q+-+-+p+-+ zP-zP-+p+-zP-+-+-zP mK-+-+-tR-

4. Wit is aan zet

Goede respons op ledentevredenheidsonderzoek

In oktober en november van het afgelopen jaar kregen in totaal ruim 14.000 KNSB leden per e-mail een verzoek toegezonden om online een ledentevredenheidsonderzoek in te vullen. Bijna 20% (19,5% om precies te zijn) van de leden vulde de enquête ook daadwerkelijk in. Dat is behoorlijk hoog, en in ieder geval voldoende om met een grote mate van zekerheid uitspraken te kunnen doen over wat KNSB-leden vinden.

De rapportcijfers die de leden uitdelen zijn heel behoorlijk. Verenigingsleden geven hun club gemiddeld een 8 en dat is zeker iets om op trots op te zijn. Ook de KNSB als overkoepelende organisatie doet het niet slecht met gemiddeld een 7. Met name op het gebied van de website (gemiddelde score een 6,2) zijn de leden kritisch, waar de slechte vindbaarheid debet aan is.

SchaakMagazine licht voor u een aantal resultaten van het onderzoek eruit, en vroeg KNSB voorzitter Marleen van Amerongen wat het bestuur met de uitkomsten kan.

KNSB website (figuur 1)

Vraag: Laten we beginnen met de KNSB website. In de derde staaf in figuur 1 valt op

bruikbaarheid van de informatie. Maar uit de andere staven blijkt dat dat het vinden van die informatie nog niet zo eenvoudig is… “Inderdaad!”, vult de voorzitter aan. “Hier kunnen we echt een behoorlijke verbeterslag maken. Het is belangrijk dat we onze communicatie verbeteren, en de zoekfunctie op de website hoort daar zeker bij. Verder onderhouden we natuurlijk eigenlijk twee grote KNSB websites – schaakbond.nl en schaken.nl – maar is de splitsing tussen de twee niet altijd even duidelijk. Als kanttekening wil ik nog wel plaatsen dat er ook ontzettend veel (best bruikbare) informatie op de websites staat, maar dat die hoeveelheid de vindbaarheid misschien ook wel wat in de weg zit. Als we het hebben over

aandachtspunt. Zo is er ook een duidelijke behoefte vanuit de clubs dat we best practices delen, maar dan moeten ze natuurlijk wel vindbaar zijn op onze website!”

SchaakMagazine (figuur 2)

Schaakmagazine wordt door 70% van de leden gelezen. Een kwart bladert Schaakmagazine door en 8% leest Schaakmagazine niet. Er is een verband met leeftijd. Ruwweg hoe ouder het lid hoe vollediger hij/zij het blad leest. Toch is het percentage tieners dat aangeeft SchaakMagazine te lezen behoorlijk hoog voor een blad dat niet online verschijnt maar nog ‘ouderwets’ op papier. Voor het digitaliseren van Schaakmagazine in combinatie met een nieuwsbrief waren 45% van de leden voor, 45% tegen en 10 procent heeft hier geen mening over.

Vraag: Veel verenigingstijdschriften verschijnen de laatste tijd alleen nog maar als pdf, en niet meer in gedrukte vorm. Denken jullie als bestuur aan het afschaffen van de gedrukte versie van SchaakMagazine?

Marleen van Amerongen: “Het laten vervallen van Schaakmagazine heeft evenveel voor- als tegenstanders. Aangezien het een behoorlijke kostenpost is, is het in ieder geval een punt om naar te kijken wat het beste de behoefte en de begroting dient in relatie tot de ambities.”

Online schaken (figuur 3)

Wat opvalt is dat van de leden die tussen de 20 en 59 jaar oud zijn meer dan de helft

Vraag: Veel KNSB-leden schaken online (en waarschijnlijk veel niet-KNSB leden ook!). Heeft het bestuur ook plannen om ‘verbinding’ te zoeken met deze leden, of om de online activiteiten van de KNSB uit te breiden?

Marleen: “De helft van de respondenten schaakt online, meestal 1-3 uur per week. Daarvan schaakt van de groep 20-29 jaar 85% online. Dat is heel erg hoog. Aangezien deze groep ondervertegenwoordigd is bij clubs zou een online club onderzocht moeten worden. Chess.com maakt de helft van de online community uit. Er zijn duidelijk kansen online voor de KNSB. We zijn natuurlijk ook niet voor niks onlangs gestart met een online jeugdschaakclub via het platform van chess. com. Online liggen er trouwens ook andere kansen: denk bijvoorbeeld aan het geven van lessen of trainingen.”

1: Tevredenheid over bepaalde factoren op de websites

3: Online schaken uitgesplitst naar leeftijdsgroepen

5: Top drie belangrijkste en minst belangrijkste factoren binnen een schaakclub volgens de leden

Clubschaak (figuur 4, 5 en 6) Schakers zijn behoorlijk trouw aan hun club, en over het algemeen ook heel tevreden.

Vraag: Reden voor tevredenheid?

Marleen: “Zeker een rapportcijfer van een 8 is heel mooi. Maar er zijn ook wel kanttekeningen te plaatsen. De vraag ‘ben je over 3 jaar nog lid van de schaakclub’ wordt vooral negatief beantwoord door mensen met een KNSB-rating onder de 1200. Daar ligt een aandachtspunt. Bijvoorbeeld lessen voor volwassenen zouden hier kunnen helpen. Verder, als we aan de noemer ‘versterken’ denken, zijn het vooral de jongeren die eerder denken dat ze binnen 3 jaar stoppen. Vasthouden van de jeugd is lastig maar ook belangrijk! Verder zijn er ook veel liefheb-

Figuur 2: Leest u het schaakmagazine uitgesplitst naar leeftijd

4: Denkt u dat u over drie jaar nog lid bent van uw club uitgesplitst naar leeftijdsgroepen

bers die niet echt gebonden zijn aan een club. Als bestuur willen we ook ‘verbinding’ zoeken met die groep.’’

Uit figuur 5 kunnen we concluderen dat leden het wedstrijdelement binnen de sport belangrijk vinden en dat er een goede sfeer binnen de schaakclub moet zijn. Tussen de 30 en 40% van de leden vinden de volgende factoren belangrijk: ‘’een goede clubaccommodatie, goede organisatie en communicatie, schaaktrainingen en verschillende tegenstanders’’.

Naast wat leden wel aantreffen binnen hun vereniging is ook gevraagd naar elementen die ze missen.

Eén derde van de leden geeft aan dat ze schaaklessen missen. Dit is het meest genoemde antwoord bij wat leden missen bij hun club.

Marleen: “Heel opvallend en ook heel herkenbaar. Als je je kunt blijven ontwikkelen, dan zorgt dat voor een sterkere band met de sport en de vereniging. Schaaklessen in een groep kunnen overigens ook heel gezellig zijn. Ik noemde eerder al de mogelijkheid om online lessen of trainingen te geven. Als aandachtspunt op een club noemt ruim 1 op de 5 mensen trouwens ook dat er een jeugdafdeling ontbreekt. Wellicht dat de digitale wereld hier ook meer mogelijkheden verschaft voor het lesgeven.”

Schaken natuurlijk!

Jesús Medina Molina wil dat schaken net zoiets vanzelfsprekends wordt als voetbal. Dat kinderen even makkelijk naar een ‘chess court’ trekken als naar het voetbal- of basketbalveldje. In zeven gemeenten kun je inmiddels buiten schaken, dankzij zijn schaaktafels-initiatief. Jesús heeft meer plannen. Maak kennis en doe mee!

Jesús leerde zichzelf zo’n vijf jaar geleden schaken omdat hij zijn oudste dochter Alyssa, nu elf jaar, wilde helpen met rekenen. Hij wist dat je met schaken het concentratievermogen traint en wilde met het schaakbord, rekenen en wiskunde visueel maken. Denk bijvoorbeeld aan het per veld verdubbelen van graan- of rijstkorrels om exponentiële groei te laten zien. Leg op a1 één korrel, op b1 twee, op c1 vier, op d1 acht en verdubbel dit steeds, tot en met het 64e veld. Wel voldoende korrels klaarleggen!

