Open brief aan Wouter Van Besien: “Blijkbaar vindt u deelnemen belangrijker dan winnen”

Beste Wouter Van Besien,

Wilt u nu eens iets weten? Ik heb de hele week met Indiana Jones in mijn hoofd gezeten. Meer bepaald met een fragment uit Raiders of the Lost Ark, de eerste film met onze held uit 1981. U weet vast welke scène ik bedoel: op een markt in het Midden-Oosten loopt Indiana Jones een helemaal in het zwart gehulde booswicht tegen het lijf. Die man trekt zijn zwaard en begint er bijzonder virtuoos en vervaarlijk mee te zwaaien, om Indiana Jones te laten zien dat hij een zéér te duchten tegenstander is. Aanvankelijk lijkt onze held daarvan onder de indruk en probeert hij te vluchten. Tot hij zich bedenkt, zuchtend zijn revolver trekt en de boze zwaardvechter koudweg doodschiet.

U ziet meteen het verband met het nieuws van de voorbije week. Die zwaardvechter, dat is Tom Meeuws, nummer 3 op de Antwerpse lijst Samen, waarmee u volgend jaar naar de gemeenteraadsverkiezingen trekt. Meeuws probeerde met een vervaarlijk klinkend opiniestuk in De Morgen burgemeester Bart De Wever in de problemen te brengen, maar werd vervolgens met één welgemikt schot zelf volledig uitgeschakeld door diezelfde De Wever, onze Indiana Jones van dienst. Terecht, zou je op het eerste gezicht denken: wie klaagt over de nauwe banden tussen betonbonzen en bestuur, maakt zich belachelijk als blijkt dat hij zelf als consultant bij die bonzen moet lobbyen voor zijn eigen winkeltje.

Om de mop helemaal af te maken – zelfs een Hollywood-scenarist zou het niet kunnen bedenken – bleek bovendien dat Meeuws voor die “gezellige momentjes” krek hetzelfde sterrenrestaurant verkiest: 't Fornuis, waar De Wever en zijn troepen onlangs werden gefilmd terwijl ze de jarige bouwpromotor Erik Van der Paal al dan niet virtueel stonden te knuffelen. Ik vermoed ook dat Meeuws zich bij zulke gelegenheden niet beperkt tot de consumptie van een Cola Zero, zoals uw ascetische burgemeester en opponent.

Op sociale media was men het er snel over eens: tot zover de politieke carrière van Tom ‘boemerang’ Meeuws. Toch houdt u hem aan boord en bent u dus van plan om hem mee te slepen tot in oktober 2018. Dat betekent, mijnheer Van Besien, dat u een bergrit in de Ronde van Frankrijk denkt te kunnen winnen op een kinderfiets met platte banden waar een karretje vol bouwpuin aan hangt. Erg verdienstelijk, maar hopeloos. Tenzij u bereid bent om naar goede raad te luisteren.

Potteke Stamp

Nu zou ik mij normaal gesproken uiteraard niet met uw campagne bemoeien, maar nood breekt wet. Uw communicatieve gestuntel brengt de democratie in gevaar. Dat zijn grote woorden, maar een democratie is maar zo sterk als de oppositie. Als professionals het voor het zeggen hebben, en de tegenstand bestaat uit amateurs, dan is de wedstrijd van tevoren al gespeeld. En dat is niet gezond. Zoals het niet gezond is als caféploeg Potteke Stamp uit Zoerle-Parwijs het zou moeten opnemen tegen Manchester City.

Vandaar, mijnheer Van Besien, deze brief – een bescheiden bijdrage aan het herstel van een gelijk speelveld in de Antwerpse politiek. Noem het maar journalistiek mededogen met de zwakkeren, we zijn tenslotte onderweg naar de Warmste Week.

Begrijp mij niet verkeerd, ik vind helemaal niet dat u volgend jaar per se burgemeester moet worden van Antwerpen. Ik ben, zoals u weet, geen groene jongen. Veel ecologische maatregelen zijn asociaal, en Groen leeft op gespannen voet met de wetenschap. U zegt? Dat u de klimaatconsensus verdedigt? Ja. Die klimatologen hebt u nodig om ons bang te maken voor de apocalyps, zoals rechts immigranten nodig heeft om ons bang te maken voor islamisering. Maar als het over alternatieve geneeskunde gaat, of over genetisch gemodificeerde organismen, dan bent u net een tikje minder wetenschappelijk.

