Bijdrage van Alet van den Brink

𝐇𝐲𝐝𝐫𝐚𝐮𝐥𝐢𝐬𝐜𝐡𝐞 (𝐨𝐧)𝐚𝐟𝐡𝐚𝐧𝐤𝐞𝐥𝐢𝐣𝐤𝐡𝐞𝐢𝐝 𝐠𝐞𝐤𝐰𝐚𝐧𝐭𝐢𝐟𝐢𝐜𝐞𝐞𝐫𝐝 (3) Na deel 1 met de afleiding en deel 2 met het rekenvoorbeeld, in dit deel 3 de gevoeligheidsanalyse in 2 onderdelen. In onderdeel 1 de gevoeligheidsanalyse door middel van de totale differentiaal en in onderdeel 2 een grafische weergave. 𝐃𝐞𝐞𝐥 1 Het gaat (veel) te ver om de wiskundige achtergrond uit te leggen van de totale differentiaal. In de berekening is weergegeven hoe een kleine verandering van de waarden a, b, c en k1 invloed heeft op ∆k: de gevoeligheid (eerste foto). Op de tweede foto een rekenvoorbeeld indien elke van deze waarden afzonderlijk met 2% wordt verhoogd. Welke drukstijging mag je dan toelaten om het debiet 5% te laten stijgen? Een verhoging van de factor a met 2% laat een maximale drukverhoging ∆H toe van 1,8 kPa om het debiet niet meer te laten dalen dan 5%; deze was 2,4 kPa in het rekenvoorbeeld van deel 2 dus een verlaging. 𝐃𝐞𝐞𝐥 2 Voor een breder inzicht heb ik gebruik gemaakt van de computer. Op het linkerdeel is weergegeven wat een wijziging van a, b en c betekent voor de pompcurve. Hiervoor heb ik deze waarde met 10% verhoogd. a = de kromming van de curve; kleiner is stijler (rood). b= de horizontale verplaatsing: meer debiet is meer naar rechts/vlakker (blauw). c= de vertikale verplaatsing: groter is hogere opvoerhoogte (groen). Hopelijk helpt dit de lezer om een verband te leggen van theorie naar de dagelijkse praktijk. Op de rechterfoto is de gevoeligheidsanalyse grafisch weergegeven. Op de x-as bij waarde 1 het voorbeeld van deel 2. Op de x-as de factor waarmee de constanten a, b, c en k1 worden vermenigvuldigd. Op de y-as de toelaatbare drukval zodat er een drukonafhankelijkheid blijft en een daling van het debiet van 5%. Een verhoging van a (rood) resulteert in een verlaging van de maximale drukval terwijl een verhoging van b (blauw) resulteert in een verhoging van de maximale drukval. Gecombineerd zullen een verhoging van a en b elkaar deels opheffen. Duidelijk is ook te zien dat de installatiekarakteriek (zwart gestippeld) een grote invloed heeft: deze loopt veel stijler. Dus maak je deze waarde groter, dan mag je ook meer druk hebben in de hydraulische kortsluiting. Ik besef me dat deze analyse voor de dagelijkse praktijk (veel) te ver gaat. Toch is het goed om te blijven denken en evalueren wat we doen en waarom. #mooivakhebbenwetoch #kropman #somsmoetjetevergaanomdegrenzentebepalen