Jesús: ‘Dit voorbeeld wordt vaak genoemd wanneer we schaken relateren aan rekenen en wiskunde, maar er is veel meer mogelijk. Ik werk aan een handboek voor ouders en ook leerkrachten, zodat zij het schaken makkelijk in het lesprogramma kunnen inpassen. Denk aan breuken, wortels, machten, rekenen met geld, tafels van vermenigvuldiging, mindgames, richtingscoëfficiënten. Het mooie aan rekenen met het schaak-

Leuker leren

Voor Jesús is schaken een instrument om beter en leuker les te geven. Naast zijn werk in de reisbranche, voltooide hij de lerarenopleiding geschiedenis. Jesús: ‘Aan de hand van het spel kun je veel uitleggen. Neem de schaakstukken: de pionnen zijn het voetvolk, de koning en dame de adel, de bisschop de kerkelijke macht. Als je zo’n thema op een leuke manier duidelijk maakt, beklijft het. Kinderen moeten tegelijk meer bewegen. Dat kun je met schaken combineren. Leg schaaktegels op het schoolplein en trek er cirkels omheen. Organiseer een renspel, zodat de kinderen niet stil zitten terwijl ze op hun beurt wachten.’

‘Het zijn zo maar wat ideeën’, zegt Jesús. ‘Ik zie veel mogelijkheden om het schaakspel te integreren in wat kinderen moeten weten. Als ze dan gefascineerd blijken door het spel, heb je ze! Dan kun je ze de regels uitleggen. Dat doe ik ook op een verhalende

naar links en rechts, voren en achteren bewegen? Oh, de bisschop heeft van de wijn gedronken, het lukt hem niet meer recht te lopen. De koning is zeer belangrijk en ook wat lui, die wil niet al teveel bewegen. De dame heeft de echte macht en krijgt daarom negen punten!’

Docent geschiedenis is Jesús niet geworden. Hij heeft een fulltime positie als global account manager bij Amadeus, een IT bedrijf voor de reisindustrie. Een lerarenopleiding Spaans besloot hij vanwege deze drukke baan niet af te maken. Wel leert hij in zijn eigen tempo talen. Hij bestudeert het Japans en ziet overeenkomsten met het Turks, de taal van zijn vrouw. Spaans kreeg hij mee van zijn ouders, in Nederland is hij geboren. Engels, Duits en Italiaans spreekt hij ook.

Schaaktafels als ontmoetingsplek

Jesús: ‘Toen ik in 2017 de gemeente Utrecht vroeg om schaaktafels in het park - zoals je dat ook in Madrid of New York ziet – bleek dat ze zo’n verzoek nog nooit hadden gekregen. Ze dachten in eerste instantie dat er geen behoefte aan was. Maar hoe kun je om iets vragen wat je niet kent? Je moet interesse creëren. Als schaken zichtbaar is, kun je op het idee komen om het te willen leren. Ik ben een online petitie gestart en die ging viral, hij werd door schakers over de hele wereld getekend. Lokaal was er geluk-

kig ook voldoende steun en in maart 2018 stond de schaaktafel in het Máximapark in Leidsche Rijn.’

‘Ik vind niet dat iedereen moet schaken’, zegt Jesús, ‘maar wel dat iedereen de gelegenheid moet krijgen om ermee kennis te maken. Het gaat mij eigenlijk om de ontmoeting, het gesprek, de interactie. Je leert elkaar kennen op straat, in de buurt, aan een schaaktafel. In elke gemeente is geld voor initiatieven om de sociale cohesie in een buurt te stimuleren. Die geldpotjes hebben verschillende namen, als initiatievenpot, of leefbaarheidsfonds. Als je ook een chess court in de buurt wilt, dien dan een verzoek in bij de gemeente, of neem contact op met bijvoorbeeld de wethouder sport.’

‘Een park is een goede locatie, liefst met horeca in de buurt, dan kun je met een kopje koffie schaken. Soms willen ze achter de bar ook schaakstukken in bewaring nemen en uitlenen. Al zijn de tafels oorspronkelijk bedoeld om zelf stukken en eventueel een schaakklok of app op je telefoon mee te nemen. Dat werkt, het is leuk om te zien hoe kinderen stukken uit hun rugzak halen om een potje te gaan schaken. Je kunt ook denken aan schoolpleinen. Benader scholen waar al wordt geschaakt, als het mooi weer is, houd je de schaakles buiten en in de pauzes kunnen leerlingen zelf schaken. Het maakt het schaken ook gezelliger en dat kan wellicht helpen om meisjes langer bij het schaken te houden, je zit lekker buiten met z’n allen om de tafels.’

Schaakpromotie

verder wilt gaan op een schaakvereniging, op school of online.’

Jesús: ‘Als je zo’n drie of vier schaaktafels bij elkaar hebt staan, op een chess court, kun je activiteiten organiseren met meer deelnemers. Dat hoeft je niet veel tijd te kosten. Organiseer als schaakvereniging bijvoorbeeld een introductieworkshop. Dat doe ik een paar keer per jaar, op een zondagmorgen van tien tot half twaalf, ik neem wat kannen thee en koffie en koekjes mee en zet een banner neer om extra aandacht te trekken - die koop je trouwens voor nog geen veertig euro.’

Jesús: ‘Als je buiten bent, in plaats van in je clublokaal, trekt dat de aandacht van voorbijgangers. Het leidt altijd tot gesprekken. De laatste keer vroeg een groepje vrouwen me of ze echt in zo’n korte workshop schaken konden leren, ze dachten dat het heel moeilijk was. Ik antwoord dan dat schaken makkelijk is om te leren, maar moeilijk om goed te spelen! Ik laat iedereen die dat wil kennis maken met het spel. Alleen dan kun je ontdekken of je het leuk vindt en erin

Met zijn commerciële inslag ziet Jesús ook mogelijkheden voor bedrijven om een chess court te sponsoren. ‘Er kan bijvoorbeeld een QR code op een tafel worden gedrukt, die dan leidt naar hun website, of naar een website waar je schaken kunt (leren). Als je aan zo’n tafel zit, kun je ook via je telefoon, tablet of laptop les krijgen. Verder zie ik mogelijkheden om samen te werken met een Cruijff court of Krajicek court. Ik verwijs vaak naar de ‘slimme tafels’. Schaken en bewegen is een mooie combi voor een betere gezondheid.’

Eenzaamheid bestrijden

Jesús: ‘Op de chess courts kun je van alles organiseren: een snelschaaktoernooitje, clinics, een netwerkborrel, een buurtbijeenkomst, schaken voor een goed doel, verzin het maar. Als je bij je aanvraag een voorstel voor drie evenementen per jaar doet, geef je de gemeente het vertrouwen dat de tafels worden gebruikt. Ik werd laatst aangesproken door een hulpverlener, namens een man die een schaakmaatje zocht. Hij wilde liever niet thuis afspreken, maar het chess court leek hem ideaal. Zo bestrijd je de eenzaamheid en krijgt het een sociale functie. Als je meer aanspraak wilt, kun je ook een schaaktegel voor je huis laten leggen en zelf schaakstukken uitlenen.’

Urban chess

Jesús noemt het spelen aan schaaktegels, urban chess. Kinderen zitten in plaats van aan een schaaktafel, op de grond. Het

schaakbord heeft een afmeting van twee bij twee gewone stoeptegels van 30 cm. Je kunt ze ook met tekst bedrukken en er bijvoorbeeld een walk of fame met de namen van winnaars van maken. Ook heeft Jesús plannen voor een zitbank waarin het schaakbord is geïntegreerd. Hij heeft contacten met verschillende leveranciers en benadrukt dat hij zelf niets verdient aan deze ideeën, het is puur vrijwilligerswerk.

Max Euwe Centrum

Vanwege zijn succesvolle vrijwilligersactiviteiten vroeg het Max Euwe Centrum Jesús als bestuurslid. Zijn kennis van sales komt daar goed van pas, want het centrum moet meer worden gesteund. Het probeert sponsors te interesseren en toeristen te trekken. Het grote schaakbord voor de deur, op het Max Euwe Plein, wordt intensief gebruikt, maar meer mensen zouden de weg naar het centrum kunnen vinden. Jesús wil zich hier graag voor inzetten.

Doe mee!

