Download - Natuurpunt Hobokense Polder

2Editoriaal<br />

Inhoudstafel<br />

Editoriaal 2<br />

Kalender 3<br />

2de weekend Schier 7<br />

Cursus Vogelzang in het bos 8<br />

Paddenraapactie 8<br />

Weekend Op zoek naar oehoe 9<br />

Algemene vergadering 10<br />

Winkelkorting 10<br />

Onze sponsors 10<br />

Beheer:<br />

- Hulp bij Goudklompjes 11<br />

- Twee werkdagen in <strong>Polder</strong> 11<br />

Studie:<br />

- Vogeltrektellingen 2010 13<br />

- Waarnemingen in de regio 21<br />

- Waterpieper in rietveld 23<br />

Educatie:<br />

- Bio en biodiversiteit 24<br />

Beleid: De Hollebeek, waterloop<br />

in de stad 26<br />

Ankona Ontmoetingsdag 29<br />

Colofon 30<br />

Fotografische terugblik 31<br />

Activiteitenkalender 32<br />

Met dank aan de fotografen.<br />

Enkele foto’s werden van internet<br />

geplukt.<br />

De “Wrikkers”: onze drukploeg<br />

Het jaar van de biodiversiteit is bijna om<br />

Een jaar lang was er geen natuurartikel te lezen of het was wel over<br />

de biodiversiteit van onze natuur. Voor ons allemaal was het niets<br />

anders dan dagelijks ons best te doen om onze gebieden op een goede<br />

manier te beheren en te onderhouden. Zo kunnen we in die gebieden<br />

de biodiversiteit op peil houden of versterken. De vele beleidsdossiers<br />

waar velen van ons mee bezig zijn, kunnen hier zeker nog een groot<br />

stuk aan bijdragen om dit alles nog meer te versterken. Samen met<br />

jullie kunnen we ons steentje bijdragen, ook al is het maar iets klein.<br />

Lees aandachtig het nieuwe nummer van <strong>Polder</strong>.blad en je zult merken<br />

dat we weer niet hebben stil gezeten om jullie te betrekken bij dit<br />

alles.<br />

Kom ook genieten van de verse sneeuw in de <strong>Polder</strong>, kom kijken hoe<br />

de dieren hun weg zoeken naar al het lekkers, dat soms wel verstopt<br />

ligt onder een laagje sneeuw.<br />

Kom eens kijken hoe flink ons kalfje Flora al is geworden. Zij is soms<br />

wel een deugniet hoor. Zij kan door sommige van onze V-poortjes en<br />

dit vinden we niet zo fijn, want dan moet er telkens iemand in spoedmars<br />

naartoe om haar terug binnen te loodsen. Of kom de Goudklompjes<br />

versterken nu dat Carl en Anke moeten afhaken. Of sluit je aan<br />

bij onze natuurgidsen; ook zij zoeken versterking om aan de vraag<br />

naar al de wandelingen te kunnen voldoen.<br />

Jullie merken het: er is veel te doen in de <strong>Polder</strong> en er buiten zoals<br />

helpen aan de Hollebeek, Fort 8, Tarzanboskes en Petroleum-Zuid.<br />

En vergeet onze mooie kalender en wenskaarten niet; zij zijn een<br />

mooi kadoke voor je familie en vrienden.<br />

Veel leesplezier.<br />

Danny<br />

Aan al onze lezers: een kleurrijk 2011!<br />

<strong>Polder</strong>.blad in kleur !?<br />

We kregen van onze drukker De Wrikker uit Berchem een mooi<br />

nieuwjaarsgeschenk: het aanbod om de kaft van ons tijdschrift zonder<br />

meerprijs in kleur te drukken, waarvoor onze grote dank!<br />

De medewerkers van de Wrikker proberen zo milieuvriendelijk mogelijk<br />

te werken, een keuze die weerspiegeld wordt in het beschikbare<br />

machinepark, het materiaal- en afvalbeleid en de manier<br />

waarop men er omgaat met water en energie.<br />

Ons blad wordt er gedrukt op Cyclusprint, 100% gerecycleerd<br />

papier met Europese ecolabel. Dus wordt er geen<br />

nieuwe pulp toegevoegd en hoeven er geen bomen te sneuvelen.<br />

De inkten zijn op vegetale basis, milieuvriendelijk en<br />

reukloos.<br />

De kleurmogelijkheden geven ons weer nieuwe kansen om onze boodschap<br />

uit te dragen. Hier en daar is het blad wat herschikt. Ook voor<br />

onze fotografen wordt de uitdaging groter. Wie stuurt ons prachtige<br />

foto‛s ? Voor de voorkaft minstens 3000 pixels verticaal, dus best<br />

foto‛s in portretstand.<br />

Luk & Ria

---

Een heildronk op het nieuwe jaar !<br />

Van harte welkom<br />

op onze activiteiten !<br />

Honden kunnen in ons<br />

natuurgebied <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> mee aan de leiband,<br />

maar kunnen niet mee bij<br />

andere activiteiten.<br />

Kostendelend vervoer<br />

(5 eurocent/km wordt op de<br />

afspraakplaats georganiseerd)<br />

Kindvriendelijke tocht<br />

Voor deze activiteiten dient<br />

ingeschreven te worden<br />

Kalender<br />

Zaterdag 8 januari om 14 u<br />

<strong>Polder</strong>borrel: winterwandeling en Nieuwjaarsdrink<br />

Info: Ria Thys, 03/289 73 66 - ria.thys@telenet.be<br />

Na de feesten een frisse neus halen<br />

in ons prachtig natuurgebied, de<br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>.<br />

Warm ingeduffeld stappen we door<br />

het winters natuurgebied, dat - wie<br />

weet - zelfs bedekt is met sneeuw en<br />

met een ijslaag op het Broekskot en<br />

het Rallegat.<br />

Praktisch: We komen samen aan<br />

het infobord op de Scheldelei, t.o. de<br />

Leigrachtlaan om 14 u en wandelen<br />

een tweetal uurtjes in de winterse<br />

Weekend 15/16 januari<br />

Watervogeltellingen in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> en langs de Schelde<br />

Info: André Van Langenhove, 03/288 00 81 – 0486/82 68 22<br />

Elke winter organiseert het Instituut<br />

voor Natuur- en Bosonderzoek zes<br />

watervogeltellingen in Vlaanderen<br />

(midmaandelijks in de periode<br />

oktober-maart). Bij elke telling<br />

worden alle aanwezige watervogels<br />

geteld in zoveel mogelijk gebieden.<br />

Doel:<br />

• informatie verzamelen over de<br />

aantallen, de verspreiding, numerieke<br />

trends en habitatkeuze van<br />

overwinterende watervogels in<br />

Vlaanderen<br />

• het creëren van een referentiekader<br />

voor de interpretatie<br />

Zaterdag 15 januari om 9 u<br />

Natuurbeheer in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Info: Danny Jonckheere, 03/828 64 03 – jonckheeredesmedt@gmail.<br />

com of Wim Mertens, 03/216 93 62 – wim.a.mertens@skynet.be<br />

Ook in de wintermaanden werken<br />

we 1 maal per maand in de natuur,<br />

afwisselend op een zaterdag en een<br />

zondag. Er wordt gewerkt van 9 u tot<br />

13 u.<br />

We kunnen ieders hulp gebruiken om<br />

het natuurbeheer uit te voeren: jong<br />

en oud, man en vrouw , ...<br />

Een greep uit de uit te voeren werken<br />

voor het komende najaar:<br />

- maaien en afvoeren van maaisel<br />

- onderhoud wandelpaden<br />

- verwijderen van exoten<br />

- verwijderen van sluikstort<br />

3<br />

<strong>Polder</strong>. We beëindigen de wandeling<br />

aan het KIJK.punt, maar dan begint<br />

de pret pas goed.<br />

Want bij de warmte van een vuurkorf<br />

laten we je genieten van een Nieuwjaarsborrel<br />

met lekkere hapjes.<br />

Kan je komen? Bij voorkeur graag<br />

een seintje ten laatste 6 januari. Zo<br />

kunnen we min of meer de hoeveelheid<br />

verwennerijtjes bepalen.<br />

Heel welkom!<br />

•<br />

van telresultaten op regionaal of<br />

gebiedsniveau<br />

bijdrage leveren aan internatio-<br />

naal monitoringproject<br />

“International Waterbird Census”<br />

Al verschillende jaren nemen we in<br />

Hoboken deel aan deze tellingen.<br />

Wil je meer info over zo’n telling,<br />

neem gerust contact op met André.<br />

Praktisch: Bel of mail even naar<br />

André voor juiste dag en afspraakuur.<br />

Meebrengen: warme, waterdichte<br />

kledij, verrekijker. Mailadres:<br />

andre.van.langenhove@base.be<br />

Vele handen maken het werk lichter<br />

en geven ook een fijne sfeer. Dus<br />

welkom.<br />

Praktisch: afspraakplaats: Schroeilaan<br />

(straat naast de spoorweg) aan<br />

de container naast firma Procap.<br />

Meebrengen: werkhandschoenen en<br />

stevige schoenen of laarzen.<br />

Danny zorgt steeds voor een lekkere<br />

koffiekoek voor elke noeste werker/<br />

werkster.<br />

De volgende data zijn: zondag 13<br />

februari en zaterdag 12 maart.

---

4 Kalender<br />

Zondag 16 januari om 8.30 u<br />

Natuurgebieden in de haven van Antwerpen-Linkeroever<br />

Gids: Marnix Lefranc, marnix.lefranc@telenet.be - 0499/23 01 91<br />

Leiding: Ria Thys, ria.thys@telenet.be - 03/289 73 66<br />

Linkeroever? Meteen duikt een<br />

grauw beeld op van industrie, volgestouwde<br />

containerschepen en voorbijrazende<br />

vrachtwagens. Toch is dit<br />

maar de halve waarheid over Linkeroever.<br />

Te midden van dit economisch<br />

bolwerk kan Linkeroever uitpakken<br />

met unieke natuur van onschatbare<br />

waarde. De landschappen leven dan<br />

ook bij gratie van het uitgesproken<br />

contrast: op de voorgrond vogels die<br />

in modderige slikken hun kostje bij<br />

elkaar scharrelen, terwijl industriële<br />

installaties de horizon domineren.<br />

De schorren en polders van Linkeroever<br />

zijn van cruciaal belang voor<br />

tal van trekvogels. Zij vinden hier<br />

op hun marathonvlucht van soms<br />

duizenden kilometers een deugddoende<br />

stop- of pleisterplaats om te<br />

verpozen en hun vetreserves aan<br />

te vullen. Sommigen blijven maar<br />

even, anderen brengen er heel de<br />

winter door. Daarnaast is het gebied<br />

eveneens van belang voor talloze<br />

beschermde vogels die hier komen<br />

broeden. Daarom geniet dit gebied<br />

op Europees niveau de status van<br />

beschermd Vogelrichtlijngebied.<br />

De Europese natuurwetgeving betekent<br />

een belangrijke randvoorwaarde<br />

voor de havenuitbreidingsplannen.<br />

Natuurgebieden die verdwijnen<br />

omwille van havenuitbreiding moeten<br />

gecompenseerd worden door natuurinrichtingsprojecten<br />

in de nabije<br />

omgeving. Dit heeft er toe geleid dat<br />

er de voorbije jaren heel wat veranderd<br />

is op Linkeroever.<br />

Op zondag 16 januari gaan we een<br />

kijkje nemen in de natuurgebieden<br />

van Linkeroever met speciale aandacht<br />

voor de vele wintervogels die<br />

er vertoeven. Tot de mogelijkheden<br />

behoren kolgans, smient, pijlstaart,<br />

brilduiker, nonnetje, grote zaagbek,<br />

Woensdag 19 januari om 20 u<br />

Open bestuursvergadering in Zaal Moretus<br />

Alle geïnteresseerden welkom !<br />

smelleken, blauwe kiekendief en<br />

slechtvalk.<br />

De gebieden die we zullen bezoeken<br />

liggen nog niet vast. Dit zal de dag<br />

zelf bepaald worden afhankelijk van<br />

wat we allemaal te zien krijgen.<br />

Praktisch :<br />

- Verplicht om op voorhand in te<br />

schrijven bij Ria Thys. Zo kunnen<br />

kandidaat-deelnemers met<br />

vervoersproblemen zeker mee.<br />

- Vertrek in Hoboken, Kioskplaats<br />

om 8.30 u<br />

- We rijden kostendelend met eigen<br />

wagens aan 5 eurocent/km<br />

- Voor wie het gemakkelijker is om<br />

met de tram te komen: afspraak<br />

om 9 u aan de tramterminus te<br />

Antwerpen Linkeroever aan de<br />

Blancefloerlaan. Het is de eind-<br />

halte van trams 2, 5 en 15. Tram<br />

3 passeert er. Op de parking kunnen<br />

we ons verder organiseren<br />

om te carpoolen.<br />

- Kun je niet de hele dag mee dan<br />

kun je vroegtijdig afhaken, wel op<br />

voorhand de gids of leiding verwittigen.<br />

Dan moet je wel over eigen<br />

vervoer beschikken.<br />

Canadese en grauwe ganzen - Foto Luk Smets<br />

- Kun je enkel in de namiddag aanwezig<br />

zijn? Kom dan tegen 13 u<br />

naar de kerk van Verrebroek, mits<br />

verwittigen van gids of leiding.<br />

- Mee te brengen: laarzen of stevige<br />

wandelschoenen, verrekijker<br />

(evt. telescoop), vogelgids en<br />

lunchpakket.<br />

- Terugkeer: 17.30 u aan de tramterminus<br />

op Linkeroever of om 18<br />

u in Hoboken.

---

Zaterdag 5 en zondag 6 februari<br />

Vogels Voeren en beloeren: groot telweekend !<br />

‘s Winters geraken vogels moeilijk<br />

aan voedsel. Dan hebben ze juist<br />

extra veel energie nodig om hun<br />

lichaamstemperatuur op peil te<br />

houden. Insecten zijn grotendeels<br />

verdwenen en bessen vaak al op.<br />

Regen en sneeuw maken het de<br />

zaadeters moeilijk om bij hun voedsel<br />

te komen.<br />

Het bijvoederen van vogels in de winter<br />

is bij veel mensen dan ook een<br />

populaire bezigheid. Niet alleen help<br />

je de vogels om barre tijden door te<br />

komen, je krijgt er een schitterend<br />

Zaterdag 5 februari om 20 uur<br />

Gezellig samenzijn en algemene vergadering van onze vzw<br />

Het jaar in woord en beeld en een ontspannende kwis !!!<br />

Organisatie: de bestuursploeg<br />

De afdeling is de spil van het verenigingsleven<br />

van <strong>Natuurpunt</strong>. Daar<br />

gebeuren de natuurbeheerswerken,<br />

de natuurstudie-activiteiten, cursussen<br />

en uitstappen. Een afdeling als<br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> wordt gevormd<br />

door mensen zoals jij en wij, die zich<br />

betrokken voelen met hun omgeving<br />

en aan hun kinderen en kleinkinderen<br />

een boeiende leefomgeving<br />

willen doorgeven.<br />

Op 5 februari houden we onze<br />

jaarlijkse ledenbijeenkomst met<br />

algemene vergadering van onze<br />

vzw. Uiteraard zijn er wat verplichte<br />

nummertjes zoals de jaarrekening en<br />

begroting (zie verder in dit nummer).<br />

Maar dank zij moderne technieken<br />

maken we er een mooie voorstelling<br />

van. Het jaaroverzicht 2010 zal u gepresenteerd<br />

worden in de vorm van<br />

schouwspel voor terug! Vogels die<br />

vaak verscholen blijven of in een flits<br />

voorbij vliegen, laten zich nu gemakkelijk<br />

bekijken. Als dat geen win-win<br />

situatie is...<br />

<strong>Natuurpunt</strong> organiseert al enkele<br />

jaren een telweekend om aan de<br />

weet te komen welke vogels er zoal<br />

in de Vlaamse tuinen voorkomen. Bij<br />

je Natuur.blad kreeg je een prachtige<br />

folder met alle informatie om deel te<br />

nemen. Doen!<br />

Geef je resultaten door aan <strong>Natuurpunt</strong>.<br />

een becommentarieerde (computer)<br />

diashow.<br />

We willen ook ons bestuur versterken<br />

!!! Ben je kandidaat bestuurslid,<br />

geef dan je naam door aan de<br />

voorzitter of de penningmeester.<br />

Na het jaaroverzicht en een<br />

korte blik op onze planning<br />

voor 2011, staan onze voorzitter<br />

Danny en zijn vrouwke Ann<br />

klaar met een gezellige kwis.<br />

Traditioneel zorgt onze trouwe<br />

kookploeg voor hapjes en<br />

drankjes. Waarvoor nu reeds<br />

onze dank.<br />

Praktisch: 20 u in Zaal Moretus,<br />

Berkenrodelaan, Hoboken.<br />

Inkom en hapjes gratis.<br />

Voor meer inlichtingen zie verder in<br />

<strong>Polder</strong>.blad.<br />

Weekend 12/13 februari<br />

Watervogeltellingen in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> en langs de Schelde<br />

Info: André Van Langenhove, 03/288 00 81 – 0486/82 68 22<br />

Voor verdere praktische afspraken: zie kalender 15/16 januari<br />

Zondag 13 februari om 9 u<br />

Natuurbeheer in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Info: Danny Jonckheere, 03/828 64 03 – jonckheeredesmedt@gmail.<br />

com of Wim Mertens, 03/216 93 62 – wim.a.mertens@skynet.be<br />

Verdere info: zie zaterdag 15 januari<br />

Kalender<br />

5

---

6 Kalender<br />

Woensdag 16 februari om 20 u<br />

Open bestuursvergadering in Zaal Moretus<br />

Alle geïnteresseerden welkom !<br />

Maandag 21 februari om 19.30 u<br />

Start cursus Vogelzang in het bos<br />

Info en inschrijven: Ria Thys, 03/289 73 66 - ria.thys@telenet.be<br />

Zie verder in <strong>Polder</strong>.blad<br />

Vrijdag 4 tot en met zondag 6 maart<br />

Wandelweekend in de Ardennen: Op zoek naar de oehoe<br />

Info bij Luk en Ria Smets-Thys,03/289 73 66 - ria.thys@telenet.be<br />

Zie verder in <strong>Polder</strong>.blad<br />

Weekend 12/13 maart<br />

Watervogeltellingen in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> en langs de Schelde<br />

Info: André Van Langenhove, 03/288 00 81 – 0486/82 68 22<br />

Voor verdere praktische afspraken: zie kalender 15/16 januari<br />

Zaterdag 12 maart om 9 u<br />

Natuurbeheer in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Info: Danny Jonckheere, 03/828 64 03 –<br />

jonckheeredesmedt@gmail.com of Wim Mertens,<br />

03/216 93 62 – wim.a.mertens@skynet.be<br />

Verdere info: zie zaterdag 15 januari<br />

Woensdag 16 maart om 20 u<br />

Open bestuursvergadering in Zaal Moretus<br />

Alle geïnteresseerden welkom !<br />

Zondag 20 maart om 14 u<br />

Lente: de natuur ontwaakt<br />

Natuurwandeling in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Gids: Siegfried Calberson<br />