𝐇𝐲𝐝𝐫𝐚𝐮𝐥𝐢𝐬𝐜𝐡𝐞 (𝐨𝐧)𝐚𝐟𝐡𝐚𝐧𝐤𝐞𝐥𝐢𝐣𝐤𝐡𝐞𝐢𝐝 𝐠𝐞𝐤𝐰𝐚𝐧𝐭𝐢𝐟𝐢𝐜𝐞𝐞𝐫𝐝 (2) In deel 1 is grafisch de invloed van hydraulische (on)afhankelijkheid op de installatiekarakteriek ∆k ten gevolge van een (toelaatbare) debietverandering ∆Q en daarmee een maximale grootte van de weerstand ∆H in de (ont)koppelleiding of open verdeler weergegeven, inclusief het eindresultaat om dit te kwantificeren. In dit deel 2 het rekenvoorbeeld. Van een werkelijke pompcurve zijn de constanten a, b en c bepaald. Voor de meeste gebruikers zal Excel uitkomst bieden (grafiek spreiding, trendlijn, polynoom, orde 2, vergelijking weergeven) om deze constanten te vinden. In dit voorbeeld gaat de installatiekarakteristiek door het B.E.P. van de pomp en mag het ontwerpdebiet 5% dalen ten gevolge van een hydraulische afhankelijkheid. Hier is gekozen voor 5% omdat dit de hoogste meetnauwkeurigheid is van een veel gebruikte statische inregelafsluiter. De resultaten geven voor dit unieke voorbeeld dat bij de weerstand in de koppelleiding ∆H van 2,4 kPa, het ontwerpdebiet Q1 daalt met 5% van 8 m³/h naar 7,6 m³/h. Resultaat is geverifieerd door het debiet Q2 in te vullen in de vergelijking van de pompcurve en H2 te berekenen. Dit is gelijk aan H1 + ∆H. Ik laat het aan de lezer om zelf na te gaan wanneer deze daling in het debiet optreedt. Reageren mag ook. Let op, gebruik dit voorbeeld niet om (snel) een vuistregel te maken. In de laatste bijdrage geef ik een gevoeligheidsanalyse van dit resultaat. #mooivakhebbenwetoch #kropman #dothemath

𝐇𝐲𝐝𝐫𝐚𝐮𝐥𝐢𝐬𝐜𝐡𝐞 (𝐨𝐧)𝐚𝐟𝐡𝐚𝐧𝐤𝐞𝐥𝐢𝐣𝐤𝐡𝐞𝐢𝐝 𝐠𝐞𝐤𝐰𝐚𝐧𝐭𝐢𝐟𝐢𝐜𝐞𝐞𝐫𝐝 (1) Hydraulische onafhankelijkheid wordt vaak gezien als een doel op zich. Hydraulische onafhankelijkheid is echter een middel dat wordt toegepast om beïnvloeding tussen pompen onderling te voorkomen, te minimaliseren of is soms zelfs inbouwvoorschrift. In figuur 1 is de gebruikelijke tekenwijze voor een hydraulische ontkoppeling weergegeven door middel van een dik getekende leiding, een open of kort gesloten verdeler. Maar als "enige" hydraulische beïnvloeding wel is toegestaan (figuur 2) hoe kun je dat "enige" dan kwantificeren en/of beoordelen? In figuur 3 is weergegeven hoe (bij een constant toerental van de pomp) het debiet afneemt als gevolg van een wijziging van de installatiekarakterisistiek met ∆k. Er is een rekenmethodiek gegeven waarmee berekend kan worden wat de stijging van de drukval ∆H [bar] mag zijn in de ontkoppelleiding als het debiet ∆Q [m³/h] mag afnemen. Helaas is het eindresultaat niet vriendelijk voor de gebruiker omdat eerst de pompcurve met constanten a, b en c bepaald moet worden. Het eindresultaat (in het kader) is geverifieerd door ∆Q=0 in te vullen; in dat geval komt de oorspronkelijke formule weer tevoorschijn en blijft Q1 gelijk. Het al dan niet toepassen van hydraulisch ontkoppeling is een gemotiveerde keuze van de ontwerper. Deze keuze kan hiermee beter onderbouwd worden. Bedenk wel dat hydraulisch beïnvloeding ook invloed heeft op het inregelen. In een tweede bijdrage geef ik een rekenvoorbeeld en in een derde bijdrage geef ik een gevoeligheidsanalyse van dit eindresultaat. #mooivakhebbenwetoch #kropman