Na zijn eerste succes, schreef Jesús zeventig burgemeesters aan. De meesten vinden het chess court een leuk idee, maar hebben het beleid dat ze alleen lokale initiatiefnemers steunen. Wil je meehelpen, dan kan Jesús je vertellen hoe je het aanpakt. Als elke schaker of vereniging in zijn eigen omgeving iets organiseert, zien we straks overal schaakborden!

Meer informatie en Jesús’ contactgegevens vind je op zijn website www.medinamolina.com/schaaktafels

Online schaken voor kinderen

Op 12 oktober 2018 is de Online Jeugdschaakclub Nederland feestelijk van start gegaan. Eind januari waren er al meer dan twaalfhonderd schoolkinderen lid van de club en hun aantal groeit snel, vertelt projectleider Eric van Breugel van de KNSB.

Het idee voor een eigen internetplatform, waar kinderen van 6 tot en met 12 jaar hun krachten kunnen meten op het schaakbord, komt uit het Visiedocument 2018-2021 van de KNSB. “Doel is een website waar over enkele jaren zo’n 15.000 schoolkinderen actief zijn,” zegt Eric van Breugel. “Dat is de Online Jeugdschaakclub Nederland geworden. Sinds de start op 12 oktober 2018 zijn er inmiddels al meer dan twaalfhonderd kinderen aangemeld. Zij hebben samen zo’n tweeduizend partijen gespeeld. Geen slechte score voor een club die pas 3 maanden bestaat.” De kinderen spelen zowel snelschaakpartijen, met variërend tempo, als partijen van drie dagen per zet. De actiefste spelers hadden eind januari respectievelijk tweehonderd snelschaakpartijen en 45 ‘langzame’ partijen gespeeld.

over de club lezen en voordelig hun accounts bestellen. Op de online club kunnen de kinderen niet alleen partijen spelen, zij kunnen ook video’s en animaties bekijken en diverse schaakpuzzels oplossen. “Vanaf maart gaan we regelmatig toernooien organiseren,” zegt Van Breugel. “Deze toernooien zijn zowel bestemd voor individuele spelers als voor kinderen die spelen in teamwedstrijden voor scholen en verenigingen.”

Net als de platforms voor volwassenen krijgen de kinderen een rating. Daarnaast kunnen zij sterren verkrijgen. Van Breugel: “De kinderen krijgen niet alleen sterren door partijen te winnen maar ook door actief te zijn. Spelers die regelmatig inloggen en aan veel activiteiten van het platform meedoen, krijgen hiervoor ook sterren. Het platform is er voor alle

De Online Jeugdschaakclub Nederland is het speelplatform om vooral heel veel te schaken. Chesskid biedt weliswaar ook een paar leerelementen, maar voor schaken leren op school adviseren we de scholen vooral een enthousiaste lesgever aan te stellen. De lesgever kan vervolgens kiezen uit de Stappenmethode, Chessity, 468Schaak en inmiddels ook Schaken op de basisschool. De Online Jeugdschaakclub Nederland is vervolgens een goed middel om de kinderen naast de lessen veel te laten oefenen.

(Rotterdamse Schaakbond) is koploper met tien aangemelde schaakclubs (van de 52). De online club is zowel bedoeld voor de jeugdleden van schaakverenigingen als voor schoolkinderen die (nog) geen lid zijn van een club. Van Breugel: “De Online Jeugdschaakclub Nederland is zeer geschikt voor kinderen, voor wie een schaakclub te ver weg is. Maar ook voor leerlingen die op de basisschool geen of weinig schaakles krijgen, kan de website een uitkomst zijn.”

Sterren winnen

Op de informatie site van de Online Jeugdschaakclub Nederland (OJSCNL): www. schaken.nl/ojscnl, waarvan de vormgeving en de belangrijkste functies zijn afgeleid van www.chesskid.com, kunnen de leden alles

soorten schakers en dus moeten ook alle

De aanmelding voor de Online Jeugdschaakclub Nederland kan op verschillende manieren. Van Breugel: “Schaakverengingen kunnen zich aanmelden als deelnemer aan de Online Jeugdschaakclub Nederland. Voor al hun jeugdleden wordt dan in één keer een usernaam gegenereerd. De enige voorwaarde is dat zij een volwassene aanwijzen als coach. Deze coach krijgt info over de activiteit van de eigen kinderen en kan zelfs alle gespeelde partijen van de kinderen analyseren.” Verenigingen kunnen nog tot en met 6 mei 2019 gratis gebruikmaken van deze mogelijkheid, na deze datum betalen zij € 7,50 per jeugdlid. Van Breugel: “Aan scholen vragen wij eveneens een bijdrage van € 7,50 per scholier. Bij individuele aanmeldingen

vragen we de ouders de rol van de coach namens de school te vervullen. In ruil hiervoor krijgen de scholen de inlognamen en wachtwoorden, waarmee hun kinderen toegang kunnen geven tot alle functies voor een jaar. Aan de inlognaam is te zien voor welke club of school ze spelen. De deelnemende kinderen spelen met een vooraf toegewezen avatar (speelfiguur). Als zij hun oorspronkelijke speelfiguur niet leuk vinden kunnen zij kiezen uit een groot aantal andere figuren, met bijbehorende kleuren.”

Mooie subsidie

Onlangs verstrekte NOC*NSF een subsidie van € 50.000 voor de nieuwe online club. Van Breugel: “Daar zijn we enorm blij mee. Het is een erkenning voor de innovatieve waarde van de online club en bovendien voor schaken als sport. Met dit bedrag kunnen we op een laagdrempelige manier basisscholieren massaal aan het schaken krijgen en houden. Toch zal dat nog een hele kunst worden. Scholen hebben zoveel keuze aan activiteiten. Schaken heeft echter z’n grote educatieve waarde en is bovendien zo leuk om te doen dat we vol overtuiging zijn.”

De officiële start van de Online Jeugdschaakclub Nederland was op vrijdag 12 oktober in de Bibliotheek van Hilversum door schaakambassadeur Nick Schilder en Iozefina Paulet, KNSBbestuurslid schoolschaak. Schilder bond de strijd aan met een aantal kinderen van de Kindercampus Hilversum en verdiende zijn eerste sterren. Niet zo verwonderlijk want Schilder is naast zanger en gitarist van Nick & Simon ook een behoorlijke clubschaker. Op de ratinglijst van februari bezit de speler van Volendam een respectabele rating van 1979.

www.schaken.nl/ojscnl

51 years

Nederlands Kampioenschap Schaken 2019 in Dieren

Het Open Nederlands Kampioenschap Schaken wordt van 22 juli tot en met 1 augustus gespeeld in Dieren. Het toernooi wordt voor de 41ste keer gespeeld in Sport- en Zalencentrum Theothorne. Het is de 51ste keer in de gemeente Rheden.

In de hoofdgroep wordt gespeeld om de titel Open Kampioen van Nederland.

Overnachten

Wij hebben naast de traditionele schaakcamping arrangementen afgesproken met Hotel Polysport en camping Boszicht. Voor meer informatie zie de website.

Inschrijven

www.schaken.nl/onk/inschrijfformulier-onk De inschrijfgelden zijn onveranderd.

Zie voor het nevenprogramma de website.

Hoofdsponsors:

Begrijp wat u doet

De Grand Prix Aanval

Voor deze jaargang ben ik van plan om beroemde (beruchte!) openingssystemen te behandelen die hun weg hebben gevonden in de literatuur. En dan vooral varianten die aantrekkelijk zijn voor clubschakers om te proberen hun tegenstanders pootje te lichten. Mocht u ideeën hebben, mag u mij een e-mail (hgrooten@xs4all.nl) sturen, wellicht ziet u dan uw systeem terug in deze rubriek! Ik kan natuurlijk niet beloven dat elk idee gehonoreerd wordt.

We beginnen met een systeem dat in nogal wat boekjes wordt opgenomen als wapen tegen het Siciliaans: de Grand Prix aanval!

1.e4 c5 2.Pc3

rsnlwqkvlntr

hiervoor;

2...d6 Najdorfspelers zullen hiervoor opteren;

2...g6 Draak-aanhangers laten zich graag in op het fianchetto of gaan na 2...Pc6 over in varianten die zij thuis al hebben voorbereid.