Maar ik dwaal af. Ik wil het vandaag met u niet hebben over de duizenden kinderen die elk jaar blind worden omdat ze te weinig vitamine A eten, en die niet kunnen geholpen worden omdat de ‘gouden rijst’ van Ingo Potrykus, die dankzij genetische modificatie provitamine A bevat, door het Europese anti-ggo-front wordt tegengehouden. Ik wil het met u hebben over politieke communicatie. En over uw strijd om de Antwerpse sjerp.

Olympische ambitie

Terzake, dus. Uw campagne. Die was nog niet begonnen of ze was al bijna afgelopen. Ik zie u nog staan, bij de voorstelling van uw lijst, geflankeerd door socialist Tom Meeuws en onafhankelijke Jinnih Beels. “Een bondgenootschap”, noemde u het. “Een kartel, dus”, zei iedereen. “Nee, een bondgenootschap!”, blijft u sindsdien wanhopig roepen. “Ha, juist, een kartel, dus!” blijft iedereen zeggen – zelfs de doorgewinterde politieke waarnemer Marc Van de Looverbosch deed dat donderdag nog in De afspraak. “Het kartel.”

Dat lijkt een detail, maar dat is het niet. Het toont aan, mijnheer Van Besien, dat u er niet in slaagt om uw terminologie op te leggen. Daar begint in de politiek nochtans alles mee. Wie verkiezingen wil winnen, moet de toon zetten en de inhoud van het debat bepalen. En dat deed u dus niet, bij de voorstelling van uw – knipoog! – kartel. Ik neem aan dat u de kiezer schonere lucht en meer fietspaden hebt beloofd, maar verder is er niets blijven hangen. En de Twitter-account die u die dag lanceerde, had bij het ter perse gaan van deze krant – bijna twee maanden later – welgeteld 411 volgers. Dat is zo goed als niets.

Uw onbeholpen communicatie mag voorts ook blijken uit het feit dat u over de recente perikelen helemaal niets te melden hebt op sociale media, noch op de kartelwebsite. In de laatste tweet die Samen verstuurde, maant u de Antwerpse schepen van Mobiliteit, Koen Kennis, aan tot “meer ambitie”. Wat de vraag doet rijzen of úw ambitie misschien veeleer olympisch van aard is. Blijkbaar vindt u deelnemen belangrijker dan winnen.

Dat mag, maar nogmaals: de democratie zou gebaat zijn bij wat sterker oppositiewerk. Sta mij daarom toe dat ik de tape van de voorbije week even terugspoel, en samen met u kijk hoe u deze crisis voor hetzelfde geld ook in uw voordeel had kunnen draaien. Als u van uw tegenstander Bart ‘Indiana Jones’ De Wever één ding moet leren, is het dat: als je aangevallen wordt, sla dan dubbel zo hard terug. Als iemand zijn zwaard bovenhaalt, trek dan koudweg je revolver.

Zelf gegraven put

Dat opiniestuk van Meeuws was niet slim, daarover is iedereen het eens. Maar vooral uw reactie deed hem de das om. Toen de onvolprezen Pieterjan De Smedt u in Terzake vroeg of u door de flater van Meeuws het kartel ter discussie zou stellen, begon u te stamelen en te drentelen – uw lichaamstaal vocht met uw woorden. Dat moet u vermijden. Regel één: bereid u grondig voor op elk interview, zeker als er een camera bij staat. Zoek een debattrainer met een slecht karakter, die u klaarstoomt met de vuilste vragen.

Regel twee: verdedig te allen tijde uw eigen mensen. De kiezer houdt van loyale politici, ook als ze tegen de perceptie durven in te gaan – misschien voorál als ze dat durven. Zo wordt Bart De Wever niet afgerekend op het feit dat hij zowel mandatenkampioen Koen Kennis als de in opspraak gekomen Pol Van Den Driessche aan boord blijft houden. Wel integendeel, die loyauteit wijst op krachtig leiderschap. U hebt Meeuws weliswaar niet ontslagen, maar u hebt hem ook niet verdedigd. Terwijl u dat wel had gekund.

Wat ons bij regel drie brengt: laat u door de tegenstander niet op een zijspoor dwingen, ook niet als de pers die tegenstander daar graag een handje bij helpt. In dit geval had u zich niet mogen laten afleiden door die Cola Zero van De Wever.

Ik verklaar mij nader. Dat filmpje aan 't Fornuis, met het Antwerpse schepencollege in de armen van Erik Van der Paal van Land Invest Group, was helemaal niet zo schokkend. Zelfs de journalisten van Apache, die het filmpje maakten, vinden dat bijzaak. Het gaat niet over een feestje, het gaat over mogelijke belangenvermenging bij de verkoop en ontwikkeling van bouwgronden in Antwerpen. Als De Wever zegt dat één Cola Zero zijn integriteit niet in het gedrang brengt, heeft hij volkomen gelijk.