𝗝𝗲 𝗯𝗲𝗻𝘁 𝗷𝗼𝗻𝗴 𝗲𝗻 𝗷𝗲 𝘄𝗶𝗹𝘁 𝘄𝗮𝘁. In gesprekken met mijn jonge medewerkers herinnert het bekende gezegde 'Je bent jong en je wilt wat'. Dit motto, ooit geïntroduceerd door Veronica, doet opnieuw zijn intrede en weerklinkt als een symbool van de voortdurende ambitie van jongeren. Voor jou blijft de wereld een speelveld van kansen en mogelijkheden, maar waar moet je beginnen? 𝘐𝘬 𝘣𝘦𝘯 𝘦𝘯𝘵𝘩𝘰𝘶𝘴𝘪𝘢𝘴𝘵 𝘰𝘷𝘦𝘳 𝘮𝘪𝘫𝘯 𝘧𝘶𝘯𝘤𝘵𝘪𝘦, 𝘫𝘪𝘫 𝘰𝘰𝘬? 𝘐𝘬 𝘬𝘰𝘮 𝘨𝘳𝘢𝘢𝘨 𝘮𝘦𝘵 𝘫𝘦 𝘪𝘯 𝘤𝘰𝘯𝘵𝘢𝘤𝘵. 𝗝𝗲 𝗯𝗲𝗻𝘁 𝗷𝗼𝗻𝗴 𝗲𝗻 𝗷𝗲 𝘄𝗶𝗹𝘁 𝘄𝗮𝘁. 𝗠𝗮𝗮𝗿 𝘄𝗮𝘁? 𝘑𝘦 𝘩𝘦𝘣𝘵 𝘢𝘮𝘣𝘪𝘵𝘪𝘦𝘴. 𝘑𝘦 𝘸𝘪𝘭𝘵 𝘩𝘦𝘵 𝘦𝘯 𝘫𝘦 𝘸𝘪𝘭𝘵 𝘩𝘦𝘵 𝘯𝘶.   Je kunt doorgroeien van engineer naar projectleider terwijl je dat nou juist net niet wilt; je wilt bezig blijven met techniek maar een adviesbureau trekt je ook niet echt. Denk dan eens aan een intern adviesbureau bij een installateur; afdeling Ontwerp en Techniek (O&T) van #Kropman. 𝗝𝗲 𝗯𝗲𝗻𝘁 𝗷𝗼𝗻𝗴 𝗲𝗻 𝗷𝗲 𝘄𝗶𝗹𝘁 𝘄𝗮𝘁. 𝗠𝗮𝗮𝗿 𝗵𝗼𝗲? 𝘑𝘰𝘶𝘸 𝘰𝘯𝘵𝘸𝘪𝘬𝘬𝘦𝘭𝘪𝘯𝘨. 𝘑𝘰𝘶𝘸 𝘳𝘦𝘨𝘦𝘭𝘴. 𝘑𝘰𝘶𝘸 𝘴𝘶𝘤𝘤𝘦𝘴.   Je ontwikkeling gaat niet stil staan. Je praat over techniek met servicemonteurs, met collega’s van dezelfde en andere disciplines, en met diverse soorten opdrachtgevers. Je gaat je dus ontwikkelen in de breedte en in de diepte. Je bent veelal eigen baas en je kunt veel zelf regelen en organiseren. Je eigen werk en hoe je dit invult bepaal je grotendeels zelf met de opdrachtgever. Werken wanneer nodig is. Er is veel mogelijk binnen Kropman waarbij het belangrijkste is dat je werk van voldoende kwaliteit op tijd gereed is. We zijn flexibel wanneer het jouw beter uitkomt en jij bent flexibel wanneer dat echt nodig is. En mocht je ergens vastlopen, wij helpen elkaar! 𝗝𝗲 𝗯𝗲𝗻𝘁 𝗷𝗼𝗻𝗴 𝗲𝗻 𝗷𝗲 𝘄𝗶𝗹𝘁 𝘄𝗮𝘁. 𝗠𝗮𝗮𝗿 𝘄𝗮𝘁 𝗸𝗮𝗻 𝗷𝗲? 𝘌𝘦𝘯 𝘶𝘪𝘵𝘥𝘢𝘨𝘪𝘯𝘨. 𝘌𝘦𝘯 𝘱𝘶𝘻𝘻𝘦𝘭. 𝘌𝘦𝘯 𝘨𝘳𝘰𝘦𝘪.   Van werken moet je slimmer/beter worden. Je werkt met verschillende soorten mensen en je kunt overal van leren, maar dat moet je wel zelf herkennen. Soms is het hardcore techniek, soms gaat je juist over de mens en soms is het anders. Ons werk is net een puzzel maar zonder voorbeeld, geen randen, verkeerde en ontbrekende stukjes. Je kunt misschien niet alles oplossen maar dat leg je duidelijk uit aan de klant. En mocht je op termijn tóch door willen groeien naar projectleider, dan is dat uiteraard ook mogelijk binnen Kropman. #trotsopkropman #mooivakhebbenwetoch

"Wij leveren kennis aan professionals." Als professional heb ik al veel gehad aan de verzamelde kennis van ISSO. beter weten, beter bouwen. Ik ben dan ook verheugd met de ondersteuning van ISSO bij mijn promotietraject aan de Technische Universiteit Eindhoven. Daarom ben ik blij en trots om iets terug te kunnen doen voor ons mooie vakgebied. Onze eerste publicatie over de oorzaken, kenmerken en symptomen van het low delta-T syndrome overhandig ik hier symbolisch aan Jos de Leeuw van ISSO. Het low