3.f4

De opmaat voor het systeem dat in dit artikel centraal zal staan.

3...g6

Zwart posteert graag zo snel mogelijk zijn koningsloper op de lange diagonaal. Daarmee verhindert hij ook dat wit alsnog met d2–d4 kan komen.

4.Pf3 Lg7

r+lwqk+ntr zpp+pzppvlp -+n+-+p+ +-zp-+-+-

zijn bewegingsvrijheid. Daarom streeft het koningspaard naar e7 zodat hij straks met ...d7–d5 de loper verder opjaagt. We zien hier meteen de problematiek van de ‘Grand Prix aanval’. Wit wil die loper hoe dan ook een woordje laten meespreken en vandaar dat het pionoffer f4–f5 zich vanaf dit moment opdringt. Eigenlijk moeten beide spelers elke zet kijken of het pionoffer mogelijk is en hoe de zwartspeler daarop moet reageren. Er zijn telkens drie mogelijkheden:

- ...exf5. Dit heeft als voordeel voor zwart dat zijn koningsstelling intact blijft, maar het nadeel is dat Lc4 in kracht toeneemt.

- ...gxf5. Net andersom als hierboven. De koningsstelling wordt verzwakt, maar de loper op c4 doet voorlopig niet mee.

kans schoon. Voordat er een paard op e7 staat van zwart, wordt de pion geofferd. 7.f5!? exf5 Zwart neemt de handschoen op. 8.d3 Pge7 en nu:

Dit wordt het Gesloten Siciliaans genoemd. En daarbinnen gaan we het redelijk zelfstandige systeem, de ‘Grand Prix aanval’ behandelen.

2...Pc6

Ik ga even uit van deze volgorde, maar er zijn natuurlijk meerdere opties voor zwart om tegen het Gesloten Siciliaans te opereren. Dat heeft ook alles te maken met welke variant hij op zijn repertoire heeft staan tegen het Open Siciliaans. Want zwartspelers moeten niet alleen rekening houden met 3.f4 (onze hoofdvariant) maar ook met 3.Pf3, of nog subtieler met 3.Pge2, met een overgang naar een Open Siciliaan.

2...e6 spelers die de Taimanov, Kanvariant of de Scheveninger spelen, hebben een voorkeur

5.Lc4

De loper gaat het liefst naar dit veld waar hij het potentieel zwakke punt f7 onder schot neemt. Vanaf nu kunnen we zeggen dat de ‘Grand Prix aanval’ in volle gang is! Ook populair is 5.Lb5 maar die variant laten we hier buiten beschouwing.

5...e6

r+lwqk+ntr

- Negeren van het pionoffer en de ontwikkeling afmaken. Het voordeel is duidelijk: geen van bovengenoemde problemen doet zich direct voor. Het nadeel is natuurlijk dat zwart geen pion buitmaakt en dat wit ondertussen de f-lijn geopend heeft en ook zijn loper van c1 aan de strijd op de koningsvleugel kan deelnemen.

We hebben al eerder aangestipt dat sommige zwartspelers al op zet twee of drie een pion op d6 hebben gezet. Zij zullen zich dus ook met dit type stelling moeten bezighouden. 5...d6 6.0–0 e6

A1) Als wit de kans waagt om het zwakke punt f7 in de zwarte stelling bloot te leggen kan hij 9.Pg5 spelen. Na 9…Pe5 10.exf5 Lxf5 kan wit met geweld verder: 11.g4. Onder het motto: als het niet goedschiks kan, dan maar kwaadschiks. Maar helaas voor hem is deze poging gedoemd te mislukken. (Ook 11.Lxf7+ werkt niet) 11...Lxg4 12.Lxf7+ Kd7! en de koning komt in veiligheid waarna wit domweg materiaal kwijt is.

A2) Druk zetten op de sterke zwarte verdediger op e7 met 9.Lg5 haalt niets uit na 9...h6 en de loper moet onverrichterzake weer terug.

A3) Met 9.De1 kan de dame zich mengen in een mogelijke aanval op de koningsvleugel. Dat zien we in de varianten verderop.

B) 7.d3 De normale opbouw. Wit voltooit zijn ontwikkeling alvorens hij zijn vizier op de zwarte koningsvleugel gaat richten. 7...Pge7

Dit is de principiële aanpak, voornamelijk gericht tegen de loper op c4. Zwart wil hoe dan ook die sterke loper inperken in

A) Veel witspelers zien hier hun

8.De1 Dit is het geijkte plan voor wit: de dame streeft naar g3 of h4. 8…0–0 En nu: B1) Op meteen 9.Dh4 mag zwart niet stilzitten: 9...d5! en zo wordt de kracht van wits potentieel sterke witveldige loper ingeperkt. 10.Lb3 Pd4 Zwart maakt in deze varianten vaak gebruik van veld d4. 11.Pxd4

Het is de vraag of dit zo gunstig is voor wit, maar veel witspelers voelden zich verplicht tot deze ruil. (De Hongaar Czebe was van mening dat zelfs op dit moment, nu zwart het helemaal niet verwacht, de breekzet 11.f5 weer mogelijk was. In zijn partij tegen Nguyen, 2015, kwam hij ook tot winst.) 11...cxd4 en nu:

a) De terugtocht van het paard naar d1 met 12.Pd1 heeft als idee dat na ...dxe4, dxe4 – zoals meestal gedaan wordt – het paard via f2 naar het ‘stopveld’ d3 kan. In een partij HnydiukJakubowski, 1996, kwam wit daarmee tot winst.

b) 12.Pe2 Nu lijkt de inlassing met 12...a5 nuttig alvorens over te gaan tot de ruil op e4. In Abergel-Dunis, 2004, liepen de zaken uit de hand voor wit na 13.a4. Het bescheiden 13.a3 kwam voor in Degraeve-Van Wely, 2017. Daar volgde: 13... dxe4 14.dxe4 d3 15.Pg3 d2 en zwart stond beter.

B2) 9.f5 Deze verwikkelingen bespreken we verderop.

6.0–0

tR-vLQmK-+R

7...dxe6 Een opmerkelijke beslissing om van het centrum af te slaan. Het voordeel voor zwart is dat zijn koning beter beveiligd is en dat hij veld d4 nog steviger in handen krijgt, het nadeel dat hij de loper op c4 niet verder kan terugjagen. 8.d3 0–0 9.0–0 Pd4 10.Lg5 h6 11.Lh4 g5 12.Lg3 Pg6 Zwart heeft vrijwillig zijn koningsstelling verzwakt maar daar staat tegenover dat hij de zwarte velden in het centrum in handen heeft gekregen. In Al ModiahkiKuzubov, 2017, en Cela-Pavlovic, 1996, liep dat goed af voor beide zwartspelers.

6...Pge7 7.d3

r+lwqk+-tr

zpp+psnpvlp

-+n+p+p+

+-zp-+-+-

-+L+PzP-+

+-sNP+N+PzPP+-+PzP

tR-vLQ+RmK-

Ook hier wordt 7.f5 gespeeld. Na 7…0–0 8.d3 d5 9.Lb3 c4 10. dxc4 dxe4 11.f6!? Lxf6 12.Pxe4 Lg7 13.Lg5 kwam wit in de snelschaakpartij Vovk-Kovalyov, 2008, tot winst.

7...0–0

r+lwq-trk+

zpp+psnpvlp

-+n+p+p+

+-zp-+-+-

-+L+PzP-+

+-sNP+N+-

PzPP+-+PzP

tR-vLQ+RmK-

Ook hier kan onderzocht worden of f4–f5 goed getimed is of niet. 6.f5 Hier valt op dat de sterkste zwartspelers het pionoffer niet op de gebruikelijke manier (met ...exf5) aannemen, maar het pionoffer wordt veelal geweigerd met 6...Pge7 7.fxe6 r+lwqk+-tr

Zwart brengt de koning in ‘veiligheid’. Maar staat die wel zo veilig op g8? Dit is eigenlijk waarop de meeste witspelers zitten te wachten. Nu zij weten waar de zwarte koning zich verschanst heeft, kan een directe aanval opgezet worden. Daartoe moet wit zoveel mogelijk stukken op de koningsvleugel zien te krijgen. Dat gaat meestal met Dd1–e1–h4, f4–f5, Lc1–h6 gevolgd door Pf3–g5, eventueel daarna nog met Tf1–f3 en Ta1–f1. Dit bijzondere aanvalsschema zien we in meer openingsvarianten.