Info: Annie Vandeweyer-Van Zwieten, 03/828 37 60<br />

Met het begin van de lente<br />

starten we ook weer met<br />

wandelingen in de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong>.<br />

Tijd dus om te kijken naar de<br />

voorjaarsbloeiers, de bloei van<br />

wilgen en andere bomen.<br />

Tijd ook om de eerste zangertjes<br />

te beluisteren die terug<br />

zijn van weggeweest.<br />

En voornamelijk tijd om<br />

te genieten van een fijne<br />

wandeling samen met<br />

mensen die van de natuur<br />

houden.<br />

Praktisch:<br />

Afspraak aan station<br />

Hoboken-<strong>Polder</strong>, einde<br />

Berkenrodelei om 14 u.<br />

Einde omstreeks 17 u.<br />

Meebrengen: laarzen en<br />

verrekijker<br />

Zwartkop<br />

Grauwe gans - Foto Luk Smets<br />

Indien het station door de<br />

huidige werkzaamheden niet<br />

te bereiken is, wordt onze<br />

afspraakplaats voor geleide<br />

wandelingen voorlopig<br />

de Schroeilaan ter hoogte<br />

van het station

---

Woensdag 23 maart om 19.30 u<br />

Stiltewandeling in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Info en gids: Danny Jonckheere 0478/33 24 27<br />

Jullie weten allemaal dat rond<br />

deze periode van het jaar<br />

onze padden en kikkers actief<br />

zijn geworden. Bij het juiste<br />

weer (zwoel lenteweer) beginnen<br />

de padden en kikkers te<br />

kwaken.<br />

We gaan vanavond even stil<br />

staan aan het KIJK.punt om<br />

te luisteren naar hun activiteiten,<br />

maar ook naar het<br />

snateren van de eenden en<br />

wie weet wat horen we nog<br />

allemaal. We zetten onze weg<br />

verder en gaan op zoek naar<br />

salamanders die ons pad zullen<br />

kruisen.<br />

Kalender<br />

Natuurvierdaagse op Schiermonnikoog<br />

Een tweede weekend van 15 tot 18 september 2011<br />

Onze natuurweekenden zijn al jaren<br />

een succes.<br />

In oktober kondigden we een lang<br />

weekend Schiermonnikoog aan<br />

waarvoor 24 mensen konden inschrijven.<br />

In een mum van tijd was<br />

dit weekend volgeboekt.<br />

Vele mensen moesten ontgoocheld<br />

worden.<br />

Maar natuurgids Luc Van Schoor<br />

wil een tweede weekend gidsen de<br />

week na het volzette weekend.<br />

18 mensen krijgen de kans om van<br />

donderdagmorgen 15 tot zondagavond<br />

18 september 2011 mee te<br />

Maar vooral om je te laten<br />

horen dat het niet zo stillekes<br />

is in de natuur, overal<br />

ritselt er wel iets weg.<br />

Gaan jullie mee op stap?<br />

Praktisch:<br />

We vertrekken aan het<br />

begin van het rolstoelpad<br />

(Scheldelei, t.o. Leigrachtlaan)<br />

en dit om 19.30 u en<br />

zijn er terug rond 21.30 u.<br />

Wandelschoenen volstaan,<br />

een zaklantaarn kan ook<br />

handig zijn voor in het<br />

donker.<br />

gaan naar het autovrije Waddeneiland<br />

Schiermonnikoog. Het eiland<br />

kreeg kortelings nog de eervolle<br />

vermelding: Mooiste plekje van Nederland.<br />

Wees er snel bij, want dit eiland is<br />

zo’n zalige bestemming dat ook dit<br />

weekend snel zal volgeboekt zijn.<br />

De inschrijvingen gebeuren op basis<br />

van binnenkomen van de voorschotten.<br />

De richtprijs voor deze vierdaagse is<br />

ca 340 à 350 euro p/p.<br />

Hierin is inbegrepen: vervoer per minibus,<br />

hotel met alle maaltijden, boottocht<br />

op de Waddenzee,<br />

3 dagen fietshuur, alle<br />

uitstappen, bezoek aan<br />

vogelringstation, retourbus<br />

op eiland, tocht met<br />

de Balgexpress, ... Enkel<br />

drank bij het avondmaal<br />

dient nog ter plekke<br />

afgerekend te worden.<br />

Luc Van Schoor is de<br />

gids, Marc Hofman<br />

verzorgt ter plekke de<br />

leiding<br />

Parnassia<br />

Foto: Luk Smets<br />

Info: 03/289 73 66 - luk.smets@<br />

telenet.be<br />

7<br />

Deelnemen? Stort dan snel een<br />

voorschot van 100 euro op<br />

979-6399607-37 van <strong>Natuurpunt</strong><br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> met als mededeling:<br />

Schier 2

---

8 Kalender<br />

Een vroege ochtend in het voorjaar.<br />

Het bos wordt wakker met een indrukwekkend<br />

ochtendconcert van de<br />

vogels. Maar welke vogels horen we<br />

allemaal? In deze cursus leren we de<br />

geluiden van de bos- en heidevogels<br />

kennen en hérkennen. Is het nu een<br />

koolmees of een zwarte mees, een<br />

groene specht of een zwarte of misschien<br />

wel een boomklever. Je leert<br />

er alles over in deze cursus. Naast<br />

een uitgebreide reeks geluiden krijg<br />

je ook van elke vogel wel een stukje<br />

film te zien.<br />

Om dit alles grondig onder de knie te<br />

krijgen, voorzien we zes lesmomenten.<br />

We starten op maandag 21 februari<br />

met de theorielessen, de praktijk<br />

voorzien we natuurlijk in de periode<br />

dat de bosvogels zich volop laten<br />

horen en in de maand dat ze nog<br />

behoorlijk gemakkelijk op te sporen<br />

zijn. En april - onze eerste volle<br />

lentemaand - is daarvoor dan wel het<br />

meeste geschikt.<br />

Koen Leysen, lesgever bij <strong>Natuurpunt</strong><br />

Educatie, zal de vier theorielessen<br />

voor zijn rekening nemen.<br />

Cursus Vogelzang in het bos<br />

Lesgevers: Koen Leysen, Danny Jonckheere, Wim Mertens<br />

Coördinatie: Ria Thys<br />

Danny Jonckheere<br />

en Wim Mertens<br />

verzorgen ieder een<br />

praktijkles.<br />

Praktisch:<br />

- De vier theorielessen<br />

gaan door op<br />

maandagen 21<br />

en 28 februari,<br />

14 en 21 maart<br />

in Zaal Moretus,<br />

Berkenrodelei 34<br />

Hoboken telkens<br />

van 19.30 u tot<br />

22.30 u.<br />

- De twee praktijklessen<br />

gaan door<br />

op zaterdag 2<br />

april van 9.30 u<br />

tot 12.30 u in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

en op zaterdag 30 april van<br />

9.30 u tot 12.30 u in het Cleydaelhof<br />

te Aartselaar<br />

Iedere vogelliefhebber kan aan deze<br />

cursus deelnemen. Wil je een opfrissing<br />

of voel je je nog leek, maar ben<br />

je geboeid door de prachtige vogelwereld<br />

tijdens je boswandelingen?<br />

Welkom!<br />

Paddenraapactie aan de rand van de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>….<br />

Helpende handen gevraagd !<br />

Danny Jonckheere<br />

Al vanaf het jaar 1985 zijn we<br />

in en aan de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

bezig met het organiseren van<br />

paddenoverzetacties om onze<br />

padden, kikkers en salamanders<br />

een veilige oversteek te garanderen.<br />

De maanden februari en maart<br />

zijn de maanden dat de padden,<br />

kikkers en salamanders hun<br />

voortplantingspoelen opzoeken<br />

om daar een partner te vinden.<br />

Dit gebeurt langs de zeer drukke<br />

Scheldelei en in de achterste<br />

straten van <strong>Polder</strong>stad en ook<br />

aan de drukke Schroeilaan, die<br />

ze dan moeten oversteken.<br />

Het is op deze plaatsen dat we<br />

deze dieren een handje zullen<br />

helpen om de straat over te<br />

steken. De dieren worden actief<br />

in hun wandeltocht rond 19 u<br />

en dit tot ca. 22 u. Bij regenachtig<br />

weer kan dit soms wel<br />

wat uitlopen.<br />

Dus we hebben jullie hulp zeer<br />

hard nodig om ze een handje te<br />

helpen met het oversteken van<br />

de straat.<br />

Voor verdere info: bel of mail<br />

Danny Jonckheere,<br />

0478/33 24 27 of<br />

jonckheeredesmedt@gmail.<br />

com<br />

Wil je inschrijven?<br />

Meld je deelname telefonisch of via<br />

mail aan Ria Thys, 03/289 73 66 -<br />

ria.thys@telenet.be en stort je deelnamebedrag<br />

op rek. 979-6399607-<br />

37 van <strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> met vermelding: Vogelzang in<br />

het bos. Leden <strong>Natuurpunt</strong> betalen<br />

27 euro, niet-leden betalen 35 euro.<br />

In dit bedrag is een lijvig cursusboek<br />

inbegrepen.<br />

Foto - Peter Hofman<br />

Zwarte mees

---

Kalender<br />

Kort wandelweekend in de Ardennen:<br />

Op zoek naar de oehoe<br />

Vrijdag 4 tot en met zondag 6 maart 2011<br />

Gids en leiding: Luk en Ria Smets-Thys<br />

Momenteel zitten we er nog volop<br />

in: winterse toestanden met onlangs<br />

nog een wekenlange vriesperiode<br />

... en wat kunnen we mogelijk nog<br />

verwachten?<br />

Maar begin maart loopt de winter<br />

toch stilaan ten einde. Nog even en<br />

de natuur herleeft. Hier en daar beginnen<br />

de vroege lentebloeiers hun<br />

kopjes boven de grond te steken.<br />

Dieren ontwaken uit hun winterslaap<br />

of worden weer actiever. Zo ook de<br />

vogels.<br />

Eén van de eerste vogelsoorten die<br />

we al in februari kunnen horen en<br />

zien zijn de uilen. Hier in Vlaanderen<br />

kunnen we op zoek trekken naar<br />

steenuil, kerkuil, ...<br />

Maar voor de oehoe moeten we in<br />

de Ardennen zijn. De oehoe (Bubo<br />

bubo) is de grootste uilensoort ter<br />

wereld. De vogel heeft zijn naam te<br />

danken aan zijn roepgeluid. Vooral<br />

in de late winter laat het mannetje<br />

zijn imposante “Whoeoh”-roep horen.<br />

Tijdens dit weekend zullen we het<br />

baltsgedrag, de roep en de paring<br />

van de oehoe observeren.<br />

Programma weekend:<br />

Vrijdagavond: aankomst op onze<br />

bestemming in Maredsous/Sosoye<br />

Zaterdag: wandeling in de omgeving<br />

van Dinant<br />

Zaterdagavond: we wonen een<br />

Nederlandstalige lezing bij over de<br />

oehoe. Daarna gaan we op zoek<br />

naar de oehoe onder leiding van<br />

een plaatselijke gids<br />

Zondagvoormiddag: wandeling in<br />

de streek<br />

Zondagnamiddag: halverwege de<br />

namiddag rijden we huiswaarts,<br />

zodat we tegen het avondeten<br />

weer in Antwerpen zijn.<br />

Praktisch:<br />

We logeren in een gezellige selfservice<br />

houten chalet met tweepersoonskamers.<br />

Badkamer dient<br />

gedeeld te worden met 2 andere<br />

kamers.<br />

In het deelnamegeld is inbegrepen:<br />

verblijf in de chalet (huur, lakenpakket,<br />

verwarming/electriciteit/water,<br />

schoonmaak en milieutaks), twee<br />

warme maaltijden, twee ontbijten,<br />

tweemaal picknick, zoektocht naar<br />

de oehoe + lezing met een plaatselijke<br />

Nederlandstalige gids, alle<br />

wandelingen.<br />

9<br />

De deelnameprijs op basis van gedeelde<br />

kosten voor dit weekend zal<br />

waarschijnlijk 125 euro zijn.<br />

We rijden met eigen auto’s. Deelnemers<br />

betalen aan de chauffeur de<br />

gebruikelijke vergoeding = 0,05 euro/<br />

km = ca 20 euro p/p<br />

Wens je deel te nemen? Schrijf dan<br />

snel in, want de plaatsen zijn beperkt.<br />

Info bij Luk en Ria Smets-Thys,<br />

03/289 73 66 - ria.thys@telenet.be<br />

Stort je deelnamegeld, zijnde 125<br />

euro op rekening 979-6399607-37<br />

van <strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

met als mededeling “Oehoe”

---

10 Verenigingsleven<br />

Algemene vergadering<br />

<strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> vzw<br />

Op 5 februari 2011 gaat de jaarlijkse algemene vergadering van onze vzw door. Al onze leden zijn hierop uitgenodigd.<br />

Ieder <strong>Natuurpunt</strong>lid van onze afdeling is immers statutair toegetreden lid van onze vzw. Onze vereniging heeft<br />

echter ook stemgerechtigde leden nodig. De drempel om stemgerechtigd lid te worden ligt echt niet hoog. Stuur<br />

een briefje of mailtje aan onze voorzitter met je kandidatuur. Enige voorwaarde om aanvaard te worden is dat je lid<br />

bent van onze afdeling.<br />

Agenda<br />

• Aanvaarding van nieuwe stemgerechtigde leden, eventueel ontslagen van stemgerechtigde leden.<br />

• Jaaroverzicht 2010 aan de hand van een uitgebreide diashow.<br />

• Financieel verslag 2010.<br />

• Begroting 2011.<br />

• Jaarvooruitblik 2011.<br />

• Verkiezing nieuwe bestuursleden. Voel je je geroepen onze bestuursploeg te versterken, aarzel dan niet je<br />

naam op te geven aan voorzitter Danny Jonckheere of penningmeester Luk Smets (zie blz 2).<br />

• Rondvraag.<br />

Na het officieel gedeelte staan onze voorzitter Danny en zijn vrouwke Ann klaar met een gezellige kwis.<br />

Onze kookploeg zal ons traditioneel verwennen met hapjes en drankjes.<br />

(voor praktische schikkingen: zie kalender 5 februari)<br />

Winkelkorting aan <strong>Natuurpunt</strong>leden<br />

Een nieuwe handelaar die een fikse korting geeft aan <strong>Natuurpunt</strong>leden:<br />

Kameleon, Vrasenestraat 24, 9120 Beveren, 03/775 19 61: 10 % korting op wandelschoenen en kledij zoals North<br />

Face, Wolfskin, ...<br />

A.S. Adventure geeft een korting van 5 % aan <strong>Natuurpunt</strong>leden. A.S. Adventure heeft ook een klantenkaart, de<br />

“Expolore More kaart”, waaraan enkele voordelen verbonden zijn. Vraag aan de kassa je <strong>Natuurpunt</strong>kaart te koppelen<br />

aan je klantenkaart. Dan wordt voortaan bij elke aankoop je <strong>Natuurpunt</strong>-korting automatisch verrekend, zelfs als je je<br />

lidkaart niet op zak hebt.<br />

Onze lidkaart leverde ons dit jaar al 68 euro kortingen op. Een lidmaatschap van <strong>Natuurpunt</strong> is dus ook een prima<br />

belegging! Zie ook http://www.hobokensepolder.be/lidmaatschap/kortingen.html<br />

Neem dus steeds je lidkaart mee als je gaat winkelen !<br />

Deze handelaars ondersteunen <strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Hartelijk dank aan onderstaande handelaars en bedrijven voor de financiële ondersteuning die<br />

we van hen krijgen voor de verdere ontwikkeling van ons natuurgebied<br />

Fietsenwinkel Hobobikes BVBA, Kapelstraat 137 2660 Hoboken Tel. 03/ 827 58 47<br />

BVBA Javebo, J. Stormstraat 29 2660 Hoboken Tel. 03/827 46 05<br />

Verzekeringen en beleggingen Alert N.V., Kioskplaats 60 2660 Hoboken Tel. 03/827 31 50<br />

Victor Van den Eede en Zonen, Houthandel, Oudestraat 101 2660 Hoboken Tel. 03/827 56 84<br />

Verzekeringskantoor Marc Van Ruymbeke, Frans Smekensstraat 7 2660 Hoboken Tel. 03/827 29 48<br />

Uurwerken, juwelen en optiek, Annik De Mey, Kioskplaats 81/83 2660 Hoboken Tel. 03/830 21 12<br />

Bacob-Dexia Bank, Kioskplaats 62 2660 Hoboken Tel. 03/827 51 53<br />

Centrale verwarming en sanitair Lamberechts bvba, Jan Van de Wervelaan 39 2660 Hoboken Tel. 03/830 29 75<br />

Beenhouwerij Van Der Keere, Kapelstraat 39 2660 Hoboken Tel. 03/827 53 01<br />

Tuinaanleg Huylebroeck, Jules Pauwelsstraat 50/52 2660 Hoboken Tel. 03/830 44 90<br />

Firma Procap, Plastieken dopjes, Schroeilaan 15 2660 Hoboken Tel. 03/830 40 00<br />

Taverne De Schorren, Graspolderlaan 32 2660 Hoboken Tel. 03/828 49 96<br />

Aan tafel BVBA, Fried Denayer, Pierre Van Den Eedenstraat 47 2660 Hoboken Tel. 03/828 53 28<br />

Gereedschappen Den Draaiboom, Antwerpsesteenweg 156-160 2660 Hoboken Tel. 03/828 57 04<br />

Meys Electro, Cuylitsstraat 17/19, 2018 Antwerpen Tel.03/237 65 66

---

Wie wil het prachtige natuurgebied mee helpen<br />

onderhouden?<br />

Heb je enkele dinsdagen tijd ?<br />

Kom dan een handje toesteken bij de Goudklompjes.<br />

Bij ons komen toevallige vrijwilligers, scholen, ...<br />

helpen.<br />

Voel je het al kriebelen ? Goed zo, lees dan verder !<br />

De Goudklompjes zoeken dynamische vrijwillige<br />

medewerkers die bereid zijn om:<br />

• te werken in de prachtige natuur van de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong><br />