delta-T syndrome kenmerkt zich vooral door een verlaagd waterzijdig temperatuurverschil in deellast met een al dan niet verhoogd waterzijdig debiet resulterend in een verhoogd energieverbruik van installaties en kan leiden tot een verlaagd comfort. Op termijn zal dit mogelijk deels verwerkt worden in een ISSO publicatie, uiteraard in het Nederlands. Tevens wil ik mijn mede-auteurs Shalika Walker, PhD , Rick Kramer en in het bijzonder Wim Zeiler bedanken hun bijdragen, en Kropman en Paul Noom bedanken om dit mogelijk te maken. #kropman #tue #mooivakhebbenwetoch

Vul de vragenlijst in om jezelf, je collega's en ons mooie vakgebied verder te helpen en te ontwikkelen. #isso

"𝐄𝐯𝐞𝐫𝐲𝐭𝐡𝐢𝐧𝐠 𝐬𝐡𝐨𝐮𝐥𝐝 𝐛𝐞 𝐦𝐚𝐝𝐞 𝐚𝐬 𝐬𝐢𝐦𝐩𝐥𝐞 𝐚𝐬 𝐩𝐨𝐬𝐬𝐢𝐛𝐥𝐞, 𝐛𝐮𝐭 𝐧𝐨𝐭 𝐬𝐢𝐦𝐩𝐥𝐞𝐫" (deel 2) Een situatie die ik dit jaar al 2x onder ogen kreeg van 2 verschillende leveranciers: bijzondere change-over selecties. Bij een change-over selectie wordt de batterij geselecteerd op koelbedrijf en nagerekend voor verwarmingsbedrijf. Hierbij geeft de leverancier(s) de watertemperaturen op die aangehouden moeten worden om de gewenste vermogens te leveren. Hier lijkt iets bijzonders aan de hand te zijn. In koelbedrijf wordt de natte koeler (5-rijen) vereenvoudigd als een droge koeler waarbij de water- en luchttemperaturen gelijk worden gehouden. Op basis van het nieuwe (voelbare) koelvermogen kan de UA-waarde [kW/K] worden berekend (orde grootte): 7,1 kW/K. In verwarmingsbedrijf wordt met de opgegeven temperaturen van de leverancier en benodigd vermogen de LMTD berekend. Aansluitend wordt weer de UA-waarde berekend. Het resultaat is een UA-waarde van (orde grootte) 1,9 kW/K. Beide UA -waarden zijn ook niet gelijk maar een factor van ruim 3,7 is wel heel veel. Het lijkt erop dat de lucht- en waterzijdige vermogens zijn berekend maar het vermogen van warmtewisselaar (UA-waarde) niet is meegerekend. Ook hier lijkt het erop dat het "but not simpler" principe is toegepast. De leverancier maakt de notitie dat het een handmatige invoer betreft maar wat wordt daar exact mee bedoeld? Met het rekenkundig gemiddeld temperatuurverschil is een inschatting te maken van de werkelijke watertemperaturen. Deze komen circa 14K lager uit en dat heeft gevolgen voor bijvoorbeeld de klepselectie in verband met een wijzigend debiet van 1,4 l/s (39-33°C) of 0,42 l/s (39-19°C). Het is een eenvoudige benadering maar dit geeft wel stof tot nadenken. #kropman #faalkosten #Eurovent