8.De1

De dame maakt zich op om naar de koningsvleugel te gaan. Zwart ondertussen slaat onmiddellijk terug in het centrum. 8...d5

Als zwart kiest voor het wat bescheidener 8...d6 loopt wits aanval ineens als een trein: 9. f5!? exf5 10.Dh4. Wit dreigt sterk Lc1–h6 gevolgd door Pf3–g5 en zwart gaat ten onder aan de zwakte van pion h7. Een voorbeeld van hoe zo’n aanval in zijn werk gaat, zien we fraai uitgevoerd in de partij AdlyMoreby, 2016.

9.Lb3 Pd4 10.Pxd4 cxd4 11. Pe2 dxe4 12.dxe4 r+lwq-trk+ zpp+-snpvlp

(soms met Pe2–g3, e4–e5 en Pg3-e4). In twee partijen Antonio-Liang, 1992, en PratesMilos, 1995, krijgen we de kansen voor beide spelers aardig te zien.

De belangrijkste illustratieve partijen:

Cabrera-Shirov, 2007

Farrand-Van den Doel, 2011

· Reinderman-Röder, 2000

· Drabke-Indbryn, 2006

Czebe-Nguyen, 2015

Hnydiuk-Jakubowski, 1996

Abergel-Dunis, 2004

Degraeve-Van Wely, 2017

R.Degraeve-So, 2017

Meister-Manik, 1995

Laveryd-Steneskog, 1996

Ristoja-Inarkiev, 2004

Ivanov-Luukkonen, 2000

Al Modiahki-Kuzubov, 2017

Cela-Pavlovic, 1996

Vovk-Kovalyov, 2008

Ginsburg-Jakubiec, 1997

Rocha-Braga, 1999

· Adly-Moreby, 2016

Antonio-Liang, 1992

Prates-Milos, 1995

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op www.schaaksite.nl/ 2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet/

Videolessen in het Nederlands treft u aan onder: http://videos.chessbase.com/ PubPoint/List?category=Training %20TV%20Chessbase%20 Netherlands

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl

Een stelling om bij stil te staan. De opmars met f4–f5 heeft zwart voorlopig onder controle. Bovendien dient wit nog zijn damevleugelstukken te ontwikkelen, maar datzelfde geldt voor de zwartspeler. De situatie in het centrum lijkt in het voordeel voor zwart maar pion d4 kan een potentieel doelwit worden. Ook moet zwart oppassen dat de verzwakte zwarte velden op de koningsvleugel niet benut kunnen worden

Ivan Sokolov verslaat Lucas van Foreest

Bij het Schaakfestival van Groningen was de korte tweekamp tussen Lucas van Foreest en Ivan Sokolov de slagroom op de cake. Aanstormend talent tegen ervaren grootmeester, zo’n affiche spreekt altijd tot de verbeelding. Lucas, 17 jaar pas en sinds enige tijd grootmeester, verloor de match uiteindelijk met 2½-1½ maar voor hetzelfde geld had hij met 3-1 gewonnen. Kansen over en weer, en het kwartje had ook zomaar de andere kant op kunnen rollen.

In zijn hoogtijdagen schurkte Sokolov tegen de wereldtop aan, maar met het klimmen der jaren –hij is intussen ook alweer vijftigheeft de Bosnische Nederlander zich meer en meer toegelegd op het schrijven van boeken en op het trainersvak. Dus geen zware toernooien meer, maar voor een korte oefentweekamp tegen een jong talent is hij altijd te porren. Een zegen voor het publiek: zijn spelopvatting is niet veranderd. Een principieel gevecht gaat Sokolov nooit uit de weg, en liefst alles zo scherp mogelijk. Een paar jaar geleden speelde hij in Hoogeveen een match tegen Jorden van Foreest, de oudere broer van Lucas. In die match speelde Jorden met zwart steeds het riskante Koningsindisch, en dat werd geen succes: nul uit drie. Lucas had voor deze ontmoeting de Ragozinvariant van het Damegambiet grondig voorbereid, ook scherp maar toch net even wat gezonder dan het Koningsindisch. In de eerste partij was het een beetje klok-en-klepelwerk bij Sokolov. Hij kon zich de meest kansrijke opstelling niet meer precies herinneren, probeerde wel tot aanval te komen maar werd hard teruggeschopt. In die fase verzuimde Lucas de knock-out uit te delen.

Sokolov-Lucas van Foreest

Op het eerste gezicht een gevaarlijke stelling voor zwart, maar de schijn bedriegt. Er staan weliswaar veel witte stukken in de buurt van de zwarte koning, maar ze werken niet goed samen en er dreigt eigenlijk niets. Zwart neemt het initiatief snel over.

21…La4! 22.Lxa4 Dxa4 23.a3 Lg5!

Ontpent de pion op g6 en dreigt het paard op h5 te slaan. Wanhoopsoffers hebben geen zin, b.v. 24.h4? gxh5 25.Dxh5 Dxd1+! 26.Dxd1 Tc1 en zwart blijft materiaal voor. 24.Pf4

Een treurige terugtocht, maar wat anders? Na 24.Pg3 heeft zwart in ieder geval 24…Dxd1+ 25.Dxd1 Tc1 met een gunstig eindspel, maar mogelijk is 24… f5!? 25.exf6 Lxf6 nog sterker. 24…Lxf4 25.Txf4

open te gooien.

25…Td5 26.Tf1 Da6 27.Pf3 Tcd8 28.h4 De2?!

33.Pd4!

Stelling na 21.Lb3

Een kritiek moment. Zwart kan een stuk winnen met de verrassende vork 25…f5! 26.exf6 e5. Het ziet er een beetje luchtig uit, maar wit heeft geen trucs en is spoedig uitgepraat. Hoe komt het dat een jonge, frisse grootmeester als Lucas van Foreest, opgegroeid met alle mogelijke tactische grappen van de computer, zoiets over het hoofd ziet?

Moeilijk te verklaren, misschien omdat het onnatuurlijk voelt om de koningsvleugel – jouw zwakke vleugel – zo radicaal

Na 28…Td1 29.Txd1 Txd1+ 30. Kh2 Df1 31.Td4! heeft zwart niets, maar na de tekstzet heeft wit een verrassende afwikkeling. 29.Txf7! Td1

Uiteraard niet 29…Kxf7? 30. Pg5+! en wit wint de dame tegen toren en stuk. 30.Txf8+!

Een gedwongen, maar sterk kwaliteitsoffer.

30…Kxf8 31.Txd1 Dxd1+ 32. Kh2 Dc1?

Zwart weet zich geen raad met de plotselinge decorwisseling. Nodig was 32…Dd3! met als idee 33.Dxe6 Df5 of 33.Df4+ Df5 34.Dxh6+ Kg8. In beide gevallen staat wit prettig met twee pionnen voor de kwaliteit, maar beslist is er nog niets.

Wat een heerlijke zet om te spelen! Wit staat ineens gewonnen, zwart gaat al zijn zwakke pionnen met schaak verliezen.

33…h5 34.Pxe6+ Ke7 35.Dxg6 Td1 36.Df6+ Kd7 37.Pf4 en zwart gaf op.

De Open A-groep leverde een gedeelde overwinning op voor Liam Vrolijk en Ottomar Ladva, een onbekende grootmeester uit Estland. Usual suspects als Sergej Tiviakov en Sipke Ernst visten achter het net. Tiviakov werd gedeeld derde met 6½ uit 9, Ernst viel op het eind ver terug en kwam niet verder dan 5½ uit 9. De 21-jarige Ladva is geen alledaagse grootmeester. De Est ziet schaken als een soort hobby en vindt pokeren eigenlijk veel leuker. Een te respecteren standpunt, maar wereldkampioen zul je er niet mee worden. Voor de pas zestien jaar oude Liam Vrolijk, jeugdtalent en IM uit Rotterdam, werd Groningen 2018 een groot succes. Gedeeld eerste met 7 uit 9, een TPR van 2660, maar geen grootmeester-

norm omdat hij te weinig buitenlanders trof. Voor een jeugdspeler heeft hij een opvallend volwassen stijl. Geen woeste aanvalspartijen, hij houdt alles strak positioneel en hij beschikt over een uitstekende eindspeltechniek. En hij is geduldig, een eigenschap die goed van pas kwam in de zevende ronde tegen de Russische grootmeester Mikhail Ulybin.