Door van die Cola Zero de inzet van het debat te maken, heeft de burgemeester Meeuws in diens zelf gegraven put kunnen duwen, met de hulp van de vrienden van Land Invest Group, die de berichten van Meeuws (“Ik leg het graag uit op een gezellig moment”) naar De Tijd lekten. Als De Wever al verdacht is met een Cola Zero, dan is Meeuws met die gezellige etentjes zeker verdacht. Nogal wiedes. U had dan ook meteen moeten zeggen dat die Cola Zero geen probleem is. En dat Meeuws evenmin iets verkeerd heeft gedaan. Meeuws kán niet aan belangenvermenging doen, want hij heeft geen mandaat. En als hij gaat eten met betonbonzen, dan is dat omdat hij wil dat alle nieuwe bouwprojecten in Antwerpen elektrische laadpalen installeren. “Duurzaamheid, dames en heren!”

Vissen en miljoenen

U lacht nu, maar ik meen het. U hebt zich laten vangen in een web van perceptie, terwijl het over de inhoud moet gaan. Regel vier: kies een scherpe focus voor uw communicatie, vat die in een beeld en blijf dat beeld herhalen tot iedereen er spontaan over begint als het over Antwerpen gaat. U moet de focus leggen op dat stuk grond aan de Tunnelplaats, dat op één dag twee keer werd verkocht – de eerste keer voor 6 miljoen, de tweede keer voor 9 miljoen – en waarop door Land Invest Group, tegen alle adviezen in, in de hoogte mag worden gebouwd. Dáár gaat het over, niet over dat Fornuis-filmpje.

Ik zal u, nu ik toch bezig ben, zelfs een beeld aan de hand doen waarmee u dat dossier in de aandacht van pers en publiek kunt tillen. Zeg dat er zich op de dag van die verkoop blijkbaar “een wonderbaarlijke vermenigvuldiging van miljoenen” heeft voorgedaan, een beetje zoals Onze Heer Jezus Christus dat destijds deed met een paar broden en vissen. Vraag De Wever en zijn stadsbestuur of zij voor dat mirakel een verklaring hebben die de toets van de ongelovige – knipoog! – Tom kan doorstaan, en blijf die vraag herhalen, tot zelfs de meest gezagsgetrouwe journalist ze durft te stellen aan De Wever zelf.

En vraag aan de bonzen van Land Invest of ze behalve de sms’jes van Meeuws ook die van het stadsbestuur naar de pers willen lekken – een suggestie van ene Pensioenspook, die zich anoniem op Twitter profileert als uw gratis spindoctor. Blijf ook die vraag herhalen tot duidelijk is dat de jongens van Land Invest alleen Meeuws willen treffen en het stadsbestuur willen beschermen. Vraag dan, met een vriendelijke glimlach, hoe dat in hemelsnaam zou kunnen komen. Sluit af met de mijmering dat al die onduidelijkheid u intens verdrietig maakt. Even verdrietig als pakweg drie fietsdoden in twee weken tijd – ik roep maar iets. Of het feit dat Land Invest Group op nog een andere plek 140 wooneenheden per hectare mag bouwen in plaats van de gebruikelijke 40 of 50. Noem dat “de wonderbaarlijke vermenigvuldiging van wooneenheden”, of zo.

Enfin, de mogelijkheden zijn eindeloos. Wat uw partijgenoot Kristof Calvo in de federale Kamer af en toe doet, moet u in Antwerpen ook eens proberen: oppositie voeren.

Voor regel vijf, ook erg nuttig voor wie de verkiezingen wil winnen, is het helaas te laat: vorm nooit een kartel met de socialisten. Wie sp.a-voorzitter John Crombez volgt, weet dat die alleen nog oppositie voert tegen zichzelf. Hij komt er tegenwoordig enthousiast voor uit dat hij bang is dat hij de verkiezingen gaat verliezen en zet bij het minste zuchtje tegenstand, net zoals u, de eigen mensen in de wind.

U hebt dat wellicht gezien. Donderdag in De afspraak deed Crombez met Meeuws wat hij eerder deed met Tom Balthazar in Gent: laten vallen als een baksteen. Meeuws werd weliswaar ook door Crombez niet tot ontslag gedwongen, maar ik kan me voorstellen dat hij die avond toch even heeft overwogen om zijn hoofd in het fornuis te steken.

Ik wens u veel sterkte bij de volgende peiling.

Met beleefde groet,

Joël De Ceulaer