"𝐄𝐯𝐞𝐫𝐲𝐭𝐡𝐢𝐧𝐠 𝐬𝐡𝐨𝐮𝐥𝐝 𝐛𝐞 𝐦𝐚𝐝𝐞 𝐚𝐬 𝐬𝐢𝐦𝐩𝐥𝐞 𝐚𝐬 𝐩𝐨𝐬𝐬𝐢𝐛𝐥𝐞, 𝐛𝐮𝐭 𝐧𝐨𝐭 𝐬𝐢𝐦𝐩𝐥𝐞𝐫" Hier moest ik aan denken tijdens een uitleg op een cursus hoe een verhoogde retourtemperatuur van een (lucht/water) warmtewisselaar (tweeweg-regeling ISSO44 module 6) te verlagen. In de uitleg werd gesteld dat retourtemperatuur (T2) verlaagd kan worden door de aanvoertemperatuur (T1) te verlagen. Hierbij werd het waterzijdig debiet gebruikt voor de uitleg. Helaas kan ik deze uitleg niet reproduceren, maar hier ging "but not simpler" duidelijk overboord. Op zich klopt dit; als je de aanvoertemperatuur maar blijft verlagen, daalt op een gegeven moment ook de retourwatertemperatuur. Ondertussen is het vermogen ook behoorlijk gedaald. Dat werd er niet bij verteld. Bij een verwarmingsbatterij, zijn (in een evenwichtstoestand) drie vermogens gelijk: het waterzijdig vermogen, het luchtzijdig vermogen en het vermogen overgedragen door de warmtewisselaar. Voor deze laatste gebruiken wij in ons vakgebied de LMTD die door de natuurlijke logaritme (Ln) wat lastiger te doorgronden is. Deze LMTD kunnen we ook bij benadering schrijven als een rekenkundig gemiddeld temperatuurverschil. Hiermee kun je aantonen dat dat als je de aanvoerwatertemperatuur T1 met ∆T verhoogd tot T1', de retourwatertemperatuur T2 bij benadering met dezelfde ∆T daalt tot T2' om hetzelfde vermogen te blijven leveren. Bijkomend gevolg, hierdoor daalt ook het debiet. Het is complexer dan deze post maar voor inzicht is het "as simple as possible, but not simpler". Let wel, deze verhoogde retourwatertemperatuur heeft mogelijk een andere oorzaak. Zoek deze oorzaak en corrigeer dit op en verhoog niet zomaar de aanvoerwatertemperatuur.

𝐎𝐧𝐬 𝐞𝐞𝐫𝐬𝐭𝐞 𝐚𝐫𝐭𝐢𝐤𝐞𝐥 "𝑳𝒐𝒘 𝒅𝒆𝒍𝒕𝒂-𝑻 𝒔𝒚𝒏𝒅𝒓𝒐𝒎𝒆 𝒊𝒏 𝒄𝒐𝒐𝒍𝒊𝒏𝒈 𝒔𝒚𝒔𝒕𝒆𝒎𝒔: 𝑨 𝒔𝒚𝒔𝒕𝒆𝒎𝒂𝒕𝒊𝒄 𝒓𝒆𝒗𝒊𝒆𝒘 𝒐𝒇 𝒕𝒉𝒆 𝒔𝒊𝒈𝒏𝒔, 𝒔𝒚𝒎𝒑𝒕𝒐𝒎𝒔, 𝒂𝒏𝒅 𝒄𝒂𝒖𝒔𝒆𝒔" 𝐢𝐬 𝐠𝐞𝐩𝐮𝐛𝐥𝐢𝐜𝐞𝐞𝐫𝐝 𝐢𝐧 𝐀𝐩𝐩𝐥𝐢𝐞𝐝 𝐓𝐡𝐞𝐫𝐦𝐚𝐥 𝐄𝐧𝐠𝐢𝐧𝐞𝐞𝐫𝐢𝐧𝐠. Abstract Return water temperature and flow rate are indicators of the energy efficiency of chilled water systems. Since the late 1980s, the return water temperature has deviated from the designed value, resulting in an increased flow rate. Such deviations have been recognized as a persistent ‘disease’ named low delta-T syndrome. Based on a medical approach, this study aimed to categorise the key signs and symptoms, and causes to classify low delta-T syndrome into subclasses with individual properties; to connect individual causes to the subclasses; and to identify disagreements on individual causes. Through a systematic review of the literature, over 190 papers published since the late 1980s were identified and studied. By combining different return water temperature profiles and flow rates, low delta-T syndrome was classified into four subclasses with severities ranging from 1 (mild) to 4 (extreme). These subclasses were described with 12 signs and symptoms, each characterised by 19 (from a total of 52) individual or combined causes, to provide an improved overview and a fundamental basis for developing treatments. A fundamental analysis of low delta-T syndrome on a cooling coil revealed that cooling coils with a high chilled water