Vrolijk-Ulybin

45.Df2 Dd7 46.Dg3 Tg8

Stelling na 29…Db8

Zwart kijkt aan tegen de positionele ruïnes van een veel te ambitieuze Stonewall. Wit staat duidelijk beter, zwart probeert uit alle macht de boel bij mekaar te houden. Ulybin, een verstokte tijdnoodjunk, zat hier alweer in zijn laatste minuut. De verleiding is dan groot om mee te gaan vluggeren maar niets daarvan – heel rustig verlegt Liam zijn aandacht naar de andere kant van het bord.

30.f3!

De spijker op zijn kop. Op de damevleugel alleen komt wit er niet door, er moet een tweede front geopend worden.

30…gxf3 31.Pxf3 Pg4 32.Pg5 Dc8 33.De2 Pf6 34.Dg2 Tg7 35.Tg1 Tg6

Er dreigde even Pxe6+ en Dxg7+. 36.axb5 cxb5 37.h3 Ta7 38.Da2 Pe4 39.Lxe4 fxe4 40.Kh2

Misschien wat al te rustig, wit dekt op zijn gemak pion h3. Sterk lijkt het directe 40.Ta1, iets als 40…e5 41.dxe5 Txg5 42.fxg5 Dxh3+ 43.Dh2 hoeft wit niet te vrezen. Maar Vrolijk heeft zich voorgenomen om zijn tegenstander echt geen enkel tegenspel te gunnen.

40…Lc6 41.Ta1 Lb7 42.De2 Th6 43.Ta5 Ta8 44.Tg1 Th8

Hier kan wit de strop verder aantrekken met 47.Dh4, valt pion h5 aan. 47…De8? faalt op 48.Ph7+ en 49.Df6 mat, en na 47…Th8 heeft wit 48.Pxe4! dxe4

49.Df6+ en wint.

47.f5 exf5 48.De5 De7 49. Dxf5+

Sneller wint 49.Pe6+, b.v. 49…

Kf7 50.Tf1! Dxe6 51.Txf5+ Ke7

52.Dc7+ en nu of 52…Ke8 53. Te5, of 52…Dd7 53.Tf7+.

49…Ke8 50.Taa1 Tf8 51.Dg6+

Kd7 52.Taf1

Zwart moet zich vooral geen illusies maken, wit blijft gewonnen staan.

52…Txf1 53.Txf1 Tf8 54.Pf7!

Kc8 55.Dg3 Lc6 56.Df4 Tg8

57.Dh6 Dc7+ 58.Pd6+ Kb8

59.Tf7 Dd8 60.Pf5 Le8 61.Tf6

Dc7+ 62.Kh1

Al meer dan dertig zetten ligt de arme Ulybin op de pijnbank

en nu maakt hij er zelf maar een eind aan.

62…Lc6? 63.Txc6 en 1-0 Overigens, ook na 62…Ld7 63.Tb6+ is zwart kansloos.

7 uit 9 dus voor Liam Vrolijk, maar de 6½ uit 9 van Casper Schoppen was niet minder indrukwekkend. Met Lucas van Foreest, Liam Vrolijk en Casper Schoppen heeft Nederland weer een veelbelovend rijtje jeugdspelers – en ongetwijfeld zie ik er nog een paar over het hoofd! Schoppen scoorde wel een grootmeesternorm. Een dikverdiende, uit zes partijen tegen de heren grootmeesters haalde hij vier punten. In de vierde ronde won hij overtuigend van de Poolse grootmeester Michal Krasenkow, met 2630 de hoogste ratinghouder in Groningen.

Schoppen-Krasenkow

r+-wq-trk+ +p+-snpvlp+-zp-+pzp +-zpPsn-+-

waar zijn structuur bepaald niet van opknapt.

15…Pf5?! 16.Lxf5 gxf5 17.f4 Pd7 18.Dd3 Df6 19.Pe2!

Verhindert dameruil met … Dd4+ en brengt Ld2-c3 in de stelling. Ook Pg3 zit er aan te komen, waarna pion f5 valt. Weinig keus dus, zwart moet wel door de zure appel heen. 19…Dxb2 20.Tab1 Dxa2 21.Pg3!

Sterker dan 21.Txb7 Pf6 22.Pg3, waarna zwart met 22…Tfb8! tegenspel krijgt.

21…Ld4+ 22.Kh2 b5 23.Pxf5

Dxc4 24.Dg3+ Kh8 25.Dh4 Pf6

Stelling na 15.De2

Een beroerde Benoni voor zwart. Het paard op e7 staat heel slecht, dat hoort op d7 of c7 te staan. Aan ‘Wolga-stijl’ heeft zwart niets: na 15…b5? 16.cxb5 axb5 17.Pxb5 faalt 17… Pxd5 op 18.Le4!. Slaat zwart niet op d5, dan staat hij domweg een pion achter zonder enige compensatie. In arren moede komt Krasenkow met een zet,

Na 25…Lg7 is 26.Pxg7 Kxg7 27.Dg4+ en 28.Dxd7 het eenvoudigst.

26.Pxd4!

Minder goed is 26.Dxh6+ Ph7. 26…Dxd4 27.Lc1!

Een mooie achteruit-zet. Zwart wordt gekielhaald over de lange diagonaal.

27…Kh7

De mooiste variant is 27…c4

28.Td1! Dxd1 29.Dxf6+ Kg8 30. Lb2 en wit wint.

28.Lb2 Dxd5 29.Lxf6 en wit won gemakkelijk, de drie zwarte pionnen zijn geen partij voor die enorme loper op f6.

Timman over Karpov-Kasparov

Jan Timman is niet meer zo actief in de toernooiarena en dat is misschien spijtig voor de Nederlandse schaakfan, maar het heeft ook grote voordelen. Zo heeft Timman namelijk meer tijd voor het schrijven van boeken. In 2016 verscheen Timman’s Titans met daarin door de Nederlandse grootmeester geschreven portretten van wereldkampioenen gebaseerd op zijn eigen ervaringen en gecombineerd met een uitgekiende partijselectie.

En nu, begin 2019 (Timmans voorwoord is van november 2018), verscheen The Longest Game, waarin Timman de vijf matches om het wereldkampioenschap tussen Karpov en Kasparov behandeld in één boek. Hoe handig het ook is om alle matches bij elkaar te hebben, de eerste vraag die je je moet stellen is wat een boek over de legendarische matches toe kan voegen aan wat Kasparov er zelf over geschreven (en geanalyseerd) heeft in Garry Kasparov on Modern

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

12.Lxc4

Dit is zeker de meest uitdagende zet, alhoewel er objectief misschien niet veel verschil zit tussen het slaan met de loper of met de dame. In de praktijk heeft zwart heel makkelijk spel na 12.Dxc4 (1 punt) 12…Dc2 13.a3 Lxc3+ en nu is het eindspel na 14.Dxc3 Dxc3+ 15.bxc3 b6 geen enkel probleem voor zwart. Terwijl na 14.bxc3 zwart kan kiezen tussen 14...Db2 (met idee de a-pion pakken) en 14... Pa5 waarna 15.Dxc7 (Na 15.Db4 Pc6 16.Dc5 Ld7 staat zwart prettig.) 15...Pc6 16.Pe5 Dxc3+ 17.Td2 Dc1+ 18.Td1 Dc3+ onmiddellijk tot remise leidt. 12...Lxc3+

Deze zet maakt het wit te makkelijk. Waarschijnlijk heeft Leko lang over nemen op g2 nagedacht, is daarna teruggeschrokken voor de complicaties en heeft toen besloten tot de mindere tekstzet.

