Met 74 inwoners is het altijd peis en vree in deze kleinste gemeente van het land

Elf agendapunten telt de laatste gemeenteraadszitting van 2023 in het Limburgse Herstappe, maar na 35 minuten mag eerste schepen Yoeri Jorissen al “Dan ronden we af om 18 uur 37” declameren. Het gaat snel in de kleinste gemeente van het land, met zijn 30 huizen en boerderijen en 74 inwoners. Alleen de vier verkozenen van Gemeentebelangen-Intérêts Communaux zijn vanavond aanwezig; het enige oppositielid, Claudy Prosmans, ex-burgemeester, heeft zich ziek gemeld. Twee andere oppositieleden verhuisden tijdens deze legislatuur naar Tongeren, zodat de gemeenteraad terugviel van zeven op vijf leden. “Mocht Claudy hier wel geweest zijn, zou dat geen verschil gemaakt hebben”, zegt Jorissen. “Hij zou ook alle punten hebben goedgekeurd.”

Peis en vree straalt de gemeente uit. Zeven straten, waarvan er slechts vier bewoond zijn, met daarbij uiteraard een Dorpsstraat en een Kerkstraat. Eén kerk (Sint-Jan-Baptist), één café (dat tot april gesloten is omdat de uitbater zijn landbouwbedrijf moet bestieren), één wellnesscentrum, een voormalig schooltje dat dienstdoet als post- en politiekantoor, ontmoetingscentrum én gemeentehuis (in realiteit niet meer dan een vergaderzaaltje). Drie geïnteresseerde burgers wonen de zitting bij.

De lijst Gemeentebelangen wordt door burgemeester Marlutje Jackers omschreven als een beetje oranje en een beetje blauw, maar dit geldt net zo goed voor oppositiepartij Herstappe +. In 1976, 1982, 1988 en 2012 hoefden de inwoners niet eens te gaan stemmen, omdat er slechts één lijst werd ingediend. De kandidaten beslisten vervolgens zelf hoe het college van burgemeester en (twee) schepenen werd samengesteld. De verwachting is dat de Herstappenaren ook zondag 13 oktober 2024, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen, andere plannen mogen maken. “En dan blijft alles zoals het is”, aldus de burgemeester.

“In zo’n klein dorp kent iedereen iedereen”, legt Jorissen uit. “Eén grote familie. Hoe kun je hier zeggen: ‘Stem voor mij en niet op die ander’?” Burgemeester Jackers knikt. “Bij de vorige verkiezingen waren er mensen die vooraf zeiden dat ze niet of ongeldig zouden stemmen, omdat ze niet wilden kiezen tussen mij en Claudy. Ze wilden helemaal geen verkiezingen.”

Hoe dan ook zal er geen campagne zijn, geen affiches, geen dure slogans, geen debatavonden. Jackers: “We gaan de week vooraf wel ’s avonds per twee van deur tot deur.”

Niemand is hier vol- of deeltijds politicus. Burgemeester Jackers is zelf landbouwer, eerste schepen Jorissen runt een transportbedrijf, de andere gemeenteraadsleden van Gemeentebelangen zijn gepensioneerd.

Liever geen fusie

Dat Herstappe überhaupt nog een zelfstandige entiteit is, heeft te maken met de taalgrenswet van 1 september 1963. Toen werd beslist dat 27 Belgische gemeenten het statuut van faciliteitengemeente kregen, waaronder Herstappe, dat grenst aan de provincie Luik. De discussie over de nakende fusieoperatie, die onder meer Tongeren en Borgloon in de nabije omgeving zal verenigen, gaat dus voorbij aan de Herstappenaar.

Marlutje Jackers: “Ik denk dat de inwoners dat niet erg zouden willen, want dan gaan we naar een hogere indexering van de lonen en zullen er meer gemeentebelastingen moeten betaald worden.”

Yoeri Jorissen: “Budgettair zou dat het ons wel makkelijker maken.”

Jackers: “Maar willen we dat wel? Stel dat we zouden fuseren met Tongeren, dan moet je driekwart van je tijd met politiek bezig zijn. Nu bereiden we de maandelijkse gemeenteraad voor en dat is het dan. De schepenen van Tongeren lopen wat af in het weekend. Mosselfeest hier, spaghettifestijn daar: doe maar. Ik ben blij dat we zo klein zijn.”

Jorissen: “Het hangt er natuurlijk ook van af wat ze federaal beslissen. Als ze daar zeggen dat alle kleine gemeenten móéten fuseren en de Grondwet wordt aangepast, zodat faciliteitengemeenten kunnen fuseren, zullen wij binnen de twee weken bij Tongeren worden gevoegd. Einde discussie.”

Jackers: “Zolang we onder de radar blijven en niet te moeilijk doen, zullen ze ons wel met rust laten.”