• te werken met een groep vrienden van alle leeftijden,<br />

maar jong van hart<br />

• te werken samen met mannen en vrouwen, die ook<br />

hun mannetje kunnen staan<br />

• te werken in een sfeer van “als het niet af is vandaag,<br />

doen we volgende keer verder”<br />

Natuurbeheer<br />

Kom jij de Goudklompjes ondersteunen?<br />

De Goudklompjes werken voortaan op dinsdag !!!<br />

Vandaag, donderdag 18<br />

november 2010, kwam het<br />

“Hofke van Thys” in de <strong>Polder</strong><br />

werken.<br />

Gilbert VdV en ik waren rond 9.15<br />

u paraat om alles klaar te zetten<br />

en stipt om 9.30 u marcheerden 75<br />

kids van t’ Hofke + 5 begeleiders (Mr<br />

Piet was weerhouden) de weg van<br />

PROCAP op.<br />

Na een inleiding en algemene uitleg<br />

- ook André VL kwam ons vervoegen<br />

en kon zijn kennis van de <strong>Polder</strong><br />

aan de kids tonen - werden er twee<br />

groepen gemaakt<br />

- één groep ging met de begeleiders<br />

wandelen (André zette hen<br />

een stuk op weg)<br />

- de tweede groep trok met Gilbert<br />

en mezelf + begeleiders het centrale<br />

gedeelte in.<br />

Normaal was de afspraak 3 groepen.<br />

11<br />

De Goudklompjes werken elke DINSDAG vanaf 9.30 u tot<br />

ongeveer 14 u.<br />

De werkzaamheden omvatten:<br />

• maaien en onderhouden van wandelpaden<br />

• maaien van ruimtes voor de fauna en flora<br />

• onderhouden van grachten<br />

Hiervoor beschikken we over het nodige materiaal zoals<br />

maaibalk, bosmaaiers, boomzagen, elektriciteitsgroep, ...<br />

Dus ik weet dat je nu contact gaat opnemen met<br />

• Gilbert Van de Velde, tel 03 825 12 75 -<br />

gilbert0vandevelde@gmail.com<br />

• André Van Langenhove, tel 0486 82 68 22 -<br />

andre.van.langenhove@base.be<br />

• Via http://wijvandepolder.be/goudklompjes.php<br />

Twee werkdagen uit het leven van onze Goudklompjes<br />

Roger Desmedt<br />

Maar gezien de weeromstandigheden<br />

(wel koud, maar gelukkig droog),<br />

speelde men op veilig, om zodoende<br />

vroeger naar de school te kunnen<br />

trekken.<br />

De werkers ruimden resten van houtafval<br />

op in het “Vergeten end”. Deze<br />

resten waren blijven liggen bij vorige<br />

opruimacties en moesten bijeengebracht<br />

worden in een grote houtwal.<br />

Foto - André Van Langenhove

---

12 Natuurbeheer<br />

Rond 11 u wisselen de groepen.<br />

- werkers gaan wandelen<br />

- wandelaars werken de werkplek<br />

verder af.<br />

Rond 12.30 u komen de Thys – kids<br />

reeds aangestapt met de kar, kruiwagen<br />

en materiaal netjes in de bakken,<br />

waarna Gilbert en ik afsluiten en<br />

het materiaal opbergen.<br />

Wat ik tot nu toe zag, was een enthousiaste<br />

groep. Als alles straks OK<br />

is, zal dit zeker een geslaagde (iets<br />

kortere) dag zijn geweest.<br />

De jongeren waren zeer enthousiast,<br />

blozende gezichten en ….. bij sommigen<br />

zeer vuile kledij.<br />

De begeleiders waren tevreden.<br />

Na afscheid en dankwoordjes, gingen<br />

Gilbert en ik even kijken op de<br />

werkplek.<br />

Dat was een leuke verrassing, alles<br />

was opgeruimd - dit maakt het voor<br />

ons (de oudjes) volgende keer heel<br />

gemakkelijk.<br />

Al het afvalhout lag netjes op de<br />

houtwal, er was geen materiaal<br />

achtergebleven en de loopzone en<br />

grasveld tussen werkplek en houtwal<br />

was netjes opgeruimd.<br />

Bedankt begeleiders en zeker de<br />

jongeren, voor deze noeste arbeid<br />

Jullie mogen nog komen.<br />

Spreek gerust af in maart, april of<br />

mei.<br />

Misschien kunnen jullie wel, uw eigen<br />

veldje (Thys – veld ??) voortaan<br />

onderhouden. Gilbert heeft reeds<br />

een plek op het oog.<br />

Afgesproken ?<br />

De Goudklompjes (= werkgroep) en<br />

<strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> zijn<br />

jullie zeer erkentelijk.<br />

Vandaag, woensdag 8 december<br />

2010, werden werken<br />

uitgevoerd aan de Moerelei<br />

(grens Hoboken - Hemiksem)<br />

Dit was dus op verplaatsing, daarom<br />

geen SIBLO’ers en<br />

ook geen PASSA-<br />

GE’rs (sorry)<br />

Onder leiding van<br />

onze voorzitter, die<br />

ook verhuiswagen<br />

speelde en 6 Goudklompjes,<br />

werd de<br />

weide van <strong>Natuurpunt</strong><br />

terug vakkundig<br />

afgepaald.<br />

Door een geweldige<br />

uitvinding van “herr<br />

Franz” werd het<br />

palen plaatsen een<br />

makki. Sorry Franz dat jouw werkstuk<br />

het niet de volledige tijd uithield,<br />

maar ik denk dat wij iets te krachtig<br />

zijn (ondanks de leeftijd) voor jouw<br />

laswerk.<br />

Na een heerlijke borrel (bedankt<br />

Franz en Adri) en lekkere koffiekoeken<br />

(bedankt voorzitter) vlogen we er<br />

terug in.<br />

Het draden spannen werd geleid<br />

door onze “specialisten” Paul en<br />

Michel. Vooral deze laatste kende<br />

weer zijn eigen krachten niet, zodat<br />

we de afstand en breedte van de<br />

poort verschillende malen moesten<br />

aanpassen, zo hard werd er aan de<br />

palen getrokken !!<br />

Bij het bekijken van ons werk, moesten<br />

we eerlijk bekennen - we zijn<br />

tenslotte amateurs - dat we het nog<br />

niet zo slecht hadden gedaan.<br />

Na de opruim en het afladen van<br />

het gereedschap aan de container,<br />

lonkte een heerlijke douche en ….<br />

frisse dronk.<br />

Een heerlijke, koude, drukke, maar<br />

aangename woensdag was weeral<br />

voorbij.<br />

Tot de volgende in de <strong>Polder</strong>. Met de<br />

kids van SIBLO en misschien ook<br />

iemand van de Passage?<br />

Zin om mee te werken na het<br />

lezen van de enthousiaste<br />

verhalen, die wijzen op hard<br />

werken, maar ook veel plezier<br />

en blijkbaar ook culinaire verwennerijtjes?<br />

Neem dan zeker contact op<br />

met André of Gilbert!<br />

Raster plaatsen op ons gebiedje aan de Moerelei<br />

Foto Paul Van den Broecke

---

Voor het vijfde achtereenvolgende<br />

jaar kwam de trektelpost <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> in aktie langs de Scheldedijk.<br />

Voor de eerste maal werd ook in het<br />

voorjaar geteld. Dat resulteerde in<br />

een totaal van 39 tellingen met 160<br />

teluren, wat een stuk meer is dan<br />

vorige jaren (zie ook conclusie)<br />

Vrijwilligers overal te lande volgen in<br />

het najaar (en meer en meer ook in<br />

het voorjaar) de vogeltrek op.<br />

Heel wat telposten worden wekelijks<br />

bemand en al die resultaten vind je<br />

op de website trektellen.nl.<br />

Per land en telpost vind je een<br />

overzicht van de vogeltrektellingen<br />

uit vooral Vlaanderen en Nederland,<br />

maar ook uit Frankrijk, Spanje en<br />

Engeland. Je vindt er dagtotalen en<br />

jaartotalen per telpost, overzichtskaarten<br />

van Vlaanderen en Nederland<br />

per soort en per telpost en zo<br />

veel meer.<br />

Belangrijke momenten in 2010 waren<br />

de internationale simultaantellingen<br />

in het kader van Eurobirdwatch die<br />

plaatsvonden op 2 en 24 oktober<br />

2010. Maar dé echte hoogtepunten<br />

voor de waarnemers van telpost HP<br />

waren ongetwijfeld enkele onvergetelijke<br />

tellingen met veel doortrekkers,<br />

nieuwe of bijzondere vogelsoorten.<br />

Er daagden het voorbije jaar (vooral<br />

najaar) meer tellers op dan vorige jaren.<br />

Deze medewerking en de prima<br />

sfeer zorgden ervoor dat de trektellingen<br />

alles behalve saaie bedoeningen<br />

waren.Getuige daarvan ook<br />

de leuke anekdotes die we hierbij<br />

voegen als illustratie.<br />

Om een idee te geven hoe de resultaten<br />

van van onze trektelpost HP<br />

kaderen in een breder geheel, wil ik<br />

eerst kort de jaarlijkse trekbewegingen<br />

over ons land beschrijven.<br />

Volgens schattingen trekken elk<br />

voor- en najaar ongeveer 50 miljoen<br />

vogels zichtbaar over België en<br />

Nederland.<br />

Natuurstudie<br />

Vogeltrektellingen 2010<br />

Telpost: <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Luc Van Schoor met “tikhulp” van Sonja Van Kerckhove<br />

Maar lang niet alle vogels komen op<br />

zichthoogte voorbij gevlogen. Een<br />

groot aantal, waaronder de meeste<br />

insecteneters, komt door gedurende<br />

de nachttrek, en een ander deel<br />

vliegt op grote hoogte (tot soms<br />

500m of meer) en daarmee buiten<br />

het bereik van verrekijkers en telescopen.<br />

In totaal lijken er daardoor tijdens de<br />

trekperiode ongeveer 100 tot 150<br />

miljoen vogels (!) over Nederland en<br />

België te vliegen. Het is duidelijk dat<br />

iedere vogelsoort een eigen trekgedrag<br />

vertoont. Vogels als Zanglijster,<br />

Grasmus en Zwartkop trekken vooral<br />

’s nachts door. In de vroege ochtenduren<br />

zien we vooral vinken en piepers<br />

doortrekken. Thermiekzoekers<br />

zoals Buizerd en Ooievaar hebben<br />

dagwarmte nodig voor hun verplaatsing<br />

en trekken meestal later op de<br />

dag door. De hoogte waarop gevlogen<br />

wordt, is deels soortafhankelijk<br />

en deels weersgebonden. Bij tegenwind<br />

komen er meer laagvliegende<br />

vogels in beeld; bij staart/rugwind<br />

gaan ze hoger vliegen. Dit betekent<br />

dat we in het voorjaar bij noordelijke<br />

(tegen)wind en in het najaar bij<br />

zuidelijke tot westelijke (tegen)wind,<br />

meer laagvliegende trekvogels te<br />

zien krijgen.<br />

Over het algemeen verkiezen trekvogelshogedrukweer.<br />

Rustige<br />

weercondities<br />

genieten de<br />

voorkeur.<br />

Migrerende<br />

roofvogels zijn<br />

grotendeels<br />

afhankelijk van<br />

thermiek en<br />

zullen op een<br />

sterk thermische<br />

dag doortrekken,<br />

zodat ze<br />

gemakkelijk op grote<br />

hoogte kunnen zweven.<br />

Belangrijkste vogeltrekbanen<br />

in Belgie (zie nevenstaand figuur)<br />

13<br />

De gemiddelde trekrichting van<br />

de meeste zangvogels tijdens de<br />

najaarstrek is ZW. Wanneer we het<br />

doortrekpatroon voor alle soorten in<br />

België bekijken, aan de hand van<br />

uurgemiddelde van 18 september<br />

t/m 8 november = de periode van<br />

de trektellingen in de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong>, dan onderscheiden we 3<br />

opvallende ZW gerichte trekbanen<br />

door ons land.<br />

1. De belangrijkste en gestuwde<br />

trekbaan loopt langs de Vlaamse<br />

kust in de richting N-Frankrijk en<br />

Cap Gris Nez. Het uurgemiddelde<br />

van de 4 trektelposten samen<br />

(Het Zwin, De Fonteintjes, Duinburg<br />

en Duinen Raverszijde) is<br />

1811 vogels. Bijv. het uurgemiddelde<br />

van trektelpost De Fonteintjes<br />

berekend op 848 teluren, is<br />

1370 vogels.<br />

2. Een tweede belangrijke trekbaan<br />

loopt langs de grensstreek Maasvallei/Oost-Limburg-Famenne-<br />

Maasvallei/NO Frankrijk met het<br />

gemiddelde van 1082 vogels/uur.<br />

3. De met onze telpost gerelateerde<br />

route via Noorderkempen-Scheldevallei-Vlaamse<br />

Ardennen met<br />

gemiddeld 791 vogels per uur<br />

waarbij het duidelijk is dat trektelposten<br />

die in een landelijke

---

14 Natuurstudie<br />

omgeving gelegen zijn, een hoger<br />

uurgemiddelde halen dan de meer<br />

stedelijk gesitueerde trektelposten.Ter<br />

illustratie geven we de<br />

uurgemiddelden van vier telposten<br />

die langs de ZW as gelegen<br />

zijn: Den Hees (Noorderkempen):<br />

1027 vogels/uur. Achterbrug<br />

Wuustwezel (Noorderkempen):<br />

803 vogels/uur, <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

(Antwerpen): 648 vogels/uur<br />

en Fort Bornem: 857 vogels /uur<br />

Bij trektelpost <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

dient ook vermeld te worden dat<br />

soorten als Kokmeeuw en Canadese<br />

gans, die elders in uurgemiddelde<br />

worden opgenomen, sinds oktober<br />

2008 niet meer geteld worden.<br />

Indien Kokmeeuw met enkele honderden<br />

tot maximum 2000 vogels op<br />

één voormiddag (sic Bert Mertens<br />

2007) mee wordt geteld, zou het uurgemiddelde<br />

met 100 vogels kunnen<br />

stijgen tot ca 750 vogels/uur<br />

De vogeltrek door Vlaanderen<br />

verloopt uiteraard in een veel breder<br />

front dan de drie vermelde trekbanen.<br />

Daarbij is het vermeldenswaard<br />

dat de meeste steltlopers langs de<br />

kust vliegen en het gros van lijsters,<br />

Houtduiven, Kraanvogels en roofvogels<br />

(vb Buizerd en Wespendief)<br />

een meer oostelijke baan (oostelijk<br />

Limburg en Oostkantons) volgen.<br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>: aantallen per<br />

trekbaan in relatie met windrichting.<br />

Aan de hand van de trektellingen<br />

tijdens het najaar kunnen we op de<br />

trektelpost <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> 2 trekbanen<br />

onderscheiden:<br />

• De trekbaan langs de linker<br />

Schelde-oever (LO) die in ZW<br />

richting loopt via Noordkasteel-<br />

LO-Burcht-Kruibeke- Temse. De<br />

aantallen trekvogels die deze<br />

baan volgen tijdens het najaar,<br />

zijn het talrijkst bij ZW tot NW<br />

wind. Bij dergelijke windrichtingen<br />

schat ik de zichtbare trek grosso<br />

modo op 70% langs LO en 30%<br />

langs RO/<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

• Bij zuidelijke en oostelijke windrichtingen<br />

wordt de trekbaan<br />

langs rechteroever-<strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> meer gefrekwenteerd. De<br />