Kritiek is natuurlijk 12...Dxg2 13.Ke2 Dg6 en nu moet wit kiezen:

Chess (In delen 2 tot en met 4 worden de 5 matches uitgebreid gesproken.) Timman gaat die vraag niet uit de weg, en iedereen die de prachtige partijen naspeelt tussen twee van de grootste sportrivalen ooit zal overtuigd zijn door de antwoorden van de auteur: Kasparov analyseert wel heel diep (maar Timmans analyses zijn toegankelijker), de engines zijn sterker geworden en dat levert nieuwe inzichten op (de zet die Kasparov speelde is soms sterker dan de zet die hij later aangaf in zijn analyse!).

Het meest evident is echter dat Timman - als topgrootmeester, rivaal en tijdgenoot - aan de ene kant in een uitstekende positie is om de soms chaotische, politieke toestanden rondom de matches te duiden, maar aan de andere kant als ‘outsider’ ook voldoende objectief kan zijn. Opvallend vaak trekt hij verhalen van Kasparov in twijfel wanneer het gaat om samenzweringstheorieën:

- Logisch is 14.Tdg1 Dh5 15.Tg4 Kh8 16.Thg1 en wit heeft voldoende compensatie voor de pion.

- Ook een optie is het scherpe

14.d5 exd5 15.Pxd5 Lf8 16.

Thg1 Df5 (16...Dh5?? 17.Pf6+; 16...De6? 17.Pxc7; 16...Dd6? 17.Pb6) en nu kan wit kiezen tussen remise maken met 17.Ph4 Dh5+ 18.Pf3 Df5, of doorspelen met 17.Tg4!?. Op zet 15 in deze variant is 15...

Le6 ook niet slecht: 16.Pxb4 Pa5 (Zelfs 16...Lxc4+ 17.Dxc4

Pxb4 18.Dxb4 Da6+ 19.Ke1 is mogelijk omdat zwart na 19... Dc6 heel redelijke compensatie voor het stuk heeft.) 17.

Lxe6 Pxb3 18.Lxb3 en met drie lichte stukken heeft wit redelijk spel voor de dame en pion, maar het is voor beide zijden een lastige stelling natuurlijk.

13.Dxc3

Niet 13.bxc3 Pa5.

13…Ld7

Slaan op g2 is gevaarlijker dan op de vorige zet: 13...Dxg2 14.Ke2

Dg6 15.Tdg1 Df6 en nu krijgt wit aanvalskansen na allerlei zetten 16.Tg4, 16.Tg3 en 16.Ld3. Zwak is de opstoot 13...e5 vanwege 14.d5 e4 15.Pd2 Pe7 (15...Dxg2? 16.Ke2!

rondom het einde van de eerste match bijvoorbeeld, en ook wanneer Kasparov zijn secondant Vladimirov zonder bewijs beschuldigd van het verraden van zijn geheimen aan Karpov.

Jammer is misschien alleen dat er geen tabellen met het scoreverloop in de matches in het boek zijn opgenomen. Die nemen weinig ruimte in beslag, en hadden eenvoudig overgenomen kunnen worden uit The Big Book of World Chess Championships (New in Chess 2016), maar maken visueel toch snel inzichtelijk voor de lezer hoe de betreffende match is verlopen. Maar dat is een miniem kritiekpunt op wat weer een prachtig boek is van Jan Timman.

en wit wint materiaal.) 16.De5 met duidelijk voordeel.

na het spectaculaire 20.Dxc7+ Kf6 21.Dxb8 Txf1+ 22.Kh2

Th1+! 23.Kxh1 Lxg2+! 24.Pxg2

Dh5+ 25.Kg1 Dd1+ 26.Pe1

Dg4+! 27.Kf1 Dc4+!. 14...Dh5

Leko hoopt met ...Da5 de dames te kunnen ruilen. Slaan op g2 is inmiddels verliezend: 14...Dxg2?

15.Ke2. En 14...Df6 15.0–0 is gewoon beter voor wit. In dit soort stellingen moet zwart zijn spel bevrijden door ...e5 of ...c5 en dat lukt hier niet.

14.Ld3

Dit is een belangrijke tussenzet. Na 14.0–0 (2 punten) kan zwart zijn spel bevrijden met 14...e5! en nu staat wit na 15.Kh2 exd4 16.Pxd4 maar iets beter. Het is belangrijk dat zwart na 15.d5 beschikt over 15...Lxh3 16.Ph4 Dg4 en nu kan zwart het gelijk houden, alhoewel dat in een aantal varianten langs een afgrond gaat: 17.dxc6 Txd1 18. cxb7 Tb8 19.Lxf7+! Kxf7 en nu is

- 20.Db3+ Kf6 21.Txd1 Dxh4 22.gxh3 Dxh3 een materieel gelijke stelling waarin beide koningen onveilig staan (eeuwig schaak is waarschijnlijk).

- Eeuwig schaak wordt het ook

15.a3

Een prima zet die anticipeert op ...Da5. Maar wit heeft meer goede zetten op dit moment. Zo is het toelaten van ...Da5 met 15.0–0 Da5 ook geen enkel probleem, want wit houdt voordeel met 16.Dxa5 Pxa5 17.Tc1. Ook slim is 15.Tc1 omdat 15... Da5? nu niet opgaat vanwege 16.Dxa5 Pxa5 17.Txc7. Voor beide zetten krijgt u ook 3 punten. 15...Da5 16.b4

De logische consequentie van de vorige zet, maar u krijgt evenveel punten (2) voor 16.Dxa5 Pxa5 17.Tc1 en 16.Tc1. Wit houdt in alle gevallen een mooi positioneel voordeeltje vast.

16...Db6 17.0–0

Ook goed is 17.Tb1 (3 punten) waarmee wit ...a5 voorkomt: 17...a5 18.b5 Pa7 19.Pe5 en nu is slaan op b5 niet mogelijk.

17...a5

Leko probeert zich te bevrijden van de witte druk. Wit staat ook beter na iets als 17...Pe7 18.Pe5 La4!? (18...Le8) 19.Tc1 c6 en nu is 20.Lb1! sterk (de bedoeling is een batterij op te zetten met Dc3–d3), waarna zwart zich op de koningsvleugel moet gaan verzwakken. 18.b5

Wit houdt een voordeeltje vast na 18.Tb1 (3 punten) 18…axb4 19.axb4 Pa7 maar zwart kan in ieder geval erop hopen dat hij met een stuk de b-pion kan blokkeren.

18...Pa7 19.Tb1

Evenveel (3) punten krijgt u voor 19.a4 dat beantwoord wordt met 19...c6.

19...Pxb5 20.Lxb5

Dit is sterker dan 20.Db2 Pd6 21.Dxb6 cxb6 22.Txb6 Le8 en zwart is dichtbij een volledig gelijke stelling.

20...Lxb5 21.Tfc1

De enige zet die voordeel brengt. Niet 21.a4? Dc6. 21...Da6 22.Dxc7 Td7

Taaier is 22...f6.

23.Dc3

U krijgt evenveel punten (3) voor 23.Dg3 of 23.Df4

23...f6

Zwart kan beter 23...Td6 spelen. Na 24.Pe5 gaat hij dan verder met 24...Le8 25.Dc7 b5, en na 24.Dc7 Td7 zijn we terug bij de stelling die we ook op zet 22 hadden. Wit kan verder spelen met 25.Df4 waarmee hij een voordeeltje vasthoudt. Maar de zwarte stelling blijft verdedigbaar.

maar dit is minder actief. Na 24.Db3 krijgt zwart met 24...Ld3

25.Tb2 Le4 26.Pd2 Ld5 het voor elkaar om zijn stukken weer redelijk te laten samenwerken.

24...Ld3 25.Tb3

Dit forceert groot voordeel en is sterker dan het ook niet slechte

25.Tb2 (1 punt)

25...a4

Zwart heeft ook grote problemen na 25...Lg6 26.Db2.

26.Tb4

Dit is beter dan 26.Tb2 (1 punt)

26...Tad8 27.Db2

De beste zet. Zwart zal spoedig niet al zijn zwakke pionnen meer kunnen verdedigen. Ook 27.Pc4 (4 punten) is sterk, omdat wit na 27...Lxc4 (Of 27... Tc7 28.Dxd3 b5 29.Db1 bxc4 30.Tc3 Tdc8 31.Dc2 en de a- of de c-pion gaat eraan.) 28.Txc4 de enige open lijn in handen heeft. Bovendien zijn a4, b7 en e6 allemaal zwak.