temperature difference and a high chilled water supply temperature at design conditions have a higher risk of developing it. This literature review provides an improved understanding of as well as considerations regarding how to prevent, resolve, mitigate, and handle low delta-T syndrome during design and operation. Ik wil graag mijn mede-auteurs Shalika Walker, PhD, Rick Kramer en Wim Zeiler bedanken voor de ondersteuning die zij mij gegeven hebben. Verder een dank aan Topsector Energie voor de financiele ondersteuning van dit project. Ook dank aan Systemair (Toine van den Boomen), rocnijmegen, UMCN St Radboud (Michiel Brands) en ISSO, kennisinstituut bouw- en installatietechniek (Jos de Leeuw) voor het mede mogelijk maken van dit onderzoek. Speciale dank voor collega/director Paul Noom en Kropman. Link (open access) https://lnkd.in/em-j5h6Z #tue #kropman #ATE #laudatosi

Tegenstroom, of toch meestroom aansluiten? Met de ontwikkeling en toepassing van warmteterugwinning met hogere rendementen, in combinatie met change-over batterijen, worden deze batterijen niet altijd meer met een circulatiepomp aangesloten. Scheelt een circulatiepomp, bespaart energie en grondstoffen. Het verwarmend oppervlak (VO) is uitgelegd op koeling waardoor je in de winter ook voldoende VO aanwezig is. om met een lagere aanvoertemperatuur te verwarmen. Klinkt goed. Echter, soms teveel VO en dat kan een probleem geven. Bij een "te grote" warmtewisselaar en een "te hoge" aanvoertemperatuur heb je in tegenstroom maar weinig debiet nodig om de gewenste aanvoertemperatuur te realiseren. Eigenschap/nadeel is dat de wateruittredetemperatuur de luchtintredetemperatuur nadert. Met een calamiteit aan de warmteterugwinning, is het mogelijk dat de uittredetemperatuur beneden het vriespunt komt waarbij gelijktijdig de luchtuittredetemperatuur wordt behaald en wordt het regelorgaan niet verder wordt geopend. De vorstthermostaat grijpt niet in (temperatuur voldoende hoog) en de wateruittredetemperatuursensor heeft (vaak) geen beveiligingsfunctie. Om dit risico te verlagen, overweeg de batterij in meestroom aan te sluiten. Een aantal overwegingen (niet volledig): 1. De wateruittredetemperatuur benaderd de luchtuittredetemperatuur maar wordt in normaal bedrijf niet lager. 2. De wateruittredetemperatuur is hoger dan de luchtuittredetemperatuur waardoor de vorstthermostaat (op tijd) kan ingrijpen. 3. Doordat het warmtewisselaar minder efficient is, is het waterdebiet hoger wat zorgt voor een meer gelijkmatige waterverdeling over alle circuits. 4. Indien de vorstthermostaat ingrijpt, welke beveilingsacties moeten dan plaatsvinden? Hoor graag jullie ervaringen (positief & negatief) en visie. Uiteraard staat het je vrij om een circulatiepomp toe te passen. #kropman