max. aantallen die langs deze<br />

baan passeren, liggen echter<br />

gemiddeld wel een stuk lager dan<br />

deze welke de linker Schelde-oever<br />

volgen bij westelijke winden.<br />

Hetzelfde patroon kunnen we iets<br />

zuidelijker ook vaststellen. Zo is bv.<br />

het aantal doortrekkende zangvogels<br />

in Kruibeke Noord (verlengde<br />

LO trekbaan) hoger dan langs de<br />

trektelpost Kruibeekse <strong>Polder</strong> (5<br />

km ten zuiden van de HP langs de<br />

Schelde). Vermoedelijk vermijden<br />

een niet onaanzienlijk aantal trekvogels<br />

het centrum van Antwerpen. Het<br />

grotere aantal vogels dat zowel ten<br />

westen langs LO als langs de oostkant<br />

(Mortsel/Aartselaar) doortrekt,<br />

bevestigt deze stelling.<br />

Opmerking bij de verslagen van<br />

Foto Sonja Van Kerckhove<br />

de voor-en najaartellingen:<br />

Bij het relaas van de 39 trektellingen<br />

koos ik telkens voor een korte<br />

beschrijving zoals ze te lezen zijn als<br />

opmerking<br />

onder de trektelgegevens op de site<br />

www.trektellen.nl Deze vorm van<br />

verslaggeving, als een soort dagboek,<br />

leek me voor buitenstaanders<br />

vlotter leesbaar en minder saai dan<br />

een droge opsomming van soorten<br />

en aantallen.<br />

Voorjaarstrektellingen 2010<br />

Voor de allereerste keer werden in<br />

het voorjaar, van half apil tot half<br />

mei, trektellingen gehouden langs de<br />

HP en dit op aanraden van Erik Van<br />

Bogaert van trektelpost Kruibeekse<br />

<strong>Polder</strong> (5 km zuidelijker).<br />

De voorjaarstrek is sterk weersge-<br />

bonden. Ze verloopt merendeels tussen<br />

begin april en half mei. Natuurlijk<br />

zijn er zomervogels zoals bv. Tjiftjaf,<br />

die vroeger terugkeren naar hun<br />

broedplaatsen. Deze soort zoals de<br />

meeste insectenetende zangvogels,<br />

trekken vooral ’s nachts en worden<br />

bijgevolg zelden waargenomen<br />

tijdens de tellingen.<br />

De voorjaarstrek verloopt - onder<br />

geschikte weersomstandigheden<br />

- sneller en mogelijk nog geconcentreerder<br />

dan de najaarstrek. De<br />

aantallen liggen beduidend lager dan<br />

die tijdens de najaarstrek.<br />

Het voorjaar is de beste periode<br />

om een aantal soorten, waaronder<br />

zomervogels als Zwarte wouw,<br />

Visarend, Boomvalk, Gierzwaluw,<br />

Zwartkopmeeuw, Zomertortel en<br />

Gele kwikstaart, waar te nemen.<br />

Voorjaarstrektellingen vergen meer<br />

geduld voor de waarnemers maar<br />

enkele toppers maakten dit ruim<br />

goed.<br />

Dus ook in de HP voor herhaling<br />

vatbaar.<br />

Het weer<br />

Tijdens de eerste vier teldagen<br />

hadden we te maken met vrij koude<br />

morgende bij een NW tot NO wind<br />

en open tot half bewolkt weer.Van 24<br />

april t/m 1 mei draaide de wind van<br />

Oost naar ZW bij overwegend zonnig<br />

weer en temperaturen die rond<br />

de middag opliepen tot max. 21°C<br />

(28/04).<br />

Na een grotendeels bewolkte 1ste

---

mei draaide de lichte wind van ZW<br />

naar NO bij half tot licht bewolkt<br />

weer en koudere morgenden met<br />

temperaturen van 4 tot max 12°C. Bij<br />

rugwinden of windstil weer werden<br />

ongetwijfeld veel hoogvliegende vogels<br />

gemist. Vooral bij onbewolkt tot<br />

lichtbewolkt weer trokken aardig wat<br />

zangvogels hoog over (100 tot 200m<br />

hoog) die meestal niet of alleen auditief<br />

werden waargenomen.<br />

Voorjaar : belangrijkste trekwaarnemingen<br />

per dag/telling<br />

18/4 Tijdens de allereerste voorjaarstrektelling<br />

werden zeker een<br />

niet onbelangrijk deel hoogvliegende<br />

vogels tegen een staalblauwe<br />

hemel (zonder vliegtuigen<br />

wegens IJslands vulkaanstof ! )<br />

gemist.Een Smelleken dook van<br />

zeer hoog naar prooi (?) nabij<br />

Burcht. Een wijfje Bruine kiekendief<br />

vloog over Broekskot en drie<br />

Beflijsters samen over de <strong>Polder</strong>.<br />

We noteerden ook 49 Regenwulpen<br />

waaronder een groep van 26,<br />

en niet minder dan 34 Zwartkopmeeuwen<br />

waaronder een groepje<br />

van 10. In een struik langs de<br />

Scheldedijk zong een vroege Tuinfluiter<br />

bij een zomers aandoend<br />

weertje.<br />

20/4 Bij ZW tot W-wind was er er<br />

nauwelijks trek te zien. Wel nog<br />

11 Zwartkopmeeuwen en 4 Boerenzwaluwen.<br />

In de omgevende<br />

HP noteerden we naast roepende<br />

Waterral en Dodaars, een zangpost<br />

van Blauwborst, de eerste<br />

zingende Grasmussen, een man<br />

Rietgors met nestmateriaal en een<br />

mooie witte Grasparkiet die de<br />

Schelde overvloog en neerstreek<br />

De wonderbaarlijke vermenigvuldiging..<br />

Natuurstudie<br />

in een nabijgelegen populier.<br />

22/4 Eigenlijk was er slechts<br />

tussen 10 en 12 u sprake van<br />

enige zwaluw- en roofvogeltrek.<br />

Geduldig solo speurwerk leverde<br />

toch nog een leuk lijstje op met<br />

verschillende nieuwkomers voor<br />

dit jaar, zij het dan meestal ver en/<br />

of hoog overvliegend. Bij de zwaluwen<br />

vermelden we een groepje<br />

van drie, Boeren-Oever(4)-en<br />

Gierzwaluw die samen doortrokken<br />

en bij de 35 Gierzwaluwen<br />

een groep van 28 die met thermiek<br />

hoogte zochten. 1e Zomertortel<br />

over HP, wijfje Beflijster en 2<br />

Huiszwaluwen over Schelde, man<br />

Tapuit langs LO, wijfje Bruine kiek<br />

(10.32 u) en 2 Boomvalken (11.33<br />

u) hoog over.<br />

23/4 Bij een zonnig maar fris<br />

weertje met lichte NOwind trokken<br />

23 Dwergmeeuwen rond 8 u door.<br />

Verder nog oa 1 Boomvalk ,10<br />

Zwartkopmeeuwen, 2 Zomertortels,<br />

6 Regenwulpen en 1 Europese<br />

Kanarie. De zwakke trek viel<br />

stil rond 10 u en bij een toenemende<br />

NO-wind lieten de roofvogels<br />

ook verstek gaan. Ter plaatse was<br />

oa een Gekraagde roodstaart en<br />

een Gele kwikstaart present.<br />

24/4 11 Dwergmeeuwen volgden<br />

de Schelde. Boerenzwaluwen<br />

(69) en Gierzwaluwen (40) trokken<br />

regelmatig door, 3 Beflijsters<br />

vlogen samen langs LO,<br />

man Wielewaal (1e waarneming<br />

telpost HP) om 9.45 u mogelijk<br />

neergestreken in populierenbos.<br />

Waarschijnlijk dezelfde vogel werd<br />

enkele dagen later nog gehoord<br />

tijdens vroegochtendwandelingen.<br />

Je moet wel een beetje gek zijn om op een zondagochtend om 6.30 u uit je<br />

bed te kruipen en dan wat vogels te gaan tellen om 7.15 u op de Scheldedijk.<br />

Ik geef het toe. Maar omdat ik niet de enige ben met dit wat afwijkend<br />

gedrag, dacht ik dat deze moeite beloond mocht worden:” ’t Is zondag en dan<br />

eten we koffiekoeken”:<br />

Snel nog langs onze bakker, 15 koffiekoeken ( niet teveel want Luc is aan ’t<br />

regiemen :-) ingepakt, betaald en even snel weer weg.<br />

Daar stond ik dan op de dijk te turen, hopend op de komst van nog enkele<br />

tellers want die koeken kreeg ik nooit alleen op. En ja daar verscheen Luc met<br />

verrekijker, telescoop en….een doos koffiekoeken.<br />

Later op die dag kwam ook nog Ferdinand Van Ginderen langs met verrekijker,<br />

telescoop en….. koffiekoeken. Uiteindelijk waren we die dag met een vijftal tellers<br />

en 29 koffiekoeken .<br />

Honger hebben we die dag niet gehad. Jan Rose<br />

15<br />

Om 10u20 trok een Zwarte wouw<br />

(1e waarn.telpost HP) over HP en<br />

verder thermiekend naar ZO.<br />

27/4 Trek ? Bij een zonnig en<br />

zacht lenteweertje was er nauwelijks<br />

trek te zien.Langs de Schelde<br />

waren 4 Visdiefjes aktief.<br />

28/4 Tegen beter weten in nog<br />

een uurtje langer staan ‘zonnen’<br />

dan gisteren....met hetzelfde<br />

resultaat....zeer mager groepje<br />

van 12 Brandganzen naar Z.,en<br />

kwakende groene kikkers op<br />

Plevierenhoek. Tientallen Kauwen,<br />

Kokmeeuwen, Eksters, Zwarte<br />

kraaien en Spreeuwen niet meer<br />

geteld....fourageren of sleuren met<br />

nestmateriaal, zowel langs HP<br />

als langs LO. 2 Kokmeeuwen met<br />

nestmateriaal overvliegend naar<br />

ZO (?)<br />

1/5 Weer weinig trek met enkele<br />

uitschieters:Boomvalken 2+1 hoog<br />

over LO, 2 Lepelaars laag over HP<br />

(8u55) naar ZO.<br />

5/5 153 Gierzwaluwen de<br />

meeste in twee golven (8.45-<br />

9.15 u/10.30-11u) doortrekkend.<br />

2 Boomvalken samen over om<br />

9.35 u. Baltsende Scholekster<br />

langs LO.<br />

6/5 1 Zomertortel en 156 Gierzwaluwen<br />

waren de opvallendste<br />

soorten bij een koude NO wind<br />

Een slanke vogel in rechtlijnige<br />

vlucht met diepe vleugelslagen<br />

leek sterk op Kleinste jager. Werd<br />

even door één van 3 kruisende<br />

Kokmeeuwen lastig gevallen. Door<br />

de vrij grote waarnemingsafstand<br />

(ca 2 km) en tegenlicht heb ik<br />

geen details van vederkleed kunnen<br />

waarnemen, zodat de<br />

waarneming onder de twijfelgevallen<br />

resulteert. De Kleinste<br />

jager is een zeldzame<br />

doortrekker in het binnenland.<br />

15/5 Laatste voorjaarstrektelling<br />

langs HP na een<br />

week met koud weer (N.<br />

winden) Boven Burcht e.o.<br />

geregeld 50- tal Gierzwaluwen.<br />

Eerst 2 Boomvalken en<br />

nadien 1 Wespendief over<br />

(10u05). Balts van Sperwer<br />

en Buizerd, 1 koppel. Bergeend<br />

met 8 pulli op Schelde.

---

16 Natuurstudie<br />

Najaarstrektellingen 2010<br />

De najaarstrek 2010 was zeer gevariëerd<br />

met een aantal topdagen,<br />

maar ook met trektellingen die eerder<br />

mager uitvielen. Dit verloop, dat ons<br />

al genoegzaam bekend is van vorig<br />

jaren, is sterk weersgebonden.<br />

Trekdagen met een lichte- tot matige<br />

tegenwind, ZO tot ZW, en afwisselende<br />

bewolking, geven zeker na<br />

een periode van ongunstig trekweer,<br />

grotere aantallen trekvogels in oktober/november.<br />

Dat was het geval<br />

op 1 oktober (3068 vogels) en zeker<br />

op 3 oktober met een maximum van<br />

11.364 vogels met een uurgemiddelde<br />

van 1748 vogels (op 6 ½ uur).<br />

Dit hoge aantal was grotendeels te<br />

danken aan de doortrek van meer<br />

dan 9000 Vinken ( Zie apart item<br />

over de VINK)<br />

Andere goede dagen met grotere<br />

aantallen waren: 10 oktober (3949<br />

vogels), 31 oktober (5546 vogels) en<br />

8 november (9939 vogels).<br />

Op deze topdagen was het telkens<br />

half tot licht bewolkt weer met een<br />

ZO tot zuidenwind, bij frisse tot vrij<br />

koude ochtendtemperaturen.<br />

Het weer<br />

Van 18 t.e.m. 21 september was<br />

het licht tot zwaarbewolkt weer met<br />

zwakke veranderlijke of ZW wind en<br />

middagtemperaturen die opliepen<br />

tot 16°C. 22 sept was een warme<br />

bijna windloze zomerdag met temperaturen<br />

tot 23°C. Van 24 tot 25<br />

september draaide de wind van ZW<br />

tot NW en nam toe tot 4Bf bij een<br />

wisselende bewolking met buien en<br />

een dalende temperatuur tot max.<br />

14°C. Op 27 tot 29 september was<br />

het grotendeels bewolkt en grijs weer<br />

bij een zwakke O tot NO wind en<br />

max temperaturen rond 15°C. Vanaf<br />

1 oktober draaide de zwakke NO<br />

wind naar Z en nam toe tot matig bij<br />

een zonnig en later zwaar bewolkt<br />

weertype en temperaturen tot 18°C.<br />

3 oktober was een prima trekdag bij<br />

een half open en hoge bewolking en<br />

toenemende (2-4 Bf) ZO tot O wind<br />

en een warme 24 °C. Van 5 tot 10<br />

okt. draaide de zwakke wind naar<br />

NO en N en bracht ons een zwaar<br />

betrokken en mistig weer waarbij op<br />

9 okt. de zon terug de bovenhand<br />

kreeg bij oplopende temperaturen tot<br />

19°C. Vanaf 11 okt hadden we te maken<br />

met een schrale toenemende N<br />

tot NO wind bij een heldere tot lichtbewolkte<br />

hemel en dalende temperaturen<br />

tot max. 7°C. op 17 okt. Op<br />

24 okt was het half tot zwaarbewolkt<br />

met enkele buien bij een matige ZW<br />

wind en max. 10°C. Ook op 26 t.<br />

e.m. 28 okt. bleef het grotendeels<br />

bewolkt bij een matige ZW tot Z wind<br />

en licht oplopende temperaturen tot<br />

12°C<br />

Van 29 okt. tot 3 nov. evolueerde het<br />

weer van vrij zacht (14°C) weer bij<br />

een gedeeltelijk tot zwaar bewolkte<br />

hemel met lichte regen (31 okt) en<br />

lichte tot matige wind naar een zacht,<br />

zwaar bewolkt en winderig weer (4-5<br />

Bf ZZW) op 3 nov. De laatste teldagen<br />

draaide de in kracht toenemende<br />

wind weer naar het NO en op 8 nov<br />

naar het ZO bij een zwaar bewolkte<br />

hemel met spaarzame opklaringen of<br />

gesluierde zon, wat leidde tot kouder<br />

weer met een max. van 7°C.<br />

Najaar: belangrijkste trekwaarnemingen<br />

per dag/telling<br />

18/9 De eerste trektelling van dit<br />

najaar begon goed met een plaatselijke<br />

Slechtvalk in duikvlucht<br />

achter reisduif (8u08). Bij een<br />

zacht en lichtbewokt weer schoot<br />

de thermiekgebonden roofvogeltrek<br />

in gang vanaf 11 u (echte uur<br />

10 u!) en ging, zo te zien, nog<br />

door na het beëindigen van de<br />

telling. Buizerd 23 exx , 6 in één<br />

bel samen met Sperwer (12u50),<br />

2 wijfjes Bruine kiek om 13u02<br />

hoog over. 2 Boomvalken, 1ste<br />

Kleine zilverreiger en de enige 2<br />

Zwarte sterns van dit jaar. Zwakke<br />

zangvogeltrek 3 zwaluwsoorten (1<br />

Oever-, 37 Boeren- en 4 Huiszwaluwen)<br />

vooral rond betonbedrijf op<br />

LO. Vroege Sijsjes(12) 2 Zomertortels<br />

laag over LO. 30 Wulpen<br />

deze keer ook richting NW. Zingende<br />

Tjiftjaf in HP.<br />

19/9 Zeer zwakke trekmorgen<br />

bij een grotendeels bewolkt weer.<br />

Uitschieters waren de groepjes<br />

van 36 Tureluren en 7 Groenpootruiters,<br />

een IJsvogel vloog<br />

langs Scheldeoever. Valk spec en<br />

zwaluwen spec vlogen buiten determinatieafstand.<br />

Bontbekplevier<br />

auditief langs Schelde waargenomen.<br />

21/9 Grijs en zeer nevelig weer:<br />

trektelling voortijdig beëindigd<br />

wegens slecht zicht en ontbreken<br />

van trek<br />

22/9 Soortenrijke (49) telling die<br />

enkele leuke waarnemingen opleverde.<br />

Eerste groepen Aalscholvers<br />

totaal 230 met linies van 71<br />

en 83 exx als max. Opmerkelijke<br />

doortrek van 46 Blauwe reigers in<br />

drie linies, zowat om het half uur:<br />

10 exx. 8.58 - 21 exx.9.30 - 14<br />

exx.10.02) Grote Zilverreiger 3<br />

(waarvan 2 om 8.58u samen met<br />

Bl.reigers) Bruine kiekendief koppel<br />

(10.01u) 2 Boomvalken solitair<br />

over LO. Eerste 3 Kruisbekken en<br />

1 Waterpieper. Aantal hoogovervliegende<br />

en onzichtbare piepers<br />

en kwikken waarschijnlijk gemist.<br />

Grote zilverreiger - Foto Jan Rose<br />

99 Boerenzwaluwen en 5 Huiszwaluwen<br />

passeerden de revue.<br />

Ter plaatse: jagende Slechtvalk en<br />

IJsvogel in de <strong>Polder</strong><br />

23/9 Zwakke trek die vanaf 10<br />

u, uitgezonderd Aalscholvers<br />

stilviel. 2 Bruine kiekendieven,<br />

beiden wijfjes (9.11 en 9.33 u) Een<br />

IJsgors vloog roepend pal over.<br />

Aalscholvers (332exx) vooral tussen<br />

11 en 12 u met grootste linies<br />

78 exx (11.12u) en vooral 157 exx<br />

in drie linies (11.40u, verder de<br />

eerste 2 Boomleeuweriken van het<br />

seizoen. Ter plaatse Boompieper,<br />

Zwarte Roodstaart en weer IJsvogel.<br />

24/9 Zeer rustige morgen met<br />

slechts 476 vogels op een kleine<br />

4 uur. Mogelijk hebben we een<br />

paar vogels gemist, maar ’t zullen<br />

er niet veel zijn ....een paar dus.<br />

UItschieters waren 1 Grote zilverreiger<br />

en 3 Grote gele kwikstaarten.

---

25/9 Zeer zwakke en soms hoge<br />

trek Aalscholvers (329) ca 300 m<br />

hoog met grootste groep 93 exx.<br />

Uitschieters waren 1 Grote zilverreiger<br />

en later nog 4 Kruisbekken<br />

die samen overvlogen. Een Havik<br />

verscheen even boven de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong>.<br />