27...Te7

Wit wint een kwaliteit na 27... b5 28.Tc3 Le2 29.Pe4 Lc4 30.Pc5.

28.Tb6

De meest logische en de beste zet, maar ook 28.Tc3 (dreigt 29.Tb6) en opnieuw 28.Pc4 houden groot voordeel vast. Voor een van beide zetten krijgt u 4 punten

28...Da8 29.Db4

U krijgt evenveel (3) punten voor een van de volgende zetten:

29.Tc5, 29.Tc3 of 29.Dc3.

29...Tde8 30.Tc3

Even goed is 30.Tc5 ook 5 punten.

30...Lg6 31.Pc4

Nog sterker is 31.Tc5 (7 punten).

31...Tc7 32.Pd6

Ook na 32.Tb5 zal wit een pion winnen (eveneens 4 punten).

32...Txc3 33.Dxc3 Te7

Op 33...Tb8 wint 34.Dc4. 34.Db2

Dit wint de b-pion. U krijgt 2 punten voor 34.Dc5 of 34.e4 Minder goed is 34.Db4 vanwege

34…Tc7 35.Txb7? Tc1+ 36.Kh2

Tb1 en zwart wint!

34...Kh7 35.Txb7 Txb7 36.

Dxb7

24.Pd2

Een uitstekende zet. Het paard wordt omgespeeld via b3, c4 of e4 - het veld c5 lonkt in ieder geval. Met 24.Pe1 (4 punten) wil wit het paard ook omspelen,

41...h5! en wit is al zijn voordeel verloren.

Recht toe recht aan

Afwikkelen is een goed idee: het pionneneindspel wint! Zwart heeft de meerderheid op de damevleugel, maar kan daar geen vrijpion maken. Wit op de koningsvleugel wel.

30.Td1+! Kc7 31.Txd8 Kxd8

Duidelijk zwakker is 36.Pxb7 na het min of meer geforceerde

36...Le4 37.Pc5 Lxg2 38.Dc2+ Kh8 39.Dxa4 Df3 40.De8+ Kh7

41.Dxe6 speelt zwart niet 41... Lxh3? vanwege 42.De4+, maar

In de partij volgde het zwakkere 37.Db2 waarna Esipenko pas na allerlei avonturen won.

In plaats daarvan zou 37.Pe4! de bekroning zijn geweest van het witte spel. Wit wint omdat hij na 37...Dd8 38.Pc5 niet alleen al een pion voorstaat, maar er nog een wint. En na 37...Lxe4 38. Dxe4+ gaat e6 nog verloren waarna het dame eindspel ook eenvoudig wint.

In de partij volgde nog: 37... Dd5 38.Db4 Ld3 39.Dc5 Da2

40.Pe8 Db1+ 41.Kh2 Lg6 42.Pc7 Db8 43.De7 h5 44.h4 Ld3 45.Dc5 Kh6 46.Dd6 Kh7 47.f3?! Lf1 48.Dg3 Lc4 49.

Dd6 Lf1 50.Kg1? Ld3?

Zwart houdt remise na 50... Lxg2! 51.Kxg2 Db2+ 52.Kg3 Dc1. 51.e4 Le2 52.d5? e5? Weer overzien beide spelers dezelfde remisewending: 52... exd5! 53.exd5 Da7+ 54.Kh2 Lxf3. 53.Dd7? (53.Dc5!) 53...Db1+? (53...Da7+ 54.Kh2 Lxf3!) 54.Kh2 Pas nu is het weer duidelijk gewonnen. 54...De1 55.d6 Lxf3 56.Df5+ Kh6 57.Dxf3 Dxh4+ 58.Kg1 De1+ 59.Df1 Dxe4 60.Dc1+ g5 61.Dd2 1–0 80-100

32.Ke2 Kd7 33.h4 Ke6 34.Kd3 Kd5 35.e4+ Ke6 36.Kc4 b6 37.Kb5 g5 38.g3 g4 39.fxg4 1–0 in Jule Cordes-Marc Smeets, WLC Eindhoven 2018. (Zie ook pagina 16).

Combineren

Diagram 1

Jedlicka-Zwirs

1.Dxf8+! (1.Ph7 wint eveneens een kwaliteit, maar dameruil maakt het makkelijker.) 1…Kxf8 2.Ph7+ en spoedig 1-0

Diagram 2

Van Baar-Van der Berg

1…Db1+ 2.Tg1 Dxg1+! 0-1 immers 3.Kxg1 Pf3+

Diagram 3

Maris-Plat

1…Lxc1! 2.Dxc1 (2.Lxc7 Tf1+) 2…Td8! 0-1

Diagram 4

De Boer-Nicolai

1.Txg7! Txg7 2.Df8+ 1-0

Diagram 5

Maris-Theulings

1.Pxe5 Txe5 2.f4 1-0 er volgt namelijk g4 en f5 met stukwinst.

Diagram 6

Warmerdam-Clemens

1.Pd5! 1-0

Diagram 7

Sparenberg-Ernst

1…Lxd4! 2.cxd4 (2.Txe8 Lxe8!) 2…Dxe1+! 3.Txe1 Txe1+ 4.Lf1 Tc8 0-1 Wit verliest een stuk anwege …Tcc1.

Diagram 8

Pel-Schmidt

1.dxc6! Dxd1+ 2.Dxd1 Txd1+ 3.Lf1 en de c-pion is beslissend, bijvoorbeeld 3…Td8 4.La6 of 3…Td6 4.Lb5.

Trai N e N a LS Car LS e N , Carua N a & CO !

Sneller, comfortabler en efficiënter. maak gebruik van de voordelen van het nieuwe cheSSbaSe 15 programma. de nieuwe programmapakketten zijn een combinatie van het nieuwe cheSSbaSe 15 programma en de nieuwe big / mega databaSe 2019.

978-3-86681-382-3

Leverbaar vanaf half november 2018

ChessBase 15 programma

Nieuw: Big Database 2019

Nieuw i N C H eSS BaS e 15:

• „instant analysis“: elke partij die niet geanalyseerd is, wordt tijdens het laden bijna zonder vertraging van commentaar voorzien (optioneel). grote fouten en tactische motieven worden gefilterd. er wordt een waarderingsprofiel aangelegd.

• „replay training“: naspelen van een partij zonder de notatie te zien. er worden automatisch trainingsvragen gegenereerd en tips voor elke zet gegeven. daarbij komt dat de resultaten nauwkeuriger met punten worden gewaardeerd.

• verbeterd zoekvenster voor tactische motieven (aftrekschaak, vork enz) en voorbeelden voor manoeuvres en materaalverdeling.

• uitgebreide zoekmogelijkheden voor openingen laten de populariteit van de opening zien en de evaluatie van de daaruit volgende eindspelen.

• verbeterde zoekversneller levert voor stellingen en materiaal nauwkeurige resultaten. nieuw ontwikkelde zoekversneller voor motieven en plannen.

• partij analyse met tactische motieven en verbeterde herkennning van tactische wendingen.

• nieuwe, haarscherpe 3d-borden dankzij de raytracing-technologie.

ChessBase 15 programma

Nieuw: Mega Database 2019

ChessBase 15 programma

Nieuw: Mega Database 2019

Partijenservice tot 31.12.2019

Toegang op de ChessBase Online Database (meer dan 8 Mio. partijen)

Half jaar abonnement op het

ChessBase Magazin (3 nummers)

ChessBase Premiumlidmaatschap (6 maanden)

Online Shop: www.chessbase.com

Partijenservice tot 31.12.2019

Toegang op de ChessBase Online Database (meer dan 8 Mio. partijen)

een jaar abonnement op het

ChessBase Magazin (6 nummers)

ChessBase Premiumlidmaatschap (12 Maanden)

Partijenservice tot 31.12.2019

Corr Database 2018

Nieuw : eindspel-Turbo 5 op een 128 GB uSB Stick

Toegang op de ChessBase

Online Database (meer dan 8 Mio. partijen)

een jaar abonnement op het

ChessBase Magazin (6 nummers)

ChessBase Premiumlidmaatschap (12 Maanden)