Murdoch bij de Mannekens

Tot nader Amsterdams order heet de voetbalploeg uit Ekeren nog altijd 'Germinal', een naam die verwijst naar een strijdbaar en rood verleden. Eerst was Germinal een lentemaand uit de nieuwe almanak van de Franse revolutie. Daarna maakte Zola van Germinal een symbool voor de strijd van de arbeiders tegen het patronaat van zijn tijd - het 'Manchester-kapitalisme', leren geschiedenisboeken. Ten slotte nam in België de socialistische familie dat 'Germinal' over en doopte zo veel van hun coöperatieve initiatieven. Tientallen volks- en vakantiehuizen heten nog altijd 'Germinal', en hier en daar ook een sportploeg. Zoals in Ekeren. Uitgerekend zo'n 'Germinal' is vandaag het breekijzer van een ondernemende Nederlands-Belgische combinatie. Met Germinal beleeft de Belgische sport de definitieve intrede van de markt. Er bestaat weinig twijfel over dat wat vandaag met Germinal en Beerschot gebeurt, over tien jaar erkend wordt als de belangrijkste naoorlogse cesuur van het Belgische voetbal. De Ajax-intrede in Germinal heeft verstrekkender gevolgen dan het Heizel-drama, is op zakelijk vlak ingrijpender dan de eerste business seats bij Anderlecht en is een markantere datum dan welke Europese finale of Wereldbeker-kwalificatie ook.

Hiermee laat het voetbal immers definitief een tijdperk achter zich. De tijd namelijk waarin het hoofddoel van een club sportief was: competities winnen, bekers behalen, zo van die zaken. In de toekomst wordt het eerste doel van een professionele voetbalclub hetzelfde als dat van een softwarebedrijf, een uitgeversgroep of een financiële holding: winstmaximalisatie. Topsport, in casu voetbal, is niet langer het doel, het wordt het middel, al blijven aansprekende resultaten natuurlijk het beste middel. Dat is geen semantisch dispuut. Murdoch verkoopt vandaag voetbal en zal niet aarzelen dat product van de hand te doen, alleszins te moderniseren, als de populariteit zou dalen, de kosten zouden stijgen, de groeimogelijkheden zouden krimpen, kortom, als de winstmarges te krap worden, de rendabiliteit te laag. Dat gebeurt trouwens al. Het is voor de grote Europese clubs interessanter als tweede te eindigen in de eigen competitie en zo de Champions League te spelen, dan in eigen land de beker te winnen en 'verbannen' te worden naar de Beker der Bekerwinnaars. Vandaar ook dat deze 'Europacup twee' verdwijnt. Ondanks het palmares, ondanks het grootse verleden.

Die evolutie krijgt in België vorm vanuit Ekeren, of all places. Uitgerekend dat ploegje werd door Ajax gekozen als ideale buitenlandse investering. Preciezer: door Louis De Vries en zijn babbelzieke kompaan Bob van Jole, die voor rekening van Amsterdam de Belgische markt screenden. Enkele maanden geleden werd Ekeren voor het eerst gekoppeld aan Ajax, en toen schreven we met zijn allen de eerste, achteraf gezien te naïeve commentaren. Ekeren, zo meenden we, was uitverkozen wegens zijn management, zijn cultuur, zijn bestuur dat met beperkte middelen behoorlijke, zo niet fraaie resultaten boekte. Dat vleide de mensen van Ekeren natuurlijk, maar vandaag weten ze wat dat gefleem waard was. Trainer Helleputte op de wip. Het halve bestuur weg. 'De bakkers en slagers moeten er wellicht uit', heette het. Voorzitter-eigenaar Verhaegen mag blijven. De man is een aannemer. De oude vzw-structuur weg, leve de nieuwe nv (dat is logisch: vzw is de verantwoorde juridische constructie voor een sportclub, nv voor een onderneming). Voor manager Luc Verheyen ten slotte 'wordt een plaats gezocht'. Jaja, dat zal wel.