27/9 Minder trek is nauwelijks<br />

denkbaar. Wel de eerste Koperwieken<br />

(4), 2 Tapuiten samen<br />

door, groep van 50 Pimpelmezen<br />

en een pieper spec die roepend<br />

de Schelde overtrok en mogelijk<br />

een Grote pieper was, waren zowat<br />

de uitschieters. Het windstil en<br />

bewolkt weertje scheen roofvogels<br />

ook niet te aktiveren.<br />

29/9 Mistige morgen die aanvankelijk<br />

vooral auditieve waarnemingen<br />

liet optekenen wat<br />

ongetwijfeld een ondertelling<br />

van vnl piepers en kwikstaarten<br />

teweeg bracht. De mogelijke trekkers<br />

langs LO werden niet geteld.<br />

Vanaf 11.30 kwam er wat meer<br />

licht in de grijze massa wat meer<br />

betrouwbare aantallen opleverde.<br />

Naast de eerste Kepen (5) en<br />

Veldleeuweriken(17), kwamen<br />

ook een 1e j. wijfje Bruine kiek<br />

(9.09) wijfje Smelleken (10.47),<br />

Boomvalk (10.52) en een hoogoverglijdende<br />

roofvogel spec (?)<br />

in de kijker. Vermeldenswaard is<br />

ook een groepje van 9 Zwartkopmeeuwen<br />

(2 2ej + 7 1e j.) dat de<br />

Schelde stroomopwaarts volgde.<br />

Over dromen en wensen…<br />

Er zijn zo van die trekteldagen<br />

die al eens wat rustiger zijn dan<br />

andere. De aantallen zijn wat<br />

minder, evenals het aantal soorten.<br />

Dat geeft je soms de tijd<br />

om even luidop je wensen voor<br />

die dag te formuleren.<br />

“Graag tegen 11u een Rode<br />

wouw!” of “Een Visarend zou<br />

ook wel eens mooi zijn !”<br />

Wel, de Rode wouw kwam wat<br />

later, zoals het sjiek volk betaamt<br />

en de Visarend kwam<br />

incognito, vermomd als een Buizerd.<br />

Een gewiekste paparazzi *<br />

had hem herkend en kiekte hem<br />

digitaal op een geheugenstick.<br />

Zo zie je maar, soms komen<br />

dromen toch uit... Jan Rose<br />

Natuurstudie<br />

1/10 Trekdag<br />

om met stip aan<br />

te duiden ! De<br />

afwezigen hadden<br />

meer dan<br />

ongelijk... Ik had<br />

tot 10 u ogen<br />

te kort om de<br />

ononderbroken<br />

stroom piepers<br />

en vinken te tellen<br />

en te noteren. Deze zijn beslist<br />

onderteld, vooral die langs de trekbaan<br />

LO. 1049 Graspiepers, met<br />

groepen tot 50 exx vooral langs<br />

Schelde. 14 Boomleeuweriken oa<br />

groepje van 8 exx. 14 Waterpieper/Oeverpieper:<br />

mogelijk beide.<br />

Nieuwe dagrecords voor Boerenzwaluw<br />

(33), Huiszwaluw (12)<br />

en Kruisbek (3+7). 2 x Geelgors<br />

laag over dijk vliegend, Appelvink<br />

even zittend in populier en dan<br />

verder vliegend. 1 man en 2 wijfjes<br />

Beflijster langs Scheldeoever trekkend.<br />

Smelleken man (10.58) en<br />

wijfje (13.59). Wijfje Bruine kiek<br />

(14.16) Bij trekkende Buizerds(13)<br />

bel van 8 exx. en een mogelijke<br />

Ruigpootbuizerd; juv. Havik joeg<br />

Houtduiven op in HP, Boomvalk,<br />

ook 1 ex op libellen jagend boven<br />

HP. 2 Slechtvalken rond schouw<br />

Umicore (Hemiksem) op duiven<br />

jagend. Alles samen 50 soorten en<br />

3068 vogels Wat een dag !<br />

Over schapen en runderen…<br />

2/10 In vergelijking met de topper<br />

van gisteren viel de simultaantelling,<br />

door het zwaar bewolkte<br />

17<br />

Voor sommigen onder ons is het verschil tussen een<br />

Boompieper en een Waterpieper steeds overduidelijk,<br />

zelfs nog op 200 meter. Maar soms hebben ze<br />

het wel wat moeilijker met onze zoogdieren op 20<br />

meter. Een wakkere waarnemer* vroeg zich plots af<br />

hoelang die schapen al in de Graspolder stonden….<br />

Het waren onze Galloway’s :-) Jan Rose<br />

(* = was ondergetekende )<br />

weer, tegen. De Boomvalk was<br />

weer present boven de HP en<br />

een Rode Wouw (12.30) die ook<br />

langs Kruibeke, Noordelijk eiland<br />

en Rupelmonde vloog naast een<br />

overtrekkend Smelleken, stalen de<br />

show. De vermeende Ruigpootbuizerd<br />

van gisteren kwam terug ten<br />

tonele en bleek een opvallende<br />

Buizerd te zijn met lichte kop en<br />

witte staart met donkere eindband.<br />

3/10 Boeiende trektelling met<br />

intense trek vinken, vooral langs<br />

LO wat resulteerde in een uitzonderlijk<br />

dagrecord van 9225 vinken<br />

(!), met 8007 exx of 86 % voor 10<br />

u en 1218 exx of 14 % na 10u.<br />

Een Rode wouw die even later<br />

ook werd gezien in de Kruibeekse<br />

<strong>Polder</strong>. Wijfje Smelleken (12u43)<br />

Grote Zilverreiger (10u32) Dagrecord<br />

Buizerden met 52 exx., na<br />

11 u met een piek rond 2u. Boomvalk<br />

1 jagend en 1 doortrekkend.<br />

Mooi aantal Kneus (207) en 5 late<br />

Huiszwaluwen. Verder ook nog<br />

een Zomertortel, een Grote zilverreiger.<br />

Rond de Schelde was weer

---

18 Natuurstudie<br />

een Slechtvalk aktief. Alles samen<br />

11364 exx en 50 vogelsoorten !<br />

5/10 Door de slechte zichtbaarheid<br />

werd de LO-trekbaan buiten<br />

beschouwing gelaten. Daarenboven<br />

zeker onderteld door<br />

laagvliegende vogels (achter<br />

groenscherm) Nog vrij intensieve<br />

vinken- (1761) en kwikkentrek tot<br />

10 u. 97 Witte kwikstaarten was<br />

een mooi aantal. Eerste Kramsvogels<br />

(2) en een Appelvink die<br />

roepend de Schelde overvloog.<br />

7/10 Trek ?... ‘t Was eerder ter<br />

plaatse rust ! Na 2 uur hield ik het<br />

voor bekeken. Een Grote Zilverreiger<br />

en twee Zwarte mezen waren<br />

de enige uitschieters.<br />

8/10 Hoge, vaak onzichtbare,<br />

trek tegen een staalblauwe hemel<br />

met merendeels auditieve waarnemingen<br />

en dus zeker onderteld.<br />

Vink<br />

Het opvallend dagrecord van 9225<br />

Vinken op 3 oktober zal wellicht niet<br />

zo vlug worden verbeterd. In 2010<br />

was dit het 9de grootste dagaantal in<br />

België en het maximum aantal langs<br />

één trektelpost op 3 oktober zelf.<br />

Vergelijk 3/10 op Groot Schietveld/<br />

Brecht: 5941 Vinken en Kristalyn<br />

Maatheide: 7672 Vinken.<br />

Dezelfde dag vlogen langs de Nederlandse<br />

kust bij Den Haag en Westenschouwen<br />

resp. 19000 en 20000<br />

vinken en bij trektelpost Ketelbrug<br />

(Flevoland/Nederland) trokken zelfs<br />

ca 43000 vinken langs. De dag nadien<br />

(4/10) werden langs de Vlaamse<br />

Trekbaan langs LO was zo goed<br />

als leeg...oostenwind weet je wel.<br />

Wijfje Bruine kiekendief samen<br />

met Buizerd en Sperwer in thermiek,<br />

dagrecord met 7 Torenvalken<br />

en een prachtige Visarend die<br />

goed zichtbaar (11u33, nadien ook<br />

langs Kruibeke Noord) als nieuwe<br />

soort op de lijst en op de foto van<br />

Jan Rose<br />

11/10 Een voorafgaande koude<br />

nacht deed ons vermoeden dat er<br />

mogelijk wel wat trek kon verwacht<br />

worden. Buiten enkele ‘lijnen’ Aalscholvers<br />

(297+7), groepen Houtduiven<br />

en de eerste Roeken(7)<br />

viel er echter zeer weinig te<br />

bespeuren. De schaarse trekkers<br />

vlogen dan nog zeer hoog tegen<br />

een staalblauwe hemel. Mogelijk<br />

dus een deel gemist maar (zang)<br />

vogels trekken zelden in grote<br />

aantallen bij (sterke) meewind<br />

kust (Fonteintjes 15705 exemplaren)<br />

en in het Antwerpse (o.a. Groot Schietveld<br />

Brecht 11267 exemplaren) nog<br />

grotere aantallen genoteerd.<br />

Het belang van dit dagrecord blijkt ook<br />

in vergelijking met het uurgemiddelde:<br />

op 3/10 in HP: 1752 ex per uur; het<br />

seizoenmaximum in België najaar 2010<br />

was 2456 ex/uur.<br />

Op 3 en 4 oktober werden er in Vlaanderen<br />

telkens meer dan 200.000<br />

Vinken geteld (zie figuur) en op 8<br />

november zelfs een seizoensmaximum<br />

van 276.000 Vinken. Dit zijn uiteraard<br />

hoge dagaantallen maar niet uitzonderlijk<br />

als je weet dat er in Falsterbö (Zuid<br />

Zweden) op 1 dag in oktober soms tot<br />

250.000 vinken doortrekken.<br />

en op mogelijke latere roofvogels<br />

hebben we niet meer gewacht. ‘t<br />

IJsvogeltje ging weer eens langs<br />

de Scheldeoever zitten.<br />

16/10 Bert noteerde o.a. een adult<br />

wijfje Havik over HP en de eerste<br />

4 Kolganzen van dit najaar (zie<br />

ook 17/10)<br />

17/10 Bij de eerste doortrekkers<br />

noteerden we Kolgans (15) en<br />

Grauwe gans (10). Behalve Smelleken,<br />

dat vroeger doortrok, kwam<br />

de roofvogeltrek vooral vanaf<br />

11u op gang bij toenemende NO<br />

wind. Nieuwe dagrecords voor<br />

Sperwer (26) en Buizerd (79).<br />

Ruigpootbuizerd met zekerheid<br />

nieuwe soort voor telpost HP = 1<br />

juv. kortbij overvliegend HP en 1<br />

adult over LO (richting Kruibeke).<br />

Solitaire Havik, Slechtvalk<br />

doortrekkend en 1 wijfje<br />

Zwarte zeeëend als nieuwe<br />

soort over Schelde waren de<br />

uitschieters.<br />

24/10 De matige trek kwam<br />

laat op gang. Waterpieper (3)<br />

blijft vaste gast (mogelijk van<br />

slaapplaats in rietveld HP) en<br />

2 Appelvinken over HP als<br />

toetje.<br />

26/10 Eerste uur als solitaire<br />

teller zeker (vinken)<br />

trek in breed front voor een<br />

deel gemist. Daaronder<br />

ook gemengde groepjes<br />

Vink(1414)/Keep (87),<br />

waarbij deze laatsten zeker<br />

onderteld zijn. Laat (?) mannetje<br />

Beflijster hoog over<br />

LO en 7 Kruisbekken zeker<br />

minimum (tweede maal alleen<br />

auditief). Eindelijk nog<br />

eens een vluchtje Boomleeuweriken<br />

(7) en 2 groepjes<br />

Ringmus(11). Rovers en<br />

Aalscholvers lieten het zo<br />

goed als afweten.<br />

27/10<br />

Na een regenachtige<br />

nacht bleef de<br />

bewolking en wind de zeer<br />

matige trek bepalen. Gelukkig<br />

brachten de drie kortbij<br />

overvliegende Appelvinken<br />

en een vluchtje van 5 ad+<br />

1juv. Kleine zwanen wat<br />

leven in de stille brouwerij.

---

28/10 Het somber weertje was<br />

allesbehalve trekbevorderend. De<br />

telsom van 1908 vogels was vlug<br />

gemaakt en een vlucht van 16 Nijlganzen<br />

kun je moeilijk een hoogvlieger<br />

noemen. Morgen beter ?<br />

29/10 Boeiende trektelling met<br />

mooie aantallen vinkachtigen,<br />

Houtduiven (1167 + 90) en<br />

Spreeuwen (2017). Keepen (63)<br />

zeker onderteld, ook gelet op<br />

het aantal vink spec(924), die<br />

voornamelijk langs de trekbaan<br />

LO vlogen. Kramsvogels (225)<br />

kwamen laat op gang. Smelleken<br />

(9u40) langs LO. Dagrecord van<br />

15 Kruisbekken waarbij deze soort<br />

2 x alleen auditief werd waargenomen;<br />

grootste groepje 9 exx.<br />

Een IJsgors, 2 Appelvinken en 4<br />

Barmsijsen roepend laag over.<br />

Memoires van een trektelnotulist …<br />

Natuurstudie<br />

Evenaringen van het dagrecord<br />

werden genoteerd voor 11<br />

soorten:<br />

Fuut (2), Krakeend (15), Slobeend<br />

(17), Bruine kiekendief (2), Witgat<br />

(2) Zomertortel (2), IJsvogel (1),<br />

Groene specht (1), Groenling (27),<br />

Kneu (207), Appelvink (3).<br />

Nieuwe soorten op doortrek:<br />

In 2010 werden in de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> niet minder dan 13 nieuwe<br />

soorten op doortrek waargenomen:<br />

Kleine zilverreiger, Zwarte zeeëend,<br />

Wespendief, Zwarte wouw, Havik,<br />

Ruigpootbuizerd, Visarend, Kleine<br />

plevier, Bontbekplevier, Zwarte ruiter,<br />

Roodkeelpieper, Witkopstaartmees,<br />

Wielewaal<br />

Volgens Luc is er tijdens de trektelperiode, gemiddeld, om de 10<br />

dagen een dag die eruit springt qua aantallen en/of soorten. Het<br />

zal je dan maar overkomen dat je je net op zo’n dag , waar het<br />

en is en niet of, vrijwillig als notulist van dienst aanbiedt. Continu<br />

turend door de verrekijkers en telescopen roepen alle waarnemers<br />

hun soorten, richtingen en aantallen door, en jij als vrijwillig<br />

notulist van dienst, wordt geacht al deze gegevens netjes op een<br />

formulier te verzamelen…geen sinecure. Ik kan het weten…Voor de<br />

notulist is het dan kijker aan de kant en pen in de hand. Na zo’n<br />

dag ga je met een tevreden en het gevoel van een tenniselleboog<br />

in je rechter arm naar huis en tel je ’s avonds geen schaapjes maar<br />

groepen vinken….121, ..52, ..75, ..33, ..205, ..15, ..275… Mensen<br />

met last van insomnia, geloof me, het werkt…Jan Rose<br />

Alles samen 6764 vogels. Graag<br />

nog van dat !<br />

31/10 Het weer was aanvankelijk<br />

een spelbreker die de verwachtingen<br />

wat temperde. Met de laattijdige<br />

opklaringen kwam de trek<br />

toch nog op gang, wat resulteerde<br />

in een soortenrijke (45) telling<br />

met een mooi aantal Spreeuwen<br />

(2049) 1 Grote zilverreiger, 2<br />

Kruisbekken en nieuwe dagrecords<br />

voor Kramsvogel (791),<br />

Boomleeuwerik (32) en Zilvermeeuw<br />

(166). Een plaatselijke<br />

Slechtvalk was ook weer present.<br />

We noteerden in totaal 5546<br />

vogels. De langste teldag (7.30<br />

tot 15.30u) met 7 tellers was een<br />

leuke bedoening met wat extra bezoekers<br />

en een hapje en drankje<br />

als gesmaakt toemaatje. Dank aan<br />

allen.<br />

3/11 Tegen beter weten in toch<br />

gaan trektellen bij zwaar bewolkt<br />

en winderig weer met een vroegtijdig<br />

einde en een pover resultaat<br />

van 827 vogels tot gevolg. De verkenning<br />

door Luc en Jan R bij de<br />

buren op LO leverde wel enkele<br />

leuke waarnemingen op met o.a.<br />

3 Matkoppen die op de HP zeldzaam<br />

zijn.<br />

7/11<br />

Het was tevergeefs wachten<br />

op een straaltje zon. De matige<br />

trek leverde toch nog 46 soorten<br />

op met enkele leuke uitschieters<br />

als toemaatjes. Een wijfje Blauwe<br />

kiek kwam de Schelde overgevlogen.<br />

1 Kruisbek en 4 Barmsijsen<br />

werden boven HP waargenomen.<br />

Een 1e jaars mannetje Beflijster<br />

vloog laag over de HP, 2 mannetjes<br />

en 1 wijfje Goudvink lieten<br />

Dagrecords in 2010<br />

19<br />

soort aantal datum<br />

Blauwe reiger 47 22/09 *<br />

Brandgans 12 28/4<br />

Wilde eend 45 31/10 *<br />

Sperwer 26 17/10 *<br />

Torenvalk 7 8/10 *<br />

Smelleken 3 1/10<br />

Boomvalk 3 1/5 *<br />

Scholekster 8 22/4<br />

Bonte strandloper 8 18/4<br />

Regenwulp 49 18/4<br />

Wulp 39 18/9<br />

Tureluur 36 19/9<br />

Groenpootruiter 7 19/9<br />

Oeverloper 3 18/4 *<br />

Zwartkopmeeuw 34 18/4 *<br />

Dwergmeeuw 23 23/4<br />

Kl. mantelmeeuw 8 1/10<br />

Zilvermeeuw 166 31/10<br />

Visdief 4 22/4<br />

Zwarte stern 3 18/9<br />

Turkse tortel 24 14/10 *<br />

Gierzwaluw 156 6/5 *<br />

Grote bonte specht 9 3/10 *<br />

Boomleeuwerik 32 31/10<br />

Overzwaluw 4 22/4<br />

Boerenzwaluw 99 22/9 *<br />

Huiszwaluw 12 1/10<br />

Boompieper 8 1/10 *<br />

Waterpieper 14 1/10<br />

Gele kwikstaart 15 1/10 *<br />

Witte kwikstaart 97 5/10 *<br />

Tapuit 2 27/9<br />

Pimpelmees 114 22/9 *<br />

Kauw 732 10/10 *<br />

Vink 9225 3/10 *<br />

Putter 36 3/10 *<br />

Kruisbek 15 29/10<br />

Goudvink 3 7/11 *<br />

* ook pleisterend in <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> waargenomen

---

20 Natuurstudie<br />

zich een tijdje bewonderen in<br />

de boomtoppen, idem voor een<br />

groepje van 13 Staartmezen waaronder<br />

4 Witkopstaartmezen en 2<br />

witkoppige (zie foto’s Jan Rose)<br />

samen met enkele pimpels en een<br />

Matkop (tegenwoordig zeldzaam<br />

in HP). Verder kwam ook weer<br />

IJsvogel op de lijst. Leuke telling<br />

met 46 soorten !.<br />

8/11 De langverhoopte opklaringen<br />

met een gesluierde zon<br />

brachten weinig warmte maar wel<br />

Visarend - Foto Jan Rose<br />

aardig wat trek van vinkachtigen<br />

en Houtduiven met een totaal van<br />

2939 vogels. Als solitaire teller<br />

had ik soms ogen tekort, vandaar<br />

zeker minimum aantallen (2939<br />

vogels), waarbij aardig wat klein<br />

grut langs LO werd gemist. Rond<br />

9.30 u viel de trek grotendeels stil.<br />

Tijdens die twee uurtjes viel er<br />

toch nog aardig wat te zien, met<br />

o.a. wijfje Blauwe kiek over HP<br />

trekkend (8.50), nog eens 3 Kleine<br />

zwanen, een koppel Goudvinken<br />

(zie ook 7/11), 3 Kruisbekken en 2<br />

Barmsijsjes. Een wandeling door<br />

De jongste teller aan het woord<br />

Hallo, ik vond het tellen op de<br />

Scheldedijk geweldig , veel soorten,<br />

een goede sfeer, lekkere<br />

koffiekoeken... en de records<br />

die gebroken werden ! (wat wel<br />

fantastisch moet zijn, ook al<br />

was ik er niet bij)<br />

Groeten van Joachim (12 jaar)<br />

de HP bracht langs het spoorwegpad<br />

nog 5 Barmsijzen, Goudhaantjes<br />

en rond dé meidoorn op west.<br />

Graspolder een kleurrijk gezelschap<br />

van 16 Kramsvogels, 5 Koperwieken,<br />

3 Merels,1 Zanglijster,<br />

1 Heggemus, 4 Groenlingen en ....<br />

een prachtig mannetje Beflijster.<br />

Alles bijeen dus nog een boeiend<br />

slot van een lang en gevarieerd<br />

trektelseizoen, waarvoor<br />

hartelijk dank aan alle medetellers.<br />

Conclusie<br />

Met de trektellingen van 2010 kwam<br />

de telpost <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> nog<br />

meer in beeld dan de vier vorige<br />

jaren.<br />

Met 160 teluren spendeerden we zo<br />

maar eventjes 70 % meer waarnemingstijd<br />

dan het vorige maximum<br />

van ca 94 uren in 2008. Deze<br />

toename is vooral te danken aan de<br />

eerste voorjaarstellingen, maar ook<br />

van een uitbreiding van de najaarstellingen.<br />

Doordat er gedurende twee<br />

weken, van 12 t.e.m. 15 okt. en van<br />

18 t.e.m. 23 okt., nauwelijks of niet<br />

werd geteld zijn er onvoldoende<br />

gegevens beschikbaar om een volledig<br />

en duidelijk verloop van de<br />

trek langs de Schelde en <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> in kaart te brengen. Dat belet<br />

ons niet om enkele opvallende verschillen<br />

en aantallen vast te stellen.<br />

In 2010 werden van op de telpost HP<br />

totaal 62.075 doortrekkende vogels<br />

geteld, de plaatselijke vogels dus<br />

niet meegeteld. Daarvan telden we<br />

tijdens de 11 voorjaarstrektellingen<br />

7.990 vogels en tijdens de 28 najaarstrektellingen<br />

54085 vogels<br />

Wanneer we de uurgemiddelden<br />

bekijken, dan zien we duidelijke verschillen<br />

in aantallen tussen de voorjaars-<br />

en najaarstellingen. In aprilmei<br />

samen noteerden we gemiddeld<br />

54 vogels/uur tegen 280 vogels/uur<br />

in sept-okt-nov.<br />

Wanneer we alleen oktober bekijken,<br />

dé maand met de meeste doortrek,<br />

dan komen we zelfs aan een uurgemiddelde<br />

van 517 vogels. Let wel: dit<br />

zijn totalen zonder de aantallen van<br />

Kokmeeuw en Canadese gans die<br />

niet geteld werden.<br />

In vergelijking met andere telposten<br />

viel het op dat we redelijk wat vogelsoorten<br />

konden waarnemen.<br />

Dagen met 30 à 40 soorten waren<br />

eerder regel dan uitzondering en we<br />

noteerden ook verschillende tellingen<br />

van ca 50 soorten. Op intensieve<br />

trekdagen was de stelling “hoe meer<br />

ogen, hoe meer vogels” zeker van<br />

toepassing.<br />

Doordat er dit jaar meer waarnemers<br />

tijdens de tellingen kwamen<br />

opdagen, werden er ongetwijfeld<br />

ook meer vogels geteld dan vorige<br />

jaren. Ik dank dan ook graag van<br />

harte volgende waarnemers voor<br />

hun kostbare en vriendelijke hulp bij<br />

het waarnemen en tellen gedurende<br />

langere of kortere tijd:<br />

Jan Rose (notulist eerste klas en<br />

auteur van menig vogelfoto), Bert<br />

Mertens, Wim Mertens, André Van<br />

Langenhove, Jan De Bie en Anne-<br />

Marie De Baudringhien, Joachim Pintens,<br />

Marnix Lefranc, Wim Roelant,<br />

Walter Van Spaendonk, Fernand Van<br />

Ginderen, Kris Vos, Luk Smets, Ria<br />

Thys, Ivo De Herdt en Tuur Wuyts.<br />

De tellers kregen regelmatig het<br />

bezoek van hondenliefhebbers, joggers<br />

en andere passanten, maar ook<br />

van sympatisanten die, zoals Sonja<br />

Van Kerckhove en Johannes Pintens,<br />

soms voor een extra natje en<br />

een droogje zorgden, waarvoor onze<br />

gemeende dank.<br />

Ook in 2011 graag tot kijk op de<br />

Scheldedijk en samen op naar de<br />

200 uur !

