Kan een zwemvijver een alternatief zijn voor een zwembad?

In een zwembad kan men zwemmen, in een zwemvijver kan men ook zwemmen. Er zijn gelijkenissen, maar er zijn ook verschillen.

Tussen beide zwemgelegenheden is er op visueel gebied soms nauwelijks verschil. Een zwemvijver kan er net uitzien als een zwembad, en omgekeerd. Maar het uitzicht kan ook volledig verschillen. Zwembaden zijn bijna altijd geometrisch van vorm, terwijl er bij zwemvijvers meer mogelijk is. Het zijn siervijvers die zich mooi laten draperen in een landschappelijke tuinsetting. Informele vormen zijn opnieuw trendy en de laatste jaren zien we ook combinaties van rechtlijnig (het zwemgedeelte bijvoorbeeld) met glooiend (de moerasbedzones bijvoorbeeld). Een zwembad heeft als voornaamste functie zwemgelegenheid zijn, een zwemvijver is in eerste instantie een waterpartij die zich mooi laat integreren in het tuinconcept. Er mogen en kunnen planten vlakbij en in de zwemvijver groeien, wat het geheel nog natuurlijker maakt.

Een enorm voordeel ten opzichte van een klassiek zwembad is dat men het hele jaar door visueel geniet van de zwemvijver, mooi weer of niet.

Bij zwembaden moet er bij aanleg gekozen worden voor materialen die bestand zijn tegen de gebruikte ontsmettingsmiddelen, meestal chloorderivaten. Historisch gezien en ook nog momenteel werd en wordt er daarom meestal pvc-folie gebruikt. Die is beschikbaar in allerlei kleurtjes en ook nog eens gemakkelijk wat assemblage betreft. Ze kan namelijk waterdicht aan elkaar gelijmd worden of met warmte aan elkaar gelast. Een behoorlijk ecologisch nadeel is de erg negatieve impact van pvc op het milieu. Daarom kiezen bewuste klanten en aanleggers eerder voor fpo-folie op basis van PE, want die is minder milieubelastend. Fpo-folie wordt enkel geassembleerd met thermische las, slechts een beperkt aantal kleuren zijn beschikbaar, en de meest gebruikelijke is momenteel grijs.

Bij zwemvijvers kiest men uit ecologische overwegingen bijna altijd voor zwarte of bijna zwarte epdm-folie. Dat is zeer logisch. Deze rubberfolie is al meer dan 25 jaar de meest gebruikte waterdichting in de professionele vijverwereld. De uitzonderlijk lange levensduur (meer dan 70 jaar, volgens recent SKZ onderzoek) en de aanbevelingen door milieuorganisaties spelen zeker een belangrijke rol. 

De zwarte kleur heeft drie belangrijke effecten op de zwemvijver. Vooreerst is er bij donkere waterdichtingen een veel mooier spiegeleffect. De omgeving en de planten reflecteren duidelijk en speels op het rimpelende watervlak. Het is ook begrijpelijk dat een zwarte bekleding gemakkelijker te onderhouden is omdat afzettingen er minder of nauwelijks op te zien zijn. En dan het allerbelangrijkste: de temperatuur van het zwemwater stijgt in de zomer met 4 à 6 °C, gratis en voor niets. Zwarte oppervlaktes absorberen immers de lichtstralen van de zon, en de zwarte koolstof in de epdm zorgt ervoor dat uv-licht omgezet wordt in infrarood warmte. Dat scheelt veel. Zelfs zonder enige bijverwarming meten we in epdm-zwemvijvers in de zomer vaak temperaturen van 26°C en soms zelfs 28°C… ja, in België. 

Opgelet: kwalitatieve epdm-membranen hebben doorgaans een soortelijk gewicht van maximaal 1.25 kg/dm³. Hogere densiteiten wijzen meestal op de extra toevoeging van goedkope vulstoffen die nadelig kunnen zijn voor de veroudering van de epdm-rubbermembranen. PondGard van Elevate (voorheen Firestone) heeft al jaar en dag zijn kwaliteit bewezen.