Waren we destijds alerter geweest, dan hadden we ook wel begrepen dat de uitleg van die Ekerse voetbalcultuur een vertelsel was. Sinds jaar en dag is Ekeren bekend - berucht - als een ploeg die alle jonge, min of meer beloftevolle spelers zo snel mogelijk verpatst. Dat begon met de jonge en toen nog beloftevolle Bartholomeeussen, later volgden Herremann, Pierre, Deflandre, Kinet, Radzinski noem maar op. Ekeren werd en wordt gedragen door oudjes, rot van ervaring, maar om een of andere reden in de oude club op een zijspoor geraakt. Sinds Ekeren in eerste klasse raakte, joeg de club op alle beschikbare Tahamata's, Daerdens, Vandersmissens, Vande Walles, Sneldersen, Dauwes of Karagiannissen. De beste jaren voorbij, maar nooit degradatievoetbal en vaak een uitschieter. Geen eigen jeugd, vaak tuk op een koopje bij Beerschot, en van overal de oudjes wegpingelen: Ekeren voerde een slim beleid, dat wel, maar geen visie die meer anti-Ajax klinkt dan de Ekerse.

De echte reden voor de Amsterdamse overname ligt dus elders, en zal niet vreemd zijn aan de reden waarom ook Manchester uitgerekend in Antwerpen belandde voor een nieuw initiatief. Neem de West-Europese kaart, omcirkel de steden met groot economisch en publiekspotentieel, en kijk dan waar de markt nog niet 'bezet' is. Nederland is 'vol', Duitsland ook. Goed, Den Haag en Bonn zijn vrij, maar dat zijn twee residentiële oorden, geen levende steden. Buiten Antwerpen is er in Europa niet zo gek veel vrij. Ook dat is zo'n vreemde kronkel van de geschiedenis, dat uitgerekend het schrikbarende Antwerpse non-beleid op dit moment datzelfde Antwerps voetbal zo gegeerd maakt voor buitenlandse raiders: zonder externe steun immers geen toekomst, geen kapitaal, geen volwaardig stadion, noem maar op. Voetbal in Antwerpen is dus een perfecte investering, en van al die clubs is Ekeren de enige eersteklasser.

Opvallend ook: net zoals die evolutie aangezwengeld werd door de inbraak van Rupert Murdoch bij Manchester United, wordt ook in de nieuwe Antwerpse combine een belangrijke rol gespeeld door een mediamagnaat, althans naar Vlaamse normen. Alle maneuvers worden op de voet gevolgd door en doorgesproken met Christian Van Thillo, hoofd van De Persgroep, eigenaar van VTM, ATV, Het Laatste Nieuws en De Morgen. Van Thillo houdt zich discreet op de achtergrond, wat wijst op de ernst van zijn engagement. Hij doet dat, zegt hij in een schaars commentaar, omdat hij van kindsbeen af verknocht was aan Beerschot, aan Lozano, aan Sanon, Mallants en andere Mannekens. Hij doet dat, vermoeden wij, ook omdat hij als VTM-eigenaar aankijkt tegen steeds belangrijker wordende tv-rechten, en als nauw betrokkene bij wat potentieel de belangrijkste club van België wordt, plots twee zijden van de onderhandelingen kan beïnvloeden. Als ooit in België betaal-tv helemaal doorbreekt, om nog maar te zwijgen van pay per view, dan is een pakket aandelen van een goede voetbalploeg een must voor iedere mediagroep. Die redenen deden Murdoch een miljardenbod op Manchester United uitbrengen. Miljarden in Engeland, miljoenen in België: Murdoch bij Manchester, Van Thillo waarschijnlijk morgen bij de Mannekes. Ieder naar eigen kunnen en vermogen. De combine Ajax-Van Thillo is in de huidige context ongetwijfeld de enige oplossing om Antwerpen, zo niet België terug een echte topclub te bezorgen. Wellicht zijn clevere ondernemers verkiesbaar boven zij die vandaag 'voetbalbonzen' heten, vaak beunhazen die zich liefhebber noemen maar eigenlijk amateurs zijn. Alleen kreeg de nieuwe generatie 'Manchesterianen' Zola's Germinal uiteindelijk toch te pakken, maar dan op hun manier. Ze hebben het gekocht.