---

Witgat - Foto: Jan Rose<br />

In de herfst organiseert Luc Van<br />

Schoor jaarlijks trekvogeltellingen<br />

in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>, zo ook in<br />

2010. Een weerslag daarvan vind je<br />

elders in dit nummer. De duizenden<br />

overvliegende vogels, waaronder<br />

enkele erg zeldzame soorten (zwarte<br />

zee-eend, visarend, rode wouw, ruigpootbuizerd,<br />

smelleken, zwarte stern,<br />

beflijster, appelvink, roodkeelpieper…),<br />

komen in dit artikel niet aan<br />

bod. De vogels die tijdens de trektellingen<br />

ter plaatse werden waargenomen,<br />

komen wel aan bod samen met<br />

andere opmerkelijke waarnemingen<br />

van planten- en diersoorten in de<br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>.<br />

Het weer dit najaar was niet om over<br />

naar huis te schrijven. September<br />

was nat, oktober was zoals oktober<br />

hoort te zijn, maar eerder aan de<br />

frisse kant en november was erg nat,<br />

met overstromingen tot gevolg. Door<br />

de vele regen steeg het waterpeil in<br />

de plassen en grachten veel sneller<br />

dan de vorige jaren.<br />

Voor watervogels kon de pret niet<br />

op. Krakeenden en slobeenden<br />

dobberden op het Broekskot en de<br />

andere plassen van begin september<br />

tot eind november in groepen van<br />

respectievelijk 10 tot 35 exemplaren<br />

(AVL, GB, KW, LS, ML, PV, WM)<br />

en 5 tot 20 ex. (AVL, GB, KW, LS,<br />

ML, PB, PV, WM). Wintertalingen<br />

Natuurstudie<br />

Waarnemingen in de regio<br />

1 september - 30 november 2010<br />

Wim Mertens<br />

lieten hun gefluit ook de hele herfst<br />

weerklinken (AVL, DJ, KW, LS, PB,<br />

PV, TF, WM). In oktober liepen de<br />

aantallen van dit kleine eendje op tot<br />

130 ex (AVL). Kleine aantallen bergeenden<br />

(1-3 ex.) doken in oktober<br />

terug op in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> en<br />

omgeving (AD, AVL, PV), tegen het<br />

eind van de maand zaten er al 11<br />

exemplaren (DJ) en in november 18<br />

(AVL). Aan de waterzuiveringsinstallatie<br />

op het Kiel zaten op 14 oktober<br />

wel 20 dodaarsjes, 15 krakeenden,<br />

19 pijlstaarten, 1 slobeend en 35<br />

kuifeenden (AD). In de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> werd deze laatste soort pas<br />

in november terug gezien:<br />

1 ex. op 15/11 (WM), 10 ex.<br />

op 20/11 en 14 ex. op 22/11<br />

(AVL). Die andere duikeend,<br />

de tafeleend, keerde ook pas<br />

in november terug naar de<br />

<strong>Polder</strong> (2 ex 20/11, AVL).<br />

IJsvogels vonden het vele<br />

water eveneens leuk en lieten<br />

zich zeer geregeld zien (AVL,<br />

BM, DJ, GB, JR, LVS, ML,<br />

PVT, WM). Aalscholvers<br />

profiteerden er minder van, af<br />

en toe kwam één exemplaar<br />

eens poolshoogte nemen op<br />

het Broekskot (GB). Blijkbaar<br />

vinden ze minder eten (vis)<br />

op het Broekskot dan enkele<br />

jaren geleden. Niet echt<br />

21<br />

verwonderlijk want de aalscholvers<br />

hebben er een geduchte concurrent<br />

bij gekregen, de snoek. Een exemplaar<br />

van meer dan een halve meter<br />

lag regelmatig vlak voor de kijkhut<br />

te wachten op een prooi. Op Fort 8<br />

zit nog wel veel vis en daar komen<br />

dus ook aalscholvers op af (2 ex. op<br />

15/11, JR). De waterral werd regelmatig<br />

gehoord rond het Broekskot (3<br />

ex., GB, WM), aan het Groot Rietveld<br />

(2 ex. JR) en één maal prachtige gezien<br />

op het Rallegat (DJ, WM). Ook<br />

op Petroleum-Zuid werd de soort<br />

opgemerkt (AB, LS).<br />

Op de Schelde zitten nog steeds<br />

geen of zeer weinig watervogels, de<br />

5 knobbelzwanen op de Schelde op<br />

18/9 waren dan ook een opmerkelijke<br />

verschijning.<br />

Op het slik langs de Schelde verbleven<br />

de ganse herfst 40 tot 100<br />

kieviten (AD, JP, ML, VL). Voor de<br />

witgat steeg het water op de plassen<br />

te hoog na 20 september, voordien<br />

verbleven bijna dagelijks 1 tot 4<br />

exemplaren in de <strong>Polder</strong> (DJ, GB,<br />

JR, LS, WM). Ook de watersnip<br />

werd enkel in de eerste helft van<br />

september gezien (GB, WM). De<br />

grote zilverreiger staat hoger op<br />

zijn poten en kon in oktober nog wel<br />

door het water van het Broekskot<br />

waden op zoek naar visjes. Regelmatig<br />

werd 1 ex. opgemerkt (DJ, GB,<br />

Kievit

---

22 Natuurstudie<br />

PvT, VL) en op 8 oktober 2 ex. (WM).<br />

De kleine zilverreiger werd maar<br />

één keer gezien (18/9, AVL).<br />

Ooievaars werden niet gezien<br />

tijdens de trektellingen, maar vlogen<br />

wel degelijk enkele keren over. Vijf<br />

zeer hoog rondcirkelende ooievaars<br />

werden opgemerkt door AD op de<br />

beheerdag van 4/9 (ML, WM) en op<br />

21/9 cirkelden nog eens 4 exemplaren<br />

boven Hoboken (MW).<br />

Tot begin oktober jaagden 1 à 2<br />

luidruchtige boomvalken boven de<br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> op libellen. Mogelijk<br />

wijst dit op een broedgeval, maar<br />

zeker is dit niet, want op dat moment<br />

trokken ook al enkele soortgenoten<br />

over de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> naar het<br />

zuiden. Nogal wat andere trekvogels<br />

gebruikten de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> om<br />

uit te rusten en even op krachten te<br />

komen. Bij de roofvogels waren dit<br />

naast buizerd en sperwer, slechtvalk<br />

(ADB, AVL, BM, JD, JR, KV,<br />

LVS, WM, WR) en havik (BM, JR,<br />

LVS). Zanglijsters, koperwieken en<br />

kramsvogels kwamen soms hoog<br />

in de bomen overdag op adem om<br />

de volgende nacht hun tocht naar<br />

het zuiden verder te zetten. Soms<br />

Witkopstaartmees<br />

kwamen deze lijsters wat lager bij<br />

de grond om zich te goed te doen<br />

aan bessen, vooral de bessen van<br />

kruidvlier waren erg in trek (AVL,<br />

GB, JP, JVS, VL, WM). Grote gele<br />

kwikstaart, keep, matkop, putter,<br />

rietgors, vink en zwarte roodstaart<br />

verbleven tijdens de trekperiode voor<br />

korte of langere tijd in de <strong>Polder</strong>. Op<br />

8 november ontwaarde LVS in een<br />

groepje lijsters in de Graspolder zelfs<br />

een beflijster. Op 7 en 8 november<br />

verbleven ook 4 tot 5 barmsijzen in<br />

de <strong>Polder</strong>, waarschijnlijk kleine (AVL,<br />

JP, LVS). Twee kleurrijke mannetjes<br />

en één vrouwtje goudvink werden<br />

gezien op 7 november (AVL, JP,<br />

JR, LVS) en nog een mannetje op<br />

26 november (MG). Op 7 november<br />

werd verder ook nog een kruisbek<br />

in de <strong>Polder</strong> gezien (AVL, JP, LVS).<br />

Die zelfde dag werd tussen de lokale<br />

staartmezen in november ook de<br />

Noord- en Oost-Europese ondersoort<br />

witkopstaartmees (4 ex.) en de tussenvorm<br />

witkoppige staartmees (2<br />

ex.) ontdekt (AVL, JP, JR, LVS). De<br />

witkopstaartmees werd enkele dagen<br />

later, op 15/11 ook ontdekt op Fort 8<br />

(JR) in een groepje van staartmezen<br />

en goudhanen. Goudhaan werd ook<br />

enkele keren in de <strong>Polder</strong> waargenomen<br />

(GB, TF), maar veel frequenter<br />

in het Vogelenzangpark en omgeving<br />

(JPo, SB) .De vuurgoudhaan werd<br />

tweemaal waargenomen in de parken<br />

(JPo, SB). Ook enkele waarnemingen<br />

van zwarte mees in oktober<br />

(JP, SB), kuifmees in oktober en<br />

november (HA, PV, SB) en een roe-<br />

pende bosuil op 23 november in de<br />

parken zijn het vermelden waard.<br />

In de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> werd bij een<br />

bezoek op 21/11 aan de slaapplaats<br />

van waterpiepers een record aantal<br />

geteld: 58 stuks!<br />

Niettegenstaande het minder goede<br />

weer werden in september nog<br />

aardig wat vlinders, waaronder bruin<br />

blauwtje (LV) en kleine vuurvlinder<br />

(AVL, KW) en libellen waargenomen.<br />

Opvallend waren de vele waarnemingen<br />

van bruinrode heidelibel (KW,<br />

KP, LV, ML, SL, WM) en een waarneming<br />

van de bruine winterjuffer aan<br />

het Zuidstation op 16/9 (KP).<br />

Op 5/10 werd op de jas van trekteller<br />

Luc een nieuwe soort lieveheersbeestje<br />

voor de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

ontdekt, het vloeivleklieveheersbeestje.<br />

Ratelaar en zuidelijk<br />

spitskopje, ontdekt op 5/9 (KW, SL),<br />

zijn nieuwe sprinkhaansoorten voor<br />

de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>. De waarneming<br />

van 5 larven van de veldkrekel<br />

op 6 oktober in de Biotuin van de<br />

Universiteit Antwerpen (JPo) is ook<br />

speciaal. Deze soort wordt in Vlaanderen<br />

bijna uitsluitend in de Kempen<br />

waargenomen.<br />

Tenslotte is ook de melding van een<br />

bruinvis, een kleine dolfijnsoort, op<br />

de Schelde ter hoogte van de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> zeer opmerkelijk.<br />

De website www.zeezoogdieren.org<br />

meldde deze waarnemingen op 2/11.<br />

Waarnemers<br />

AD Alberto Durinck<br />

ADr Andre Driessen<br />

AVL Andre Van Langenhove<br />

ADB Anne-Marie De Bie<br />

BM Bert Mertens<br />

DJ Danny Jonckheere<br />

GB Guy Borremans<br />

HA Hendrik Avercamp<br />

JDB Jan De Bie<br />

JR Jan Rose<br />

JP Joachim Pintens<br />

JPo Jonas Pottier<br />

KP Kris Peeters<br />

KW Koen Wyers<br />

KV Kris Vos<br />

LV Luc Verhelst<br />

LS Luk Smets<br />

MG Marcel Geleyn<br />

ML Marnix Lefranc<br />

MW Mia Willekens<br />

PvT Patrick van Tilburg<br />

PB Peter Bastiaensen<br />

PV Pieter Vervloet<br />

SL Seppe Lenders<br />

TF Tom Franken<br />

VL Valerie Lejeune<br />

WM Wim Mertens

---

Natuurstudie<br />

Waterpieper op slaapplaats rietveld <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Telling: 21 november 2010 Uur: 16.10 u -17.20 u Zonsondergang: 16.48 u<br />

Plaats: vanaf westkant (gemaaid gras-en rietland)<br />

Weer: bewolkt en vrijwel windstil , 5°C<br />

Waarnemers: Luc Van Schoor en Jan Rose, Ria Thys en Luk Smets (vanaf 16.45 u)<br />