Bij zwembaden is de waterzuivering gebaseerd op een combinatie van mechanische filtering en ontsmetting. Vaak bevindt de installatie zich bovengronds, in een tuinhuis bijvoorbeeld. Daar zien we een krachtige zwembadpomp die het water aanzuigt en vervolgens door een filter duwt, vaak een zandfilter of parelfilter, gevolg door meetapparatuur en toevoeging van zuur en ontsmettingsproducten. De bovengrondse opstelling en de veelal lange leidingen van beperkte diameter (vaak 50mm, met binnendiameter veelal 47 mm) remmen de waterstroom aanzienlijk. Daarom moet de zwembadpomp krachtig zijn, wat gelijkstaat met een hoog elektriciteitsverbruik (kijk zeker naar het opgenomen vermogen).

Bij zwemvijvers komt men tot gezond zwemwater door trage mechanisch-biologische filtering. De hoofdfiltering omvat meestal een moerasbed gevuld met een substraat. Hier doen filterbacteriën hun zuiverend werk. Een belangrijke ‘laatste stap’ hier is de groei van waterplanten die de reststoffen verbruiken. Zij doen dat gratis en voor niets. De installatie ligt meestal vlak naast het zwemgedeelte, vaak in een put of kelder. Binnen de wereld van zwemvijvers is er trouwens al vele jaren aandacht voor energiezuinigheid. Daarom zijn de leidingen meestal kort, de benodigde debieten zijn laag. Het aandrijven van de waterbeweging kan dus met vijverpompen met beperkte opvoerhoogte die energiezuinig zijn.

Omdat er geen ontsmettingsproducten moeten aangekocht worden en het energieverbruik beduidend lager is, zijn de werkingskosten van een zwemvijver laag tot zeer laag. Maar opgelet, er zijn wel degelijk belangrijke onderlinge verschillen in energieverbruik en kosten. De zogenaamde ‘hybride’ systemen, gebaseerd op hydrolyse en dergelijke, hebben een installatie die erg veel lijkt op die van klassieke zwembaden, dus opstelling in tuinhuis, veel bochtjes en T-stukken, toevoeging van waterbehandelingsproducten, noodzaak van periodische ijking, enzovoort. Dat zijn de meest technische zwemvijvers, met de hoogste werkingskost.

De goedkoopste zwemvijvers zijn duidelijk deze met een ‘downflow’ moeras (cfr Distripond concepten). Dat zowel wat aanleg als werking betreft. Hier is erg weinig apparatuur nodig. De aanleg is weinig complex, het onderhoud is minimaal en zeer gemakkelijk. Meestal gebruiken ervaren aanleggers hier een Messner Eco-Tec2 pomp met laag verbruik. Dan zit men aan een energieverbruik dat ongeveer vijfmaal lager ligt dan bij een zwembadpomp voor een zwembad van gelijkaardige afmetingen. Wanneer de leidingen kort en breed zijn, kan het zelfs lukken met een Messner Eco-Tec2 Plus pomp, met een nog lager energieverbruik.

Bij echte zwemvijvers gebeuren er geen toevoegingen aan het water; geen chloorverbindingen, geen zuren en ook geen zout. Men zwemt er in natuurlijk zacht water, dat niet prikt aan de ogen. Het is als balsem voor de huid van de baders. Het is zoals zwemmen in een meer, in alle vrijheid. De zwemvijver laat toe te genieten omringd door de natuur. Er kunnen vissen in het water leven, wanneer men dat leuk vindt, maar het moet niet. Men waant er zich in ieder geval in het paradijs, het paradijs van Tarzan en Jane. Ook de gezondheid van de kinderen vaart er wel bij, en niet enkel de fysieke maar ook de mentale. Meer contact met de natuur doet goed.

Ecologische zwemvijvers zijn vriendelijk voor de mens en voor de natuur.