Chronologische waarnemingen van aankomst<br />

(aanvliegroute vanaf ZW, tenzij anders vermeld)<br />

uur inval aantal vogels plaats inval<br />

16.16 2 doorvliegend NO<br />

16.21 1 rietveld ZO<br />

16.22 1 rietveld ZO<br />

16.25 1 rietveld ZO<br />

16.29 2 doorvliegend NO<br />

16.33 3 rietveld ZO<br />

16.35 4 doorvliegend NO<br />

“ 1 rietveld midden<br />

16.36 1 rietveld ZO<br />

16.37 1 rietveld ZO<br />

16.40 10 rietveld midden<br />

16.42 2 rietveld midden<br />

16.43 3 rietveld midden<br />

16.45 1 rietveld midden<br />

16.47 5 rietveld midden<br />

16.48 ………☻……………………<br />

16.50 11 rietveld ZO<br />

16.52 5 rietveld midden<br />

16.54 5 rietveld midden<br />

Totaal: 59 vogels, waarvan 51 in rietveld en 8 doorvliegend<br />

Dit is een max totaal sinds het begin van de tellingen (2005)<br />

Commentaar<br />

De Waterpieper is een broedvogel<br />

van bergachtige gebieden in Scandinavië,<br />

Alpen en Pyreneeën, maar<br />

overwintert onder andere in Nederland<br />

en België.De Waterpieper<br />

arriveert in oktober en is tot begin<br />

april aanwezig. Ze overnachten in<br />

groep op slaapplaatsen die meestal<br />

in rietvelden liggen.<br />

Het aantal per slaaplaats kan wel wat<br />

verschillen maar gaat meestal van<br />

een tiental tot een vijftigtal vogels.De<br />

grootste aantallen (vooral in Nederland)<br />

op één slaapplaats liggen<br />

tussen de 80 à 100 vogels.<br />

Gezien er langs de trektelpost HP<br />

in okt.-begin nov. 2010, rond zonsopgang,<br />

tijdens het eerste teluur<br />

(7.30-8.30) weer geregeld meerdere<br />

Waterpiepers vanuit NO richting<br />

overvlogen, leek het me nuttig om<br />

nogmaals een telling op de reeds<br />

gekende slaapplaats in het rietveld<br />

door te voeren.<br />

Zoals vorige jaarlijkse tellingen<br />

komen de vogels gemiddeld een<br />

half uur vóór zonsondergang tot<br />

ca een kwartier erna op de slaapplaats<br />

toe .De meeste vogels, 43<br />

exx of 73%, arriveren tien minuten<br />

voor, tot 10 min na zonsondergang.<br />

Ze komen bijna steeds roepend<br />

aangevlogen,maken bij aankomst<br />

één of meerdere omcirkelingen<br />

om dan plots in het rietveld neer te<br />

dalen. De meesten blijven op hun<br />

zitplaats, waarbij sommigen nog<br />

even roepen. Bij uitzondering vliegen<br />

ze nog even op om zich een korte<br />

afstand te verplaatsen.<br />

De aanvliegrichting is ZW, parrallel<br />

met de rechter Scheldeoever. Een<br />

groepje van 4 exx dat om 16.52<br />

vanuit N kwam ingevallen, was<br />

zo goed als zeker om 16.50 even<br />

doorgevlogen richting NO en vervolgens<br />

teruggekeerd naar het rietveld.<br />

De 8 vogels die verder over het bos<br />

in NO richting doorvlogen, daalden<br />

waarschijnlijk neer in een rietzone<br />

Waterpieper<br />

23<br />

ten Z van de Naftaweg, een fenomeen<br />

dat we ook bij vorige tellingen<br />

konden vaststellen. Bijkomende<br />

plaatswaarnemingen, tijdens een volgende<br />

slaapplaatstelling in jan.-febr.,<br />

zouden deze vermoedens kunnen<br />

bevestigen of ontkennen.(*)<br />

We veronderstellen dat het merendeel<br />

van de vogels overdag fourageert<br />

in de potpolder (in wording)<br />

van Kruibeke-Bazel of zelfs verder<br />

in de Rupelstreek (Noordelijk eiland-<br />

Wintam ?).<br />

Tijdens de waarnemingen werden<br />

rond het rietveld nog volgende soorten<br />

waargenomen:<br />

Grote gele kwikstaart, Rietgors<br />

(min.2 roepende vogels in rietveld)<br />

Keep, Waterral (3 roepposten) en<br />

een 200tal Houtduiven op de slaapplaats<br />

langs de bosrand.<br />

Luc Van Schoor - 25 november 2010<br />

*Zie in een volgende <strong>Polder</strong>flits de<br />

juiste datum en uur voor deze telling

---

24 Natuureducatie<br />

Biodiversiteit is, kort gezegd, de<br />

soortenrijkdom aan dieren, planten<br />

en andere organismen (zoals<br />

schimmels). In de westerse wereld<br />

is nog maar heel weinig over van de<br />

oorspronkelijke biodiversiteit. Biologische<br />

landbouw kan het tij helpen<br />

keren.<br />

Bedreiging voor voedselvoorziening<br />

De Wereld Voedsel Organisatie beschouwt<br />

het verlies aan planten- en<br />

diersoorten als één van de grote bedreigingen<br />

van deze tijd. De rode lijst<br />

met bedreigde soorten groeit en de<br />

variatie in voedingsgewassen neemt<br />

af. Een verdere afname van het aantal<br />

soorten kan leiden tot een voedselcrisis.<br />

Uit diverse onderzoeken<br />

blijkt echter dat biologische bedrijven<br />

het tij kunnen keren. De biodiversiteit<br />

is daar beduidend groter, van de<br />

bodem tot in de lucht.<br />

Meer bodemleven<br />

Verbeteringen in de bodem ontwikkelen<br />

zich langzaam. Duidelijke<br />

verschillen zijn pas na een jaar of<br />

acht merkbaar. Dit werd aangetoond<br />

in het zogenaamde DOK-onderzoek<br />

in Zwitserland waarbij al 21 jaar<br />

biologische, biologisch-dynamische<br />

en gangbare landbouwsystemen<br />

worden vergeleken.<br />

Bron: Mäder e.a., 2002<br />

Micro-organismen en regenwormen<br />

zorgen voor de afbraak van organisch<br />

materiaal en spelen daarmee<br />

een centrale rol voor de bodemvruchtbaarheid.<br />

Over het algemeen<br />

bevatten biologische bodems meer<br />

micro-organismen en regenwormen<br />

dan ‘gangbare’ . Dit heeft te maken<br />

met de natuurlijke bemesting (organisch<br />

materiaal) en de vruchtwisseling<br />

(telkens andere gewassen<br />

op een perceel). Het aantal soorten<br />

micro-organismen is ook groter in<br />

biologische bodems, en ze zijn actiever<br />

dan in gangbare bodems.<br />

Bron: Haveman & Stortelder 2006<br />

Meer flora<br />

In de biologische landbouw komen<br />

5 x meer wilde planten en 57%<br />

Bio &<br />

meer plantensoorten voor dan in<br />

de gangbare landbouw. Deze nietlandbouwplanten<br />

zijn een onmisbare<br />

voedingsbron voor ongewervelden<br />

en vogels.<br />

Bron: Tack, 2006 en Soil Association<br />

Een positief effect van biologische<br />

landbouw op de variatie aan plantensoorten<br />

wordt volgens Haveman,<br />

Stortelder (2006) en andere onderzoeken<br />

duidelijk aangetoond. Op<br />

biologische akkers komen 1,5 tot 3<br />

keer meer soorten voor dan op gangbare<br />

akkers. In de meeste gevallen<br />

neemt ook de biomassa van kruiden<br />

sterk toe (2-10x) ten opzichte van de<br />

gangbare landbouw. De mate waarin<br />

dit gebeurt is afhankelijk van de lokale<br />

omstandigheden en de aard van<br />

de bedrijfsvoering. Over het algemeen<br />

geldt: hoe extensiever de teelt,<br />

hoe meer soorten een kans krijgen.<br />

Het soorteneffect is afhankelijk van<br />

het akkerbouwgewas. Bij hakvruchten<br />

(o.a. bieten) en zomergranen<br />

profiteerden de planten het meest<br />

van een biologische bedrijfsvoering.<br />

Bron: Haveman & Stortelder 2006<br />

Om plantenziektes te voorkomen en<br />

het land vruchtbaar te houden, wordt<br />

in de biologische landbouw gewerkt<br />

met vruchtwisseling. Hierbij worden<br />

ook groenbemesters ingezet (o.a.<br />

vlinderbloemigen zoals klaver), die<br />

de bodem van stikstof voorzien. De<br />

vruchtwisseling leidt tot een grotere<br />

diversiteit aan plantensoorten.<br />

Bij graslanden zijn de effecten van<br />

biologisch beheer op de diversiteit<br />

minder duidelijk dan bij akkerlanden.<br />

Soms worden meerdere soorten<br />

gevonden in biologische graslanden,<br />

soms zijn er geen verschillen.<br />

Waarschijnlijk heeft dit te maken<br />

met het aantal jaren dat het grasland<br />

biologisch wordt beheerd. Na<br />

de omschakeling naar biologisch<br />

blijft het soortenaantal nog lange tijd<br />

laag door een langzame migratie<br />

van de nieuwe plantensoorten. De<br />

soortenrijkdom is ook gebaat bij een<br />

blijvende grasmat; herinzaai van<br />

graslanden verlaagt de soortenaantallen.<br />

Bij blijvende graslanden heeft<br />

biologisch beheer een positief effect<br />

op de variatie in plantensoorten<br />

Bron: Haveman & Stortelder 2006<br />

Meer fauna<br />

Ongewervelden<br />

Op biologische bedrijven komen<br />

1,6 keer meer kevers, 3 keer zoveel<br />

vlinders en 1 – 5 keer meer spinnen<br />

voor dan in de gangbare landbouw.<br />

De ongewervelden eten plaagdiertjes<br />

op (o.a. bladluizen), dragen bij aan de<br />

bestuiving van gewassen en vormen<br />

zelf een belangrijk onderdeel van het<br />

dieet van vogels.<br />

Bron: Tack, 2006<br />

De FAO rapporteerde grote effecten<br />

van biologische landbouw op de fauna<br />

bij bouwland (25-600% meer soorten).<br />

Op grasland schommelden de effecten<br />

rond de 25%.<br />

Haveman en Stortelder (2006) geven<br />

diverse verklaringen voor de grotere<br />

aantallen ongewervelden:<br />

• geen gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen<br />

• de organische bemesting<br />

• de vruchtwisseling<br />

• het minder intensief gebruikte landschap.<br />

Al deze factoren leiden tot een vegetatiestructuur<br />

met een grotere heterogeniteit,<br />

die op haar beurt de diversiteit bij<br />

o.a. kevers, regenwormen en spinnen<br />

vergroot.<br />

Ook randen en landschapselementen<br />

zoals heggen en houtkanten zijn van<br />

belang voor de diertjes. Grotere dieren<br />

die de ongewervelden op hun menu<br />

hebben staan, zoals vogels, gedijen<br />

ook beter op biologische bedrijven.<br />

Over het algemeen geldt dat de rijkdom<br />

aan soorten het grootst is bij bedrijven<br />

in kleinschalige landschappen. Er zijn<br />

gevallen bekend van grootschalige<br />

gangbare bedrijven waar de fauna zo<br />

was verarmd, dat herstel van de diversiteit<br />

na omschakeling naar de biologische<br />

teelt, niet of nauwelijks optrad.<br />

Bron: Haveman & Stortelder 2006<br />

Vogels<br />

Veel vogelsoorten (o.a. weidevogels,<br />

boerenzwaluwen) profiteren van de<br />

biologische productiemethode. Ze<br />

komen in grotere aantallen voor en<br />

planten zich succesvoller voort dan op<br />

gangbare bedrijven. Als belangrijkste

---

oorzaken hiervoor worden aangegeven:<br />

• de kleinere percelen<br />

• de aanwezigheid van meer landschapselementen<br />

zoals houtwallen<br />

en ongebruikte akkerranden<br />

• geen gebruik van chemische<br />

bestrijdingsmiddelen, waardoor<br />

er meer voedsel (o.a. insecten)<br />

te vinden is de meer gemengde<br />

bedrijfsvoering.<br />

Bron: Haveman & Stortelder,<br />

2006<br />

Uit het onderzoek van Jurgen Tack<br />

en het rapport van de Soil Association<br />

blijkt dat er op biologische bedrijven<br />

langs de randen van de velden<br />

25% meer vogels voorkomen dan op<br />

gangbare bedrijven. In de herfst en<br />

de winter loopt dit percentage zelfs<br />

op tot 44%. Verder komen er 2 maal<br />

zoveel grondbroedende soorten voor.<br />

Bron: Tack, 2006 en Soil Association<br />

Eén van de studies genoemd in het<br />

EU-rapport (Stolze e.a. 2000), stelt<br />

dat het positieve effect groter is dan<br />

men met braakligging zou kunnen<br />

bereiken. Het biologische landbouwsysteem<br />

als geheel heeft dus een<br />

stimulerend effect op de natuur.<br />

Bron: Stolze e.a., 2000<br />

Meer agrarische biodiversiteit<br />

De agrobiodiversiteit (gecultiveerde<br />

soorten) is in de biologische landbouw<br />

groter, onder andere doordat<br />

er met een ruime vruchtwisseling<br />

wordt gewerkt.<br />

Uit de volgende cijfers blijkt hoe smal<br />

de basis is van onze voedselvoorziening:<br />

• Er zijn wereldwijd 265.000 plantensoorten,<br />

waarvan er 7.000<br />

worden geteeld als voedsel- en<br />

landbouwgewassen. Slechts 80<br />

plantensoorten eten we in grote<br />

hoeveelheden. Tarwe, rijst, suiker<br />

en maïs zorgen voor 63% van de<br />

plantaardige energie-inname van<br />

Natuureducatie<br />

de mens.<br />

• Er zijn wereldwijd 4.763 soorten<br />

zoogdieren en 9.946 vogelsoorten.<br />

Hiervan worden er 40<br />

gekweekt voor voedsel. Slechts<br />

14 soorten leveren 90% van de<br />

totale vleesconsumptie.<br />

Een verdere afname van het aantal<br />

soorten kan leiden tot een voedselcrisis.<br />

Om de wereldbevolking<br />

in 2050 (naar schatting 9 miljard<br />

mensen) te kunnen voeden, is juist<br />

een verdubbeling van de voedselproductie<br />

nodig. De biologische landbouw<br />

streeft naar het gebruik van<br />

meer soorten ter bevordering van de<br />

biodiversiteit.<br />

Bron: Tack, 2006<br />

Meer landschappelijke<br />

variatie<br />

Voor de diversiteit van het landschap<br />

speelt de biologische landbouw<br />

eveneens een belangrijke rol. Denk<br />

aan de aanwezigheid van halfnatuurlijke<br />

elementen zoals houtwallen,<br />

heggen en poelen. Dergelijke<br />

elementen dragen niet alleen bij aan<br />

een gevarieerd landschap, maar zijn<br />

ook van bijzonder belang voor de<br />

biodiversiteit. Verschillende onderzoekers<br />

constateren een groter aantal<br />

biotopen op biologische bedrijven<br />

dan op conventionele.<br />

Bron: Haveman & Stortelder 2006<br />

Een recente Nederlandse studie<br />

van de Universiteit van Wageningen<br />

(Hendriks e.a., 2000; Stobbelaar en<br />

Hendriks, 2001) is positief over de<br />

bijdrage van biologische landbouw<br />

aan het behoud van het landschap.<br />

De auteurs concluderen: “Bij hetzelfde<br />

bedrijfstype en hetzelfde<br />

landschapstype dragen de biologische<br />

bedrijven sterker bij aan de<br />

landschappelijke kwaliteiten van de<br />

streek dan de gangbare bedrijven.<br />

De biologische bedrijven blijken<br />

beter in staat om de kenmerkende<br />

ruimtelijke en temporele relaties van<br />

de streek te benadrukken.”<br />

Wel geeft een EU-rapport (Stolze<br />

e.a. 2000) aan dat de methodologie<br />

om landschappelijke kwaliteit te kunnen<br />

beoordelen, weinig ontwikkeld<br />

is. De invloed van het biologische bedrijfssysteem<br />

is moeilijk te scheiden<br />

25<br />

van de invloed van reeds bestaande<br />

landschappen en individueel initiatief.<br />

De onderzoekers trekken daarom nog<br />

geen harde conclusies.<br />

Besluit<br />

Uit verschillende onderzoeken, blijkt<br />

biologische landbouw een positieve<br />

invloed te hebben op de biodiversiteit.<br />

Het zou goed zijn indien we allen ons<br />

steentje bijdragen door zelf actief te<br />

zijn met bio (moestuin, siertuin, geen<br />

pesticidengebruik,…), biologisch te<br />

consumeren en verenigingen te ondersteunen<br />

die biologisch actief zijn (zoals<br />

o.a. Velt, Bioforum, …)<br />

Thierry Maréchal<br />

www.alexiswellness.be<br />

Bronnen:<br />

• www.biologica.nl<br />

• Task Force Biologische Landbouw<br />

• Bioforum<br />

• Velt<br />

• Universiteit van Leeds<br />

• Universiteit van Wageningen<br />

• Food and Agriculture Organisation<br />

(FAO), United Nations, Rome, 2002<br />

• Soil Association, 2000, The biodiversity<br />

benefits of organic farming. Soil Association<br />

& WWF (GB), 34 p.<br />

• De effecten van biologische landbouw<br />

op biodiversiteit – een kritisch literatuuroverzicht<br />

(Rense Haveman & Anton<br />

H.F. Stortelder, 2006)<br />

• Biologische landbouw als hoeder van<br />

biodiversiteit, overzicht van 76 studies<br />

uitgevoerd in de periode 1981-2005<br />

(Jurgen Tack, 2006)<br />

• Organic agriculture, environment and<br />

food security. Food and Agriculture Organisation<br />

of the United Nations, Rome.<br />

(Scialabba, N.E., Hattam, C., 2002)<br />

• De verschijning van de landbouw.<br />

Onderzoek naar de landschapskwaliteit<br />

van biologische en gangbare bedrijven<br />

in West-Friesland. (Hendriks, K.,<br />

Stobbelaar, D.J., Van Mansveld, J.D.,<br />

2000) en in Waterland. (Stobbelaar,<br />

D.J., Hendriks, K., 2001). Wageningen<br />

universiteit (NL), 120pp.<br />

• The environmental impacts of organic<br />

farming in Europe. Organic farming in<br />

Europe: Economics and Policy; volume<br />

6. University of Hohenheim, 127 pp.<br />

(Stolze, M., Piorr, A., Häring, A., Dabbert,<br />

S., 2000)<br />

• Does organic farming benefit biodiversity?<br />

(Hole, D.G. e.a.) Biological Conservation<br />

122 (2005): 113-130.<br />

• Soil fertility and biodiversity in Organic<br />

farming. Science Vol 296, 1694-1697.<br />

(Mäder e.a. 2002)

---

26 Beleid<br />

De Hollebeek, een waterloop in de stad<br />

Wim Mertens<br />

De Hollebeek ontspringt in het<br />

zuiden van de stad Antwerpen nabij<br />

de grens met Hemiksem. Het brongebied<br />

ligt ca.21 m boven de zeespiegel<br />

op een heuvelrug die zich<br />

uitstrekt van het centrum van Hemiksem<br />

via Wilrijk naar Mortsel. De Hollebeek<br />

vormt vanaf haar bron tot aan<br />

het Kiel de grens tussen Hoboken<br />

en Wilrijk, vroeger gemeenten nu<br />

districten. Ze loopt afwisselend door<br />

sterk verstedelijkt gebied en mooie<br />

groengebieden, o.a. het begraafpark<br />

Schoonselhof. Op het Kiel, ter<br />

hoogte van De Bruynlaan verdwijnt<br />

de beek onder de grond en stroomt<br />

ze via het gemengde rioleringsstelsel<br />

naar het RWZI Antwerpen-zuid,<br />

vanwaar het water uiteindelijk naar<br />

de Schelde vloeit.<br />

Op de Biologische Waarderingskaart<br />

vormt de Hollebeek als het ware een<br />

snoer van biologisch waardevolle<br />

en zeer waardevolle biotopen (zie<br />

Figuur 1). Op deze wijze dringt de<br />

natuur de stad binnen: de waardevolle<br />

bosgebieden ten zuiden van<br />

Antwerpen zijn via de beekvallei<br />

verbonden met het Schoonselhof,<br />

Fort 8 en Fort 7. Allerhande dieren,<br />

bijvoorbeeld egels of stekelbaarsjes,<br />

gebruiken deze corridor en zijn waar<br />

te nemen in of langs de Hollebeek in<br />

de dichtbewoonde Valaarwijk.<br />

Dit groene snoer is echter op meerdere<br />

plaatsen onderbroken. Vijftig<br />

jaar geleden had het zuidelijk deel<br />

van de vallei nog een heel open<br />

karakter, maar sindsdien is het<br />

sterk verstedelijkt (zie Figuur 2). De<br />

verstedelijking verliep deels gepland<br />

door de bepalingen van de wet op<br />

de ruimtelijke ordening van 1962<br />

en het gewestplan van 1981. Deze<br />

legden vast waar gebouwd kon<br />

worden (woongebieden en industriegebieden)<br />

en waar de open ruimte<br />

bewaard moest blijven (parkgebieden<br />

en groen- en natuurgebieden).<br />

Landbouwgebieden werden hier helemaal<br />

niet meer voorzien. Destijds<br />

was het milieubewustzijn in onze<br />

maatschappij nog veel beperkter dan<br />

nu en van integraal waterbeheer was<br />

nog helemaal geen sprake. Langs<br />

4<br />

bijna de hele beekloop werd dan<br />

ook minstens één oever ingekleurd<br />

als woongebied en op vele plaatsen<br />

beide oevers. De <strong>Hobokense</strong> oever<br />

werd, op enkele uitzonderingen na<br />

helemaal ingetekend als woongebied.<br />

Aan Wilrijkse zijde is dit veel<br />

minder het geval.<br />

Anno 2010 zijn de woon- en industriegebieden<br />

bijna volledig gerealiseerd.<br />

Als uitzondering gelden de<br />

Hollebeekweide tussen de beek en<br />

de Hollebeekstraat (1 op Figuur 3),<br />

Figuur 1: Biologische waarderingskaart<br />

een eikenbosje aan de Salesianenlaan<br />

(2 op Figuur 3) en het landbouwgebied<br />

Dooislooi (4 op Figuur<br />

1). Lokaal werd ook in park- en<br />

groengebieden gebouwd maar het<br />

grootste deel ervan is gevrijwaard<br />

van bebouwing. Niettegenstaande de<br />

bestemming als parkgebied zijn deze<br />

gronden, op het Schoonselhof na,<br />

nagenoeg volledig ontoegankelijk<br />

voor het publiek. Het zijn privétuinen<br />

en weilanden van hobbyboeren<br />

(paarden).

---

Het watersysteem van de Hollebeekvallei<br />

is sterk door de mens<br />

beïnvloed. De verstedelijking veroorzaakte<br />

een enorme toename van<br />

de verharde, waterondoorlatende<br />

oppervlakte. Dit heeft meerdere<br />

negatieve gevolgen. Enerzijds sijpelt<br />

minder neerslagwater door naar het<br />

grondwater, waardoor de grondwatertafel<br />

daalt, minder water uittreedt<br />

in de vallei (kwel) en bijgevolg het<br />

gemiddelde peil van de beek daalt.<br />

Droogvallen betekent voor een<br />

waterloop een zware aanslag op het<br />

ecosysteem. Vele dieren en planten<br />

sterven af. Anderzijds vloeit er tijdens<br />

perioden met zware neerslag veel<br />

meer water oppervlakkig af, waardoor<br />

piekdebieten ontstaan met in<br />

het slechtste geval wateroverlast,<br />

zoals meerdere bewoners aan de<br />

lijve hebben ondervonden. Dergelijke<br />

piekdebieten zijn ook nadelig voor<br />

het ecosysteem. Door de overdreven<br />

grote stroomsnelheden worden<br />

dieren en planten meegesleurd. In<br />

beide gevallen kunnen de verdwenen<br />

soorten slechts langzaam hun<br />

plaats terug innemen.<br />

De afgelopen 15 jaar zijn heel wat<br />

nieuwe visies op de ruimtelijke<br />

ordening ontwikkeld die wel rekening<br />

houden met het belang van<br />

watersystemen en ecosystemen. De<br />

uitgangsprincipes op schaal Vlaanderen<br />

zijn neergeschreven in het<br />

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen<br />

(Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,<br />

1997). Ter illustratie enkele<br />

uitgangspunten:<br />

Ruimtelijke principes: “Het fysisch<br />

systeem is ruimtelijk structurerend:<br />

dit betekent dat de huidige<br />

intrinsieke kenmerken van het<br />

bestaande fysische systeem het<br />

richtinggevend kader zijn voor de<br />

ruimtelijke ontwikkeling van o.a.<br />

de functie wonen. … Belangrijke<br />

structurerende componenten voor<br />

Vlaanderen zijn o.a. het netwerk<br />

van beek- en riviervalleien…”<br />

Ruimtelijke ondersteuning van<br />

het integraal waterbeheer: “Het<br />

ruimtelijk beleid ondersteunt het<br />

integraal waterbeleid: beperking<br />

van de hoeveelheid verharde<br />

oppervlakte in infiltratiegebieden,<br />

valleien vrijwaren van bebouwing<br />

met het oog op natuurlijke over-<br />

stromingsmogelijkheden en het<br />

vermijden van potentiële conflicten<br />

tussen wonen en water,…)<br />

Behoud en ontwikkeling van stedelijke<br />

natuurelementen en randstedelijke<br />

groengebieden: “Tot de<br />

stedelijke natuurelementen behoren<br />

de gebieden van de natuurlijke<br />

structuur die doordringen tot in het<br />

stedelijk gebied en de onderdelen<br />

van de ecologische infrastructuur<br />

zoals …, bermen, oevers,… stedelijke<br />

natuurelementen hebben<br />

verschillende maatschappelijke<br />

functies. Ze zijn ecologisch, esthetisch,<br />

sociaal en psychologisch<br />

belangrijk. Ze zijn stadslandschapvormend….<br />

Stedelijke natuurele-<br />

Beleid<br />

Figuur 2: Evolutie van de bebouwing in en rond de Hollebeekvallei tussen<br />

1956 en 2000<br />

27<br />

menten moeten worden behouden<br />

en ontwikkeld.”<br />

Zorgen voor de collectieve en<br />

openbare ruimten: “een fundamentele<br />

herwaardering van de<br />

openbare ruimten in het stedelijk<br />

gebied is een belangrijk element<br />

in de stedelijke vernieuwing. Het is<br />

een voorwaarde om het stedelijk<br />

wonen aantrekkelijk te maken.<br />

Deze algemene uitgangspunten<br />

dienen concreet uitgewerkt te worden<br />

in de provinciale en stedelijke<br />

structuurplannen. In het Provinciaal<br />

Structuurplan Antwerpen wordt de<br />

Hollebeekvallei beschouwd als één<br />

van de “groene vingers”, dit zijn

---

28 Beleid<br />

smalle groene zones die vertrekken<br />

vanuit een groter groengebied en die<br />

doorlopen tot in de stad. Volgens het<br />

structuurplan moeten deze “groene<br />

vingers” worden beschermd en waar<br />

mogelijk versterkt. In het ruimtelijk<br />

structuurplan van de stad Antwerpen<br />

lezen we dat het waternetwerk dienst<br />

moet doen als basisstructuur van<br />

de open ruimte. In de valleien, en<br />

deze van de Hollebeek wordt specifiek<br />

vermeld, moet de kwaliteit van<br />

het publiek domein vergroten en de<br />

toegankelijkheid verbeteren, bebouwing<br />

moet uitgesloten worden en de<br />

valleien moeten verbonden worden<br />

met de stedelijke parkgebieden. Ook<br />

in andere beleidsdocumenten (o.a.<br />

het Bestuursakkoord van de stad<br />

2007 – 2012) wordt de bescherming<br />

van resterende beekvalleien expliciet<br />

vermeld.<br />

De bestaande bestemmingen op<br />

het gewestplan voldeden dus niet<br />

meer. Op 11 maart 2005, nam de<br />

stad Antwerpen het initiatief om via<br />

een BPA (Bijzonder Plan van Aanleg)<br />

bestemmingen langs de Hollebeek<br />

aan te passen, rekening houdend<br />

met nieuwe behoeften, mogelijkheden<br />

en inzichten. Dit zogenaamd<br />

eerste “groene” BPA in de stad werd<br />

door het college goedgekeurd in<br />

2006. Het BPA ging echter gepaard<br />

met een onwaarschijnlijk uitgebreid<br />

voorstel tot onteigening. Deze grootschalige<br />

aankondiging tot mogelijke<br />

onteigening werd door de buurtbewoners,<br />

door het actiecomité Hollebeek,<br />

door de <strong>Natuurpunt</strong>afdelingen en<br />

door heel wat lokale politici unaniem<br />

afgekeurd. Het draagvlak voor het<br />

plan werd hierdoor volledig van tafel<br />

geveegd. Na meer dan 500 bezwaarschriften<br />

werd het plan in 2007 naar<br />

de prullenmand verwezen. Enkele<br />

maanden later werd gestart met een<br />

nieuw plan, een Ruimtelijk UitvoeringsPlan<br />

(RUP) dat de visie van het<br />

Structuurplan rond het groene lint<br />

in de stad concreet zou uitwerken,<br />

rekening houdend met de visie van<br />

de omwonenden. Momenteel is ook<br />

deze piste verlaten en wordt een zogenaamd<br />

landschapsplan opgesteld.<br />

De juridische waarde van dergelijk<br />

plan is echter zeer beperkt. Het kan<br />

de noodzakelijke bestemmingwijzigingen<br />

niet vastleggen.<br />

Al deze plannen en beslissingen zijn<br />

echter geen garantie op het behoud<br />

van de resterende open ruimte in<br />

de vallei. Zeker die open ruimte<br />

gebieden die op het gewestplan de<br />

bestemming woongebied hebben zijn<br />

verre van veilig. De Hollebeekwei en<br />

de het eikenbosje aan de Salesianenlaan<br />

worden nog steeds bedreigd<br />

door verkavelingen.<br />

Op 24 april 2004 werd een eerste<br />

verkavelingsaanvraag ingediend<br />

voor de Hollebeekweide. Een aantal<br />

buurtbewoners groepeerden zich<br />

in het Actiecomité Hollebeek dat,<br />

gesteund door <strong>Natuurpunt</strong>, protest<br />

aantekende tegen deze verkaveling.<br />

De verkavelingsaanvraag werd<br />

1<br />

2<br />

Figuur 3: Situering op de topografische kaart<br />

geweigerd door de Stad Antwerpen,<br />

evenals een volgende aanvraag in<br />

2005. De verkaveling werd in de<br />

eerste plaats afgekeurd omdat hier<br />

de noodzakelijke ruimte aanwezig is<br />

voor waterberging bij hevige neerslag,<br />

waardoor wateroverlast elders<br />

kan worden vermeden. De toekomst<br />

van dit groengebiedje lijkt momenteel<br />

enigszins veiliggesteld. Maar in het<br />

meest recente plan worden toch nog<br />

zes huiskavels voorzien om bestaande<br />

wachtgevels af te werken. Sinds<br />

2010 wordt de Hollebeekweide door<br />

de buurtbewoners beheerd met ondersteuning<br />

van de twee Naturpuntafdelingen.<br />

De graslanden worden<br />

jaarlijks één of twee keer gemaaid en<br />

het zwerfvuil wordt opgeruimd.<br />

Voor het eikenbos aan de Salesi-<br />

3

---

anenlaan, eveneens woongebied,<br />

werd in 2005 een eerste verkavelingsvergunning<br />

aangevraagd. Het<br />

protest tegen deze vergunningsaanvraag<br />

leidde de opmaak van het<br />

BPA in. Dit BPA moest de juridische<br />

bestemmingen in de vallei opnieuw<br />

vastleggen. Op basis van deze<br />

nieuwe bestemmingen zou men<br />

dan vergunningen kunnen goed- of<br />

afkeuren. Eigenaardig genoeg is<br />

het eikenbos zelf nooit opgenomen<br />

in het planningsproces. Dit grootste<br />

en ecologisch meest waardevolle<br />

deel van de vallei stroomafwaarts<br />

het Schoonselhof viel buiten de<br />

begrenzingen van zowel het BPA,<br />

het RUP als het landschapsplan. De<br />

voorbije tien jaren is er dus nooit de<br />

politieke wil of moed geweest om de<br />

bestemming woongebied te wijzigen.<br />

Dit leidde tot de absurde situatie dat<br />

men een bestaand bos zou kappen<br />

en tegelijkertijd in het BPA plande<br />

om op de andere oever een park aan<br />

te leggen waarvoor de tuinen van<br />

tientallen gezinnen moesten worden<br />

onteigend. Vanzelfsprekend leverde<br />

dit een imposant aantal bezwaarschriften<br />

op waardoor het BPA finaal<br />

in de prullenmand belandde. In het<br />

voorjaar van 2010 werd opnieuw een<br />

verkavelingsaanvraag ingediend,<br />

ongeveer gelijktijdig met de publieke<br />

voorstelling van het landschapsplan.<br />

<strong>Natuurpunt</strong> en het actiecomité<br />

tekenden uiteraard opnieuw bezwaar<br />

aan. In het aanvraagdossier wordt<br />

tegen de beek aan een kleine publieke<br />

groenzone en een bekken<br />

voor regenwateropvang voorzien.<br />

Dit neemt echter niet weg dat het<br />

bos nagenoeg volledig moet worden<br />

gekapt en dat het grootste deel<br />

van de bestaande open ruimte zal<br />

verdwijnen.<br />

In het parkgebied aan ‘Den Brem’<br />

liggen tegen de Jules Moretuslei nog<br />

een tuinbouwbedrijf en een leegstaande<br />

boerderij (3 op Figuur 3).<br />

De stad liet recent de kans om deze<br />

boerderij en de omliggende gronden<br />

aan te kopen aan zich voorbij gaan.<br />

Dit was een unieke mogelijkheid<br />

om zonder onteigeningen een start<br />

te maken met de ontwikkeling van<br />

een publieke toegankelijke ruimte in<br />

de beekvallei, nochtans een basisprincipe<br />

voor het beleid van de stad<br />

volgens hun eigen structuurplan.<br />

Alle goede voornemens ten spijt,<br />

lijkt de weg naar het behoud van de<br />

open ruimte en de ontwikkeling van<br />

hoogwaardige publieke ruimten in de<br />

Hollebeekvallei nog erg lang. Toch<br />

hebben de acties van het Actiecomité<br />

en <strong>Natuurpunt</strong> en de nieuwe beleidvisies<br />

al enkele positieve resultaten<br />

opgeleverd. Het grootste deel van de<br />

Hollebeekwei lijkt voorlopig veiliggesteld<br />

en de kwaliteit van de bestaande<br />

publieke ruimte, momenteel een<br />

beetje rommelig, zal na uitvoering<br />

van het landschapsplan verhogen.<br />

Toch mag verhoopt worden dat de<br />

Beleid<br />

Wandeling Hollebeek dd 28/11:<br />

Van bron tot monding met gids Wim Mertens<br />

Foto: Luk Smets<br />

29<br />

stad op het gaspedaal gaat staan<br />

om de resterende open ruimte in de<br />

beekvallei te beschermen en publiek<br />

toegankelijk te maken. Hiervoor<br />

zullen gronden moeten worden<br />

aangekocht, in de eerste plaats het<br />

eikenbosje.<br />

Dit artikel is gebaseerd op meerdere<br />

teksten opgesteld door <strong>Natuurpunt</strong><br />

en het Actiecomité. Deze teksten<br />

evenals bijkomende informatie zijn te<br />

vinden op de website van <strong>Natuurpunt</strong><br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>: http://www.hobokensepolder.be/beleid/Hollebeek/<br />

Hollebeek1.html<br />

De Antwerpse Koepel voor<br />

Natuurstudie (ANKONA) organiseert<br />

i.s.m. het departement Biologie van<br />

de Universiteit Antwerpen (UA)<br />

de 14de editie van de Ontmoetingsdag<br />

op zaterdag 12 februari 2011<br />

Deelname is gratis, maar vooraf inschrijven is verplicht en kan t.e.m. 5<br />

februari 2011<br />

Inschrijven doe je bij voorkeur digitaal via de ANKONA-website: www.<br />

ankona.be (rubriek ‘ontmoetingsdagen’ en ‘kalender’) Op deze website kan<br />

je ook meer info vinden over dagprogramma, dat staat in het teken van<br />

Biodiversiteit, alles hangt samen...<br />

Contactpersoon: Koen Cuypers, 03/240.59.88, ankona@admin.provant.be

---

30 Colofon<br />

Lidmaatschap <strong>Natuurpunt</strong>: 24 euro<br />

per jaar te storten op onze rekening.<br />

Dit bedrag omvat het lidmaatschap<br />

voor het hele gezin. Als lid van <strong>Natuurpunt</strong><br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> ontvangt<br />

men het algemeen verenigingsmagazine<br />

Natuur.blad en ons afdelingstijdschrift<br />

<strong>Polder</strong>.blad.<br />

Abonnementen: <strong>Natuurpunt</strong>leden<br />

kunnen zich abonneren op het natuurstudietijdschrift<br />

Natuur.focus en<br />

het ornithologisch blad Natuur.oriolus<br />

aan telkens 8,5 euro. Beide tijdschriften<br />

samen kosten 14,50 euro.<br />

Contactpersonen<br />

Abonnement op het tijdschrift<br />

<strong>Polder</strong>.blad van <strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong>: voor leden van<br />

andere afdelingen door storting van<br />

7 euro op onze rekening.<br />

Verzekering: ieder <strong>Natuurpunt</strong>lid is<br />

verzekerd inzake burgerlijke aansprakelijkheid<br />

bij deelname aan de<br />

<strong>Natuurpunt</strong>activiteiten. Niet-leden<br />

gaan mee op eigen verantwoordelijkheid.<br />

Daar het bestuur niet verantwoordelijk<br />

kan gesteld worden voor<br />

de gevolgen van brand, worden de<br />

rokers er uitdrukkelijk op gewezen<br />

dat zij dit doen op eigen risico.<br />

Voorzitter: info@hobokensepolder.be<br />

Danny Jonckheere, Cdt. Van Laethemstraat 45, 2660 Hoboken, 03/828.64.03<br />

Conservator <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>: conservator@hobokensepolder.be<br />

Wim Mertens, Jan de Groofstraat 13, 2610 Wilrijk, 03/216.93.62<br />

Redactie en lay out <strong>Polder</strong>.blad: tijdschrift@hobokensepolder.be<br />

Ria Thys en Luk Smets, J.F.Kennedylaan 22, 2630 Aartselaar, 03/289.73.66<br />

Ledenadministratie, penningmeester en webmaster:<br />

leden@hobokensepolder.be - webmaster@hobokensepolder.be<br />

Luk Smets, J.F.Kennedylaan 22, 2630 Aartselaar, 03/289.73.66<br />

Geleide wandelingen: wandelingen@hobokensepolder.be<br />

Annie Van Zwieten, Zomerdijklaan 4, 2660 Hoboken, 03/828.37.60<br />

Propaganda:<br />

André Driesen, Krekelstraat 124, 2660 Hoboken, 03/829.19.10<br />

Goudklompjes:<br />

André Van Langenhove, Zevenbergenlaan 8, 2660 Hoboken, 03/288.00.81<br />

Gilbert Van de Velde, Van Traynellaan 28, 2660 Hoboken, 03/825.12.75<br />

De <strong>Polder</strong>wandelingen worden verzorgd<br />

door onze natuurgidsen van<br />

<strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Een wandeling in de <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong> aanvragen?<br />

Hoe doe je dat?<br />

Ieder die het wenst, ook scholen en<br />

verenigingen, kunnen een wandeling<br />

met natuurgids aanvragen bij Annie<br />

Van Zwieten. Contactgegevens: zie<br />

hoger.<br />

Algemene info<br />

Alle betalingen dienen te gebeuren<br />

op volgende rekening:<br />

979-6399607-37 van <strong>Natuurpunt</strong><br />

<strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>. Op uw betalingen<br />

steeds reden van betaling en uw<br />

naam vermelden a.u.b.<br />

Fiscaal aftrekbare giften (min. 30<br />

euro) dienen rechtstreeks gestort te<br />

worden op rekening 293-0212075-<br />

88 van de <strong>Natuurpunt</strong> vzw, Michiel<br />

Coxiestraat 11 2800 Mechelen met<br />

vermelding “Afdelingsfonds <strong>Hobokense</strong><br />

<strong>Polder</strong>”<br />

Foto voorkaft:<br />

Winter in de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong><br />

Foto: Luk Smets<br />

Foto achterkaft:<br />

Wintervruchten<br />

Foto: Luk Smets<br />

Website: www.hobokensepolder.be<br />

Raadpleeg deze website voor achtergrondinformatie, foto’s van activiteiten,<br />

de geschiedenis van de <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong>, laatste info, ...<br />

<strong>Polder</strong>.flits: Van tijd tot tijd brengen<br />

we onze leden via e-mail op de<br />

hoogte van dringende berichten, die<br />

via ons tijdschrift niet tijdig kunnen<br />

meegedeeld worden of als herinnering.<br />

Wenst u zulke berichten te<br />

ontvangen, geef dan uw emailadres<br />

door aan flits@hobokensepolder.be<br />

Onze afdeling heeft een open<br />

bestuur. De bestuursvergaderingen<br />

vinden in principe plaats op de<br />

derde woensdag van de maand<br />

om 20 u in zaal Moretus, Berkenrodelei<br />

34 te Hoboken. Alle leden zijn<br />

welkom. Zie verder in het tijdschrift<br />

voor eventuele wijzigingen.

---

In beeld<br />

31

---

P508712 - Driemaandelijks tijdschrift van <strong>Natuurpunt</strong> <strong>Hobokense</strong> <strong>Polder</strong> - januari - februari - maart 2011 - jaargang 6 nr.22<br />

Activiteitenkalender<br />

Activiteiten, waar je je op voorhand moet voor inschrijven,<br />

zijn in vet gemarkeerd.<br />

Za 8 jan <strong>Polder</strong>borrel<br />

WE 15/16 jan Watervogeltellingen<br />

Za 15 jan Natuurbeheer in de <strong>Polder</strong><br />

Zo 16 jan Vogeltocht: natuurgebieden op<br />

Linkeroever<br />

Wo 19 jan Bestuursvergadering in Zaal Moretus<br />

WE 5/6 feb Vogels voeren en beloeren<br />

Za 5 feb Gezellig samenzijn met kwis!<br />

WE 12/13 feb Watervogeltellingen<br />

Zo 13 feb Natuurbeheer in de <strong>Polder</strong><br />

Wo 16 feb Bestuursvergadering in Zaal Moretus<br />

Ma 21 feb Start Cursus Vogelzang in het bos<br />

WE 4 - 6 maart Weekend Ardennen: Oehoe<br />

WE 12/13 maart Watervogeltellingen<br />

Za 12 maart Natuurbeheer in de <strong>Polder</strong><br />

Wo 16 maart Bestuursvergadering in Zaal Moretus<br />

Zo 20 maart Lente, de natuur ontwaakt in de <strong>Polder</strong><br />

Wo 23 maart Stiltewandeling in de <strong>Polder</strong><br />

Cursus Vogelzang in het bos: maandagen 21 en 28<br />

februari, 14 en 21 maart, 2 en 30 april<br />

Onze Goudklompjes werken elke dinsdag in de<br />

<strong>Polder</strong> en dit tussen 9.30 u en ca 14 u<br />

Voor info: contacteer André Van Langenhove,<br />

03/288 00 81 of Gilbert Van de Velde, 03/825 12 75<br />

Artikels voor het volgende <strong>Polder</strong>.blad - met<br />

verschijningsdatum 1 april 2011 - dienen bij de redactie<br />

te zijn op 28 februari 2011<br />

(zie colofon, blz. 30)<br />

www.hobokensepolder.be<br />

Met medewerking van het district Hoboken<br />

België-Belgique<br />

PB<br />

HOBOKEN 1<br />

BC 10585<br />

AFZENDER en VU<br />

Luk Smets<br />

J.F.Kennedylaan 22<br />

2630 Aartselaar<br />

Afgiftekantoor 2660 